ΑΦΗΓΗΣΕΙΣ ΖΩΗΣ

Παρουσίαση

Το βιβλίο αυτό πραγματεύεται την ιστορία της βιογραφικής προσέγγισης στην ερμηνευτική κατανόηση των κοινωνικών και πολιτισμικών φαινομένων από τις αρμόδιες επιστήμες (κοινωνιολογία, κοινωνική ανθρωπολογία, προφορική ιστορία, κοινωνική ψυχολογία, πολιτισμικές σπουδές, φιλολογία, λαογραφία) στην Ελλάδα και το διεθνή χώρο. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην ερευνητική χρήση της βιογραφικής προσέγγισης και ιδιαίτερα των αφηγήσεων και ιστοριών ζωής από τη σύγχρονη ελληνική λαογραφία στο διεπιστημονικό διάλογο που έχει ανοίξει με άλλες κοινωνικές και ανθρωπιστικές επιστήμες.
Αναλύονται οι διαδικασίες παραγωγής 466 βιογραφικών αφηγηματικών κειμένων που περιλαμβάνονται στο Αρχείο Αφηγήσεων Ζωής (Α.Α.Ζ.) του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Αθηνών και τα κοινωνικά χαρακτηριστικά των αφηγητών και αφηγητριών, με σκοπό οι συνεντεύξεις αυτές να αξιοποιηθούν σε μια σειρά νέων ερευνών που θα ενδιαφέρονται για την αναπαράσταση των ατομικών και οικογενειακών βιωμάτων των υποκειμένων και την ανάδειξη της διαλεκτικής σχέσης του ατομικού με το κοινωνικό.
Η βιογραφική προσέγγιση προσφέρεται μεθοδολογικά για την κατανόηση της νοηματοδότησης των παραδεδομένων και νεωτερικών νοοτροπιών και πρακτικών από τα υποκείμενα μέσα από την αφήγηση της προσωπικής τους ιστορίας ζωής. Η λαογραφική ερμηνευτική ανάλυση των βιογραφικών αφηγηματικών κειμένων στοχεύει στην ανίχνευση του νοήματος των θραυσμάτων της παράδοσης, της αποδοχής, της απόρριψης ή της σύγκρουσης με αυτήν από τον άνθρωπο, που με τη διαμεσολάβηση του ερευνητή θυμάται το παρελθόν του μέσα από την οπτική που υιοθετεί στον παρόντα χρόνο της αφήγησης. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Περιεχόμενα

Πρόλογος Μ. Γ. Μερακλή
Εισαγωγή
ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ - ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 - Βιογραφική Μέθοδος και Κοινωνικές Επιστήμες στο Διεθνή Χώρο
Η αυτοβιογραφία ως λογοτεχνικό είδος
Βιογραφική προσέγγιση και κοινωνική ανθρωπολογία
Βιογραφική μέθοδος και κοινωνιολογία
Βιογραφική προσέγγιση και προφορική ιστορία
Οι αλλαγές της βιογραφικής μεθόδου στη δεκαετία του 1990: Ιστορική και πολιτισμική κατανόηση των υποκειμένων
Η ψυχαναλυτική επίδραση στη βιογραφική προσέγγιση
Το άνοιγμα των πολιτισμικών σπουδών στη βιογραφική προσέγγιση
Η θεραπευτική χρήση της βιογραφικής προσέγγισης από τη γεροντολογία
Η βιογραφική προσέγγιση ως κοινωνική πολιτική και ως ανθρωποκεντρική μέθοδος
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 - Βιογραφική Μέθοδος και Κοινωνικές Επιστήμες στην Ελλάδα
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 - Αφηγήσεις Ζωής και Λαογραφία
ΑΡΧΕΙΟ ΑΦΗΓΗΣΕΩΝ ΖΩΗΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 - Μεθοδολογία Συγκρότησης του Αρχείου Αφηγήσεων Ζωής (Α.Α.Ζ.)
Εκπαιδευτικοί και ερευνητικοί στόχοι της συγκρότησης του Αρχείου Αφηγήσεων Ζωής
Τεχνικές συνεντεύξεων
Η προετοιμασία για τη διεξαγωγή των συνεντεύξεων
Ο χώρος και ο χρόνος των συνεντεύξεων
Η διαδικασία των συνεντεύξεων - Η στάση του συνεντευκτή κατά τη διεξαγωγή της συνέντευξης
Η μεταγραφή των συνεντεύξεων
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 - Στατιστική Ανάλυση ίου Αρχείου Αφηγήσεων Ζωής
Συνολική περιγραφική ανάλυση
Έτος γέννησης και θρήσκευμα των αφηγητών
Τα αδέλφια των αφηγητών
Το μορφωτικό επίπεδο των αφηγητών
Το επάγγελμα των αφηγητών, των γονιών των αφηγητών και των παιδιών τους
Οι τόποι γέννησης και σημερινής κατοικίας των αφηγητών
Στατιστική παρουσίαση του Α.Α.Ζ. με βάση το φύλο
Στατιστική ανάλυση του Α.Α.Ζ. κατά τεχνικές συνεντεύξεων
Ελεύθερη συνέντευξη
Ελεύθερη συνέντευξη με έμφαση στο επάγγελμα
Κατευθυνόμενη συνέντευξη
Κατευθυνόμενη συνέντευξη με έμφαση στην παιδική ηλικία
Ημικατευθυνόμενη συνέντευξη με έμφαση στην παιδική ηλικία
Στατιστική ανάλυση του Α.Α.Ζ. κατά είδος αυτοβιογραφίας σε σχέση με τον τόπο γέννησης και τον τόπο ή τους τόπους εγκατάστασης και σημερινής διαμονής των αφηγητών
Αγροτική
Αγροτοαστική
Αστική-επαρχιακού χώρου
Αστική-επαρχιακού χώρου / Αστική-πρωτεύουσα
Αστική-πρωτεύουσα
Μετανάστης εξωτερικού
Στατιστικά στοιχεία του Α.Α.Ζ. με βάση τον τόπο γέννησης των αφηγητών
Πελοπόννησος
Στερεά Ελλάδα
Αθήνα
Θεσσαλία
Ήπειρος
Κρήτη
Κύπρος
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 - Προς μια Διεπιστημονική Ερμηνευτική Ανάλυση των Βιογραφικών Αφηγηματικών Κειμένων
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ
1. Στοιχεία συνέντευξης
2. Στοιχεία συνεντευκτή/τριας
3. Στοιχεία αφηγητή/τριας
4. Οδηγός βιογραφικής συνέντευξης
5. Οδηγός βιογραφικής συνέντευξης με έμφαση στην παιδική ηλικία
6. Τόποι γέννησης αφηγητών/τριών
7. Τόποι σημερινής κατοικίας αφηγητών/τριών
8. Κείμενα αφηγήσεων ζωής
Βιβλιογραφία
Α. Ελληνόγλωσση
Β. Ξενόγλωσση