Η ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΣΥΛΛΟΓΗ ΠΕΤΡΑΡΧΙΚΩΝ ΚΑΙ ΑΛΛΩΝ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΙΑΚΩΝ ΠΟΙΗΜΑΤΩΝ

Παρουσίαση

Στον αρχικό σχεδιασμό του ερευνητικού και εκδοτικού εγχειρήματος των «Πηγών της Κυπριακής Γραμματείας» είχα συμβουλευθεί και συζητήσει εκτενώς με την καθηγήτρια Έλση Τορναρίτου-Μαθιοπούλου του Πανεπιστημίου της Βόννης για την επιστημονική λογική, τη μεθοδολογία και το περιεχόμενο του προγράμματος. Οι συζητήσεις αυτές πήραν πιο συγκεκριμένη μορφή και κατέληξαν σε σχεδιασμό του προγράμματος κατά τη διάρκεια μιας επίσκεψης στα Πανεπιστήμια της Βόννης και της Κολωνίας τον Νοέμβριο του 2001 για την πραγματοποίηση σεμιναρίων στα εκεί προγράμματα Βυζαντινών και Νεοελληνικών σπουδών. Η λογική μας ήταν να αναδείξουμε και να τεκμηριώσουμε κατά το δυνατόν την εμφάνιση της νεωτερικότητας στην κυπριακή γραμματεία. Αυτό θα μπορούσε να συντελεστεί με την έκδοση πηγών οι οποίες καταγράφουν τις ευαισθησίες και τα ενδιαφέροντα που συνδέονται με τη νέα πραγματικότητα που ανατέλλει στην Ευρώπη και τον Μεσογειακό κόσμο κατά τον όψιμο δέκατο πέμπτο και καθίστανται ιδιαίτερα αισθητές στη διαδρομή του δεκάτου έκτου και του δεκάτου εβδόμου αιώνα.
Η Κύπρος συμμετέχει στις ιστορικές αυτές εμπειρίες με τις εκδηλώσεις της Κυπριακής Αναγέννησης και τις επιβιώσεις της δημιουργικής αυτής στιγμής στην κυπριακή πνευματική διασπορά μετά την οθωμανική κατάκτηση του 1571. Ως εκ τούτου θεωρήσαμε ότι το ιστορικό ανάπτυγμα του προγράμματος θα μπορούσε να συμπέσει με τους αιώνες της οθωμανικής διακυβέρνησης της νήσου (1571-1878), αλλά οπωσδήποτε όχι με την έννοια του εξοθωμανισμού της διανοητικής ιστορίας της Κύπρου αλλά απεναντίας με ζητούμενο την υπογράμμιση της διατήρησης της ευρωπαϊκής ταυτότητας των εκδηλώσεων της διανοητικής ζωής και την τεκμηρίωση της επιβίωσης της ευρωπαϊκής ταυτότητας και στα φαινόμενα της κοινωνικής και πολιτικής ιστορίας.
Στο σκεπτικό αυτό κατέχει κεντρική σημασία το ζήτημα της γλώσσας. Αν και πολλές από τις πηγές που κρίναμε ότι θα μπορούσαν να περιληφθούν στο πρόγραμμα είναι έργα Κυπρίων ή αναφέρονται στην Κύπρο αλλά είναι συνταγμένα σε ευρωπαϊκές γλώσσες, θεωρήσαμε ότι ιδιαίτερη σημασία θα είχε και η ανάδειξη της ελληνικής γλώσσας της Κύπρου, όπως είχε διαμορφωθεί κατά τη μακραίωνη λατινική διακυβέρνηση της νήσου, υπό το καθεστώς του Μεσαιωνικού βασιλείου και της Βενετοκρατίας. Η γλώσσα αυτή εξέφρασε την Κυπριακή Αναγέννηση και αποτέλεσε το υπόστρωμα της μεταγενέστερης εξέλιξης της ελληνικής γλώσσας της Κύπρου. Για τον λόγο αυτό έκρινα ότι το πρόγραμμα θα μπορούσε να αρχίσει με την έκδοση μιας σημαντικής πηγής με μεγάλο γλωσσικό ενδιαφέρον, της παράφρασης σε κοινή δημώδη ελληνική του βίου του Ιγνατίου Κωνσταντινουπόλεως από τον σπουδαιότερο Κύπριο συγγραφέα του δεκάτου εβδόμου αιώνα, τον Νεόφυτο Ροδινό, ο οποίος συντηρεί στη δημώδη νεοελληνική απόδοσή του κια πολλά κυπριακά γλωσσικά στοιχεία, προσφέροντας μια γραπτή μαρτυρία του πεζού λόγου της κυπριακής Αναγέννησης. [...] (Π.Μ.Κ., από τον πρόλογο της έκδοσης)

Περιεχόμενα

Πρόλογος
Πασχάλης Μ. Κιτρομηλίδης
Εισαγωγή
Προτάσεις και παράμετροι για μια νέα έκδοση του κυπριακού αναγεννησιακού canzoniere της Μαρκιανής Έλση Τορναρίτου-Μαθιοπούλου
Η Κυπριακή συλλογή Πετραρχικών και άλλων Αναγεννησιακών ποιημάτων. Τα κείμενα
Κριτικό σημείωμα
Οι Ιταλικές πηγές
Γλωσσάριο
Giovanna Carbonaro
Αναγεννησιακή λυρική ποίηση της Κύπρου: κεκτημένο και προοπτικές της έρευνας
Ειρήνη Παπαδάκη
Σημείωση για την εικονογράφηση
Ευρετήρια
Ευρετήριο χειρογράφων
Γενικό ευρετήριο