Η ΑΡΧΑΙΑ ΛΥΡΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ Η ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΗ ΤΗΣ ΕΠΙΔΡΑΣΗ

Παρουσίαση

Το θέμα του φετινού συνεδρίου εμπίπτει, κατά ένα μέρος, και στους τομείς ενδιαφερόντων του Δανιήλ Ιακώβ, καθώς αυτό πραγματεύεται την αρχαία λυρική ποίηση, αλλά και την επίδρασή της στην κατοπινή και στη σύγχρονη εποχή στους Έλληνες και όχι μόνο.
Η ποίηση, το πρώτο είδος με το οποίο εκφράστηκε λογοτεχνικά ο άνθρωπος, εμφανίστηκε στην Αρχαία Ελλάδα με μορφή διαδοχικά επική, λυρική και τραγική. Οι θεοκρατούμενες επικές συνθέσεις του Ομήρου και του Ησιόδου του 8ου αι. π.Χ. έδωσαν τη θέση τους τους επόμενους δύο αιώνες σε μικρότερα ποιητικά κομμάτια -τη λυρική ποίηση- που απέδιδαν τον συναισθηματικό κόσμο των ανθρώπων μπροστά σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής, ενώ στον 5ο αιώνα, και μέσα από τις ιδανικές συνθήκες που επέβαλε η αθηναϊκή δημοκρατία, διαμορφώθηκε το δράμα.
Η λυρική ποίηση εξέφρασε τον ψυχισμό και τα βιώματα των δημιουργών της απέναντι στον πόλεμο και στις επιταγές της πατρίδας, απέναντι στις πολιτικές και κοινωνικές εξελίξεις της πόλης, στον έρωτα και στις χαρές της ζωής, στο χρήμα και στη δόξα, απέναντι στους θεούς και στις γιορτές τους, στα γηρατειά και στο αιώνια άλυτο πρόβλημα του θανάτου. Με τους στίχους τους οι ποιητές ανακαλύπτουν και αποκαλύπτουν την ανθρώπινη ψυχή, θρηνούν αλλά και σαρκάζουν, ξεσηκώνουν για τη μάχη αλλά και την απομυθοποιούν, υμνούν τον έρωτα αλλά και τον μέμφονται για όσο πόνο προκαλεί, διδάσκουν τον σεβασμό στους θεούς αλλά και τους αμφισβητούν. Η λυρική ποίηση σχετίστηκε με το θαύμα της αφύπνισης της ανθρώπινης σκέψης στην αρχαϊκή εποχή, με το πέρασμά της από τον μύθο στον λόγο, και με την αρχή του φιλοσοφικού στοχασμού και της επιστημονικής έρευνας.
Ο Bruno Snell, στο γνωστό βιβλίο του "Η Ανακάλυψη του Πνεύματος", όπου διερευνά τη συμβολή του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού στη διαμόρφωση της ευρωπαϊκής σκέψης, και το οποίο μετάφρασε στα ελληνικά ο Δανιήλ Ιακώβ, υποστηρίζει ότι "στην εποχή της λυρικής ποίησης για πρώτη φορά στην ευρωπαϊκή ιστορία εμφανίζονται προσωπικότητες με διαφορετικούς ρόλους -αρχηγοί κομμάτων, νομοθέτες και τύραννοι, θρησκευτικοί στοχαστές και φιλόσοφοι, καλλιτέχνες- που διασπούν το φράγμα της ανωνυμίας υπογράφοντας τα έργα τους". Την πνευματική εξέλιξη που συντελείται μπορούμε ευκολότερα "να την εκτιμήσουμε με τη βοήθεια της λυρικής ποίησης παρά οποιασδήποτε άλλης τέχνης, γιατί... αποκαλύπτει με σαφήνεια το πνεύμα της εποχής". [...] (Από την έκδοση)

Περιεχόμενα

Εισαγωγική ομιλία - Αναστάσιος Στέφος, Πρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Φιλολόγων
Χαιρετισμός - Δημήτριος Ταλιαδώρος, Πρόεδρος του Συνδέσμου Ελλήνων Κυπρίων Φιλολόγων
Εμμανουήλ Μικρογιαννάκης - Ίσχυαν οι Νόμοι του Σόλωνος τον 4 αι. π.Χ.;
Γεωργία Κούμα - Η γυναίκα στην ποίηση του Αρχίλοχου του Πάριου
Δέσποινα Μωραΐτου - Η ποίηση του Σόλωνα ως μέσον για τη διατύπωση πολιτικών αρχών και ηθικών αξιών
Ζωή Παπαδημητρίου - Η έννοια του δικαίου στην πολιτική ποίηση του Σόλωνα. Η δικαιοσύνη ως στοιχείο ηθικής της αρχαϊκής εποχής και θεμελιώδες ζήτημα της προσωκρατικής φιλοσοφίας
Χρύσα Αλεξοπούλου - Η εμπειρία και η παρατήρηση στην ποίηση του Αλκμάνα
Παναγιώτης Κοντονάσιος - Η ευθύνη του δήμου και των ηγετών του στην ποίηση του Σόλωνα
Χριστίνα Βέικου - Ο πρώιμος ανθρωπισμός της αρχαϊκής λυρικής ποίησης
Αγγελική Χρονοπούλου - Σόλων και Αλκαίος: ποίηση και πολιτική
Μανώλης Μ. Στεργιούλης - Ο πατριωτικός χαρακτήρας των ελεγειών του Τυρταίου
Ιωάννης-Παναγιώτης Αμπελάς - Αρχίλοχος: ο ποιητής της αμφισβήτησης και του φιλοσοφικού στοχασμού
Μεταξία Παπαποστόλου - Τα Παρθένια του Αλκμάνος και η "αγωγή" των κοριτσιών στην αρχαία Σπάρτη
Λάμπρος Πόλκας - Ο αισχρός θάνατος: από τον Όμηρο στον Τυρταίο
Γεώργιος Κράιας - Όταν η ποίηση συναντά τη φιλοσοφία: το παράδειγμα του Πινδάρου
Παναγιώτης Κ. Δαμάσκος - Το αθλητικό ιδεώδες στην πινδαρική ποίηση και η παρεκτροπή του
Ευαγγελία Κεραμάρη - Το μοτίβο των διακεκομμένων μύθων στον Βακχυλίδη
Γεωργία Κατσαγάνη - Η εμφάνιση της έννοιας της συγγνώμης στην αρχαιοελληνική ποίηση. Το 543PMG (13D) απόσπασμα του Σιμωνίδη
Πολυμνία Χατζηνεοφύτου - Η διαχρονικότητα της ποίησης των λυρικών μελικών Σαπφούς και Αλκαίου
Τασούλα Καραγεωργίου - Από τη Σαπφώ στην Ήριννα
Αγάθη Γεωργιάδου - Το τραγούδι του Τιθωνού: μια νέα θεματική στην ποίηση της Σαπφούς
Γεράσιμος Ρεντίφης - Το βουκολικό βίωμα ως απάντηση στο ερώτημα "πώς βιωτέον;"
Ζωή Αντωνοπούλου-Τρεχλή - Αρχαϊκή λυρική ποίηση και αρχαϊκή γλυπτική: μια πολιτική προσέγγιση
Ιωάννης Ν. Περυσινάκης - Ο "έπαινος του αθλητή" και το "χρέος του ποιητή" του επινίκιου στην αττική ρητορεία
Ευαγγελία Μιμίδου - Λυρικοί ποιητές και Ευριπίδης: το μυθικό παρελθόν και η προσέγγισή του
Παναγιώτα Δ. Λάσκαρη - Η ποιητική μεταγλώσσα ως άσκηση ελευθερίας στον Οδυσσέα Ελύτη και στους αρχαίους Έλληνες Λυρικούς
Νικόλαος Κ. Χαβιάρας - Ένας μακρύς δρόμος με μια στροφή στο τέλος; Η ιστορία της κριτικής νια τον "Πινδαρικό Κάλβο"
Χαρινέλα Τουρνά - Πίνδαρος-Παρμενίδης-Χαίλντερλιν: οι Μούσες που οδηγούν στο φως και ο ποιητής ως άνθρωπος που ορίστηκε να υμνεί το θείο ως νόημα και λάμψη
Άρτεμις Αρχοντογεώργη - Ίχνη του σαπφικού επιθαλάμιου στα ποιήματα 61 και 62 του Κάτουλλου
Ευσεβία Χασάπη-Χριστοδούλου - Η Anne Carson και η αρχαία λυρική ποίηση
Ιωάννης Σταμουλάκης - Νάρκης του άλγους δοκιμές: Η λυρική μελαγχολία μπροστά στα γηρατειά στην ποίηση της Σαπφώς και του Κ.Π. Καβάφη
Αντώνης Μαστραπάς - Συνόψιση των εργασιών του Συνεδρίου