ΑΠΟ ΤΗ ΜΙΚΡΟΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

Παρουσίαση

Είναι γεγονός ότι τις τελευταίες δεκαετίες παρατηρείται μεγάλο ενδιαφέρον -όχι μόνο στο διεθνή αλλά και στον ελληνικό επιστημονικό χώρο- για την ιστορία της καθημερινής ζωής των απλών ανθρώπων. Έτσι, αυτοβιογραφικές αφηγήσεις, απομνημονεύματα, προσωπικά ημερολόγια, ταξιδιωτικές εντυπώσεις, αναμνήσεις, λευκώματα φιλίας, κ.ά., αρχίζουν πλέον να έχουν ιδιαίτερη αποδεικτική αξία, καθώς φαίνεται να αναδεικνύουν τους "αφανείς" της ιστορίας εκείνους τους οποίους η επίσημη ιστοριογραφία φαίνεται να τους θεωρούσε "βουβούς" και να τους παραμέριζε.
Ο παρών τόμος, εστιάζοντας σ' ένα τέτοιο μικροϊστορικό πλαίσιο, φέρνει στο φως δύο μοναδικά παιδικά λευκώματα φιλίας των αρχών του 20ού αιώνα και του μεσοπολέμου και επιχειρεί να αναδείξη τη σημασία ενός τέτοιου υλικού στην ιστορία της εκπαίδευσης και της παιδικής ηλικίας.
Μέσα από τα φύλλα των λευκωμάτων ξεδιπλώνεται ο κόσμος των ρομαντικών αναζητήσεων, του ονείρου, των ιδεών και των αξιών, καθώς και των συναισθημάτων και καθημερινών προτιμήσεων των παιδιών, ο παιδικός μικρόκοσμος της κάθε εποχής. Ιδιαίτερα δε, πώς τα παιδιά βιώνανε τη σχέση τους με τους γονείς τους, τους περιορισμούς και τις δυνατότητες της ζωής τους, τις ατραπούς των σκέψεών τους και γενικά την ψυχοσύνθεσή τους. Δυστυχώς, ιστορικά, δεν γνωρίζουμε παρά ελάχιστα πράγματα για όλα αυτά τα θέματα. Έτσι, για να βρούμε αξιόπιστες απαντήσεις σ' όλα αυτά τα ζητήματα αρχίζουμε πλέον να ερευνούμε όχι στα παραδοσιακά λεγόμενα, υλικά (τα υλικά "κορυφής"), αλλά σε υλικά που θα μπορούσαμε να τα ονομάσουμε υλικά "βάσης".
Παράλληλα, στον παρόντα τόμο, δημοσιεύονται και άλλες σχετικές μελέτες μικροϊστορικών προσεγγίσεων της εκπαίδευσης που αναφέρονται και σε άλλα τεκμήρια της ζωής, όπως: στην αυτοβιογραφική αφήγηση, στα σχολικά τετράδια μιας μαθήτριας του 1900, στα "Κυριακά σχολεία απόρων κορασίων", ως μία ιδιαίτερη μελέτη περίπτωσης μιας ιστορίας "από τα κάτω", κλπ. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Περιεχόμενα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Από τη μακροϊστορική στη μικροϊστορική προσέγγιση της εκπαίδευσης
Α' ΜΕΡΟΣ: ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ ΤΟΥ ΛΕΥΚΩΜΑΤΟΣ
-Τα «Μικρά Μυστικά» της «Διαπλάσεως των Παίδων»
Η έκδοση και η κυκλοφορία
Κανονισμοί των «Μικρών Μυστικών»
Τα «Μικρά Μυστικά» στις στήλες της αλληλογραφίας του περιοδικού
«Μερικαί απαντήσεις» από ανθολογημένα τετράδια "Μικρών Μυστικών που δημοσιεύει το περιοδικό
-Το Λεύκωμα των «Μικρών Μυστικών»
Ιστορικό και εκπαιδευτικό συγκείμενο
Περιγραφή του Λευκώματος. Συμμετέχοντες
Το παιδαγωγικό περιεχόμενο
Εισαγωγικό σχόλιο
Προτιμήσεις των παιδιών
Εξωτερικά χαρακτηριστικά και ψυχικά χαρίσματα
Ελεύθερος χρόνος και χόμπι
Στάσεις απέναντι στον ευτυχισμένο και δυστυχισμένο άνθρωπο
Ο "εαυτός": ηλικία και ονοματοθεσιακοί συμβολισμοί
Βιώματα, ελπίδες και όνειρα
Παρέες και φίλοι
Καθημερινές ασχολίες
Προσφιλή αναγνώσματα
Αποδράσεις από την καθημερινότητα
Αισθητικές προτιμήσεις και καλλιτεχνική παιδεία
Φανταστικές μεταμορφώσεις
Θαυμασμός για το φυσικό περιβάλλον
Φαγητά και καθημερινές συνήθειες
Στάσεις απέναντι σε άλλες χώρες
Τελικές σκέψεις και κρίσεις των παιδιών
Ένα καταπληκτικό σχόλιο
Σημειώσεις
Β' ΜΕΡΟΣ: ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΛΕΥΚΩΜΑΤΟΣ
Έκδοση του Λευκώματος
-Φωτογραφική απεικόνιση σελίδων του Λευκώματος
Γ' ΜΕΡΟΣ: ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ ΤΟΥ «ΕΝΘΥΜΙΟΥ ΦΙΛΙΑΣ»
-Ενθύμιον Φιλίας (1926-1927): Ένα κοριτσίστικο λεύκωμα από το Γυμνασιακό Παρθεναγωγείο Ρεθύμνου
Ιστορικό συγκείμενο. Συμμετέχουσες
Σύντομη περιγραφή του «Ενθυμίου Φιλίας» της Μαρίκας
Αφιερώσεις και ευχές
Ερωτήματα. Παιδαγωγικό περιεχόμενο
Πηγές
Σημειώσεις
Δ' ΜΕΡΟΣ: ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ «ΕΝΘΥΜΙΟΥ ΦΙΛΙΑΣ»
Έκδοση του «Ενθυμίου Φιλίας»
-Φωτογραφική απεικόνιση του «Ενθυμίου Φιλίας»
Ε' ΜΕΡΟΣ: ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΜΙΚΡΟΪΣΤΟΡΙΚΑ ΤΕΚΜΗΡΙΑ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΖΩΗΣ
-Η αυτοβιογραφική αφήγηση και ο ρόλος της στη μελέτη της ιστορίας της εκπαίδευσης
Σημειώσεις
-Από τη μικροϊστορία της εκπαίδευσης: Τα σχολικά τετράδια μιας μαθήτριας του 1900-1901
Εισαγωγή: Η Σοφία και η οικογένειά της
Οι διασωθείσες επιστολές
«Άνευ της εκπαιδεύσεως της γυναικός, κύριοι, ματαιοπονούμεν»
Τα σχολικά τετράδια της Σοφίας
Μετά μάτια... της Σοφίας: Ο γυναικείος μικρόκοσμος στο σημειωματάριό της
Ένα καταληκτικό σχόλιο
Σημειώσεις
-Φωτογραφική απεικόνιση σελίδων από τα τετράδια, τα βιβλία και το μικρό λεύκωμα της Σοφίας
-Fiat justitia et pereat mundus: Τα «Κυριακά σχολεία απόρων κορασίων» στην Κρήτη στις αρχές του 20ού αιώνα
Εισαγωγική παρατήρηση
ΚΣΑΚ: Μια ιστορία της εκπαίδευσης «από τα κάτω»
Φιλανθρωπική στρατηγική και φεμινιστικό κίνημα
«Έκαστος δι' εαυτόν και ο Θεός δι' όλους» (;), ή προς μια τυπολογία της «άπορης» κόρης
Σχολεία - «Φάρμακα» και ο Κανονισμός των Κυριακών Σχολών του Π.Δ. Συλλόγου
Σημειώσεις
-Μικροϊστορικές προσεγγίσεις στη λογοτεχνία: Το σχολείο μέσα από τις μαθητικές αναμνήσεις του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη
Σημειώσεις
-«Εν μέσω θρανίων και έδρας»: Οι «μικρές ζωές» της Έλλης Αλεξίου, στιγμιότυπα μιας ιστορίας της εκπαίδευσης «από τα κάτω»
Σημειώσεις
-Τοπική ιστορία και μικροϊστορία. Μια πρόκληση για τον σύγχρονο εκπαιδευτικό
Σημειώσεις
ΑΝΤΙ ΕΠΙΛΟΓΟΥ
«Εν τω ανθρώπω μικρώ κοσμώ όντι»: Η «μικρή κλίμακα» και η έννοια του «μικροκειμένου» στην ιστορία της εκπαίδευσης
Σημειώσεις