ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ, ΔΙΑΛΟΓΙΚΟΤΗΤΑ, ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ

Παρουσίαση

Ένα από τα βασικά ζητήματα που απασχολούν τις προσεγγίσεις της λογοτεχνικής θεωρίας και κριτικής αφορά τη φύση και τους παράγοντες που προσδιορίζουν ή συν-προσδιορίζουν την ερμηνεία, την κατανόηση και το νόημα ενός λογοτεχνικού κειμένου. Ποια είναι η φύση της λογοτεχνίας και με ποιον τρόπο ή τρόπους θα μπορούσε κανείς να αντλήσει νόημα από αυτήν, εξασφαλίζοντας συγχρόνως την έγκυρη και σωστή κατανόησή της; Το ερώτημα αυτό αφορά σήμερα όχι μόνο τη λογοτεχνία, αλλά κάθε μορφή λόγου, προφορικού ή γραπτού, ρηματικού ή εικονικού, που προκύπτει από ένα ευρύ φάσμα διαφορετικών δραστηριοτήτων του ανθρώπου, ακόμη και αυτών που σχετίζονται με την επιστημονική έρευνα και κυρίως με τις ποιοτικές μεθόδους ανάλυσης των δεδομένων των ανθρωπιστικών και κοινωνικών επιστημών.
Για να δώσουμε απάντηση στο αναφερόμενο πιο πάνω ερώτημα, διαθέτουμε σήμερα μια πληθώρα αντιμαχόμενων μεταξύ τους μεθόδων και προσεγγίσεων, που οι περισσότερες αναπτύχθηκαν μετά τη δεκαετία του 1960. Πρόκειται για τις μιμητικές και αλληγορικές προσεγγίσεις, τις ερμηνευτικές προσεγγίσεις, τις προσεγγίσεις του ρωσικού και του τσεχικού φορμαλισμού, τις προσεγγίσεις της Νέας Κριτικής, τις δομιστικές προσεγγίσεις, τις σημειωτικές και συμβολικές προσεγγίσεις, τις υφολογικές και αφηγηματολογικές προσεγγίσεις, τις αποδομητικές και μεταδομιστικές προσεγγίσεις, τις φαινομενολογικές προσεγγίσεις, τις κοινωνιολογικές, μαρξιστικές, φεμινιστικές προσεγγίσεις, τις προσεγγίσεις του ιστορικισμού και του νέου ιστορικισμού, τις ψυχολογικές προσεγγίσεις, τις αρχετυπικές και μυθολογικές προσεγγίσεις, τις προσεγγίσεις των γλωσσικών πράξεων, τις προσεγγίσεις της κριτικής αναγνωστικής και τις διαλογικές προσεγγίσεις.
Το παρόν βιβλίο περιλαμβάνει εργασίες που σχετίζονται με τη διαλογική προσέγγιση του Mikhail Bakhtin, την αφηγηματική προσέγγιση στην ψυχολογία, την ψυχαναλυτική προσέγγιση του Jacques Lacan, τη φεμινιστική προσέγγιση, τη μαρξιστική προσέγγιση και με προσεγγίσεις που το ενδιαφέρον εστιάζεται στο πώς στα λογοτεχνικά έργα αναπαριστάνονται από τους συγγραφείς τους διάφορα ζητήματα, όπως τα ψυχικά τραύματα των εφήβων, η αυτοχειρία των νέων και οι αξίες και τα πρότυπα συμπεριφοράς των εφήβων. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Περιεχόμενα

1: ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΚΑΙ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΤΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΗΣ ΚΡΙΤΙΚΗΣ: Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΩΝ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΩΝ
Το Αντικείμενο της Λογοτεχνικής Κριτικής
Συστατικά Στοιχεία της Διαδικασίας Κατανόησης ενός Λογοτεχνικού Έργου
Μια Σύντομη Ιστορική Αναδρομή της Λογοτεχνικής Κριτικής
Μια Γενική Ταξινόμηση των Προσεγγίσεων της Λογοτεχνικής Κριτικής
Το Έργο του Λογοτεχνικού Κριτικού
Ψυχολογικές Προσεγγίσεις της Λογοτεχνικής Κριτικής
Η Ψυχαναλυτική Προσέγγιση του S. Freud
Οι Επιδράσεις της Ψυχαναλυτικής Προσέγγισης του S. Freud
Η Ψυχαναλυτική Προσέγγιση του J. Lacan
Η Ψυχοβιογραφική Προσέγγιση
Η Αρχετυπική Προσέγγιση του C.G. Jung
2: Η ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΚΑΙ Η ΤΕΧΝΗ ΣΤΟ ΦΩΣ ΤΗΣ ΔΙΑΛΟΓΙΚΟΤΗΤΑΣ (Χρυσή Καρατσινίδου)
Η Μακρόχρονη Παράδοση του Διαλόγου
Η Διαλογικότητα των Ειδών
Η Διαλογικότητα ως Διακείμενο
Διαλογικότητα Συγγραφέα και Ήρωα
Η Μυθιστορηματική Αντίστιξη
Ο Marc Chagall και η Αποθέωση της Διαλογικότητας
3: Ο ΜΠΑΧΤΙΝ ΣΤΙΣ ΗΝΩΜΕΝΕΣ ΠΟΛΙΤΕΙΕΣ (Sophie Olivier, μετάφραση: Χρυσή Καρατσινίδου)
Η Πρόσληψη του Έργου του Bakhtin από τους K. Clark και M. Holquist
Η Πρόσληψη του Έργου του Bakhtin από τους C. Emerson και G.S. Morson
Η Πρόσληψη του Έργου του Bakhtin από τους A. Fogel και M. Roberts
4: MIKHAIL BAKHTIN-ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΠΟΙΗΤΙΚΗΣ ΤΟΥ ΝΤΟΣΤΟΓΙΕΦΣΚΙ (Σ. Ν. Φιλιππίδης)
Τα Περιεχόμενα της Πρώτης και Δεύτερης Έκδοσης του Βιβλίου
Θεμελιώδεις Μεθοδολογικές Έννοιες της Θεωρίας του Πολυφωνικού Μυθιστορήματος
Θεωρητικοί Συσχετισμοί και το Άλμα της Πολυφωνικής Αλήθειας
5: Η ΑΦΗΓΗΣΗ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ: ΠΡΟΣ ΜΙΑ ΔΙΑΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ (Μάριος Α. Πουρκός)
Δομιστικές Προσεγγίσεις της Αφήγησης: Η Αφήγηση ως Στατικό και Αχρονικό Πολιτισμικό Προϊόν
Φαινομενολογικές Προσεγγίσεις της Αφήγησης: Η Αφήγηση ως Τρόπος των Αντιληπτικών και Συνειδησιακών Διαδικασιών
Αφηγηματικές Προσεγγίσεις στην Ψυχολογία: Σύγχρονα Δεδομένα και Διαπιστώσεις
Το Αναδυόμενο Ενδιαφέρον για την Αφήγηση στην Ψυχολογία
Η Ψυχολογία υπό το Πρίσμα της Αφήγησης
Η Αφήγηση ως Οργανωτική και Νοηματοδοτούσα Αρχή
Ο Ανθρώπινος Νους ως Ενεργητική Αφηγηματική Δραστηριότητα: Πειραματικές Έρευνες και Διαπιστώσεις
Η Αφήγηση ως Επικοινωνιακή/Διαλογική Διαδικασία
Ο Νους ως Διαλογική Διαδικασία: Οι Ιδέες του Vygotsky και του Bakhtin
Ο Εαυτός ως Διαλογική και Πολυφωνική Δομή
Η Οντογενετική Ανάπτυξη του Διαλογικού Εαυτού
6: Η ΛΑΚΑΝΙΚΗ ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΚΑΙ Η ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΗΣ ΑΝΤΙΓΟΝΗΣ (Νίκος Παπαχριστόπουλος)
Η Ερμηνεία της Τέχνης
Ο Νόμος και η Επιθυμία
Η Επιθυμία της Αντιγόνης
Η Ενόρμηση Θανάτου και το Ωραίο
Η Χρήση της Ερμηνείας
7: Ο ΣΑΝΤ ΚΑΙ Η ΓΡΑΦΗ: ΜΕΤΟΥΣΙΩΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΣΤΡΟΦΗ (Κυριακή Σαμαρτζή)
Ο Σαντ και η Εποχή του
Το Κείμενο του Σαντ
Ο Σαντ και η Μετουσίωση
Πέραν της Μετουσίωσης
Πέραν της Διαστροφής
8: ΕΡΜΗΝΕΥΟΝΤΑΣ ΤΗ ΔΙΑΦΥΛΙΚΗ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΣΤΟ ΕΡΓΟ ΤΗΣ VIRGINIA WOOLF: Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ORLANDO (Κων/νος Λερούνης)
Η Γένεση του Orlando
Από το Ασυνείδητο του Κειμένου στην Ιστορική Συνείδηση
Γραφή και Ερμαφρόδιτος Ναρκισσισμός: Οι Τερμίτες του Πατριαρχικού Κώδικα
Η Ενότητα του Προσώπου και το Ζήτημα του Λογοτεχνικού Είδους
Η Εγγραφή της Διαφυλικότητας στον Κύκλο των Ναρκισσιστικών Επιλογών
9: Ο ΗΘΙΚΟΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ ΣΤΟ ΛΟΓΟ ΤΗΣ ΑΝΤΙΓΟΝΗΣ (Φιλία Ίσαρη)
Ερμηνείες της Αντιγόνης
Λόγος της Αντιγόνης υπό το Πρίσμα του Ηθικού Προσανατολισμού της Φροντίδας
10: ΨΥΧΙΚΑ ΤΡΑΥΜΑΤΑ ΕΦΗΒΩΝ ΣΕ ΚΕΙΜΕΝΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ: ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΡΕΑΛΙΣΜΟΥ Ή ΠΟΙΚΙΛΜΑ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ; (Γεώργιος Παπαντωνάκης)
Η Αναστρεψιμότητα των Ψυχικών Τραυμάτων
Η Λειτουργικότητα του Ψυχικού Τραύματος στο Λογοτεχνικό Κείμενο
Το Ψυχικό Τραύμα και το Δίπολο Φύση vs Πολιτισμός
11: ΑΥΤΟΧΕΙΡΙΑ ΝΕΑΡΩΝ ΗΡΩΩΝ ΣΤΟ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑΤΙΚΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΚΟΣΜΑ ΠΟΛΙΤΗ (Παρασκευή Καλλιγά)
12: ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΦΥΛΟΥ ΚΑΙ ΑΝΤΙΦΑΤΙΚΟΙ ΗΡΩΕΣ (Κορίνα Πρεβεδουράκη)
13: ΟΙ ΑΞΙΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΠΡΟΤΥΠΑ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ ΤΩΝ ΕΦΗΒΩΝ ΣΤΟ ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΕΦΗΒΙΚΟ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ (Κατερίνα Γεωργοπούλου & Μάριος Α. Πουρκός)
Στόχοι, Δείγμα και Διαδικασία της Έρευνας
Αποτελέσματα της Έρευνας
Ο Έφηβος και η Σχέση του με τον Εαυτό του
Ο Έφηβος και το Άλλο Φύλο [..