Η ΤΕΤΑΡΤΗ ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΙΑ

Παρουσίαση

Μέσα στην πορεία των αιώνων της ελληνικής Ιστορίας εξέχουσα θέση κατέχει η εποχή των Σταυροφοριών. Οι πόλεμοι αυτοί, πέρα από τον θρησκευτικό τους χαρακτήρα, έχουν και έναν άλλο, καθαρά πολιτικό, που έχει να κάνει τόσο με τα παιχνίδια εξουσίας ανάμεσα στις εθνότητες και τους λαούς της Ευρώπης, όσο και με την ανάγκη άσκηση επιρροής από αυτές τις εθνότητες ή τους λαούς προς την Ανατολή. Σε αυτό το σημείο και με βάση τη γεωπολιτική του θέση, το Βυζάντιο δύσκολα θα μπορούσε να μείνει θεατής.
Το απόσπασμα που ακολουθεί είναι το κεφάλαιο Ι.Χ. από το έργο του Γίββωνα "Η παρακμή και η πτώση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας" και αφορά την Τέταρτη Σταυροφορία. Μας εισάγει στην ιστορία λίγα χρόνια πριν από την πρώτη άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1204, αναλύοντας ένα πολύ βασικό γεγονός, αυτό του σχίσματος της ανατολικής και της δυτικής Εκκλησίας.
Το σχίσμα κατέστρεψε τη μοναδική, ίσως, δυνατότητα με την οποία ο τότε δυτικός κόσμος θα μπορούσε να ταυτιστεί με το Βυζάντιο, που δεν ήταν άλλη από την ενιαία κοινή πίστη. Το αν το γνωστό filioque είναι αρκετό σαν λόγος για να μοιραστεί ο κόσμος του μεσαίωνα στα δύο είναι κάτι για το οποίο θα πρέπει να αποφανθούν οι θεολόγοι, είναι όμως σίγουρο ότι αυτός ο διαχωρισμός έδωσε στη Δύση το άλλοθι που ζητούσε για να ικανοποιήσει τον φθόνο της προς έναν πολιτισμό που δύσκολα καταλάβαινε, αλλά για τον οποίο έτρεφε πάντα έναν κρυφό θαυμασμό.
Τα παραπάνω αποτυπώνονται με κυνισμό στο κείμενο του Γίββωνα, του οποίου την αξία ως ιστορικού μπορεί κάποιος να την κρίνει. Αναμφίβολα, όμως, μας παρέχει μια ιδέα για το πώς έβλεπαν οι δυτικοί τους Έλληνες, η οποία είναι απαραίτητη αν θέλουμε να ερμηνεύσουμε την εξέλιξη των γεγονότων. (...) (από τον πρόλογο της έκδοσης)