ΑΡΧΑΙΑ ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ (ΠΕΜΠΤΟΣ ΤΟΜΟΣ-ΧΑΡΤΟΔΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ)

Παρουσίαση

Η εργασία αυτή προέρχεται από την ιδιαίτερη έλξη, που ασκούσε στη σκέψη μου η στωική φιλοσοφία και συνάμα από κάποιο συναισθηματικό δεσμό, που αναπτύχθηκε μέσα μου σε αναφορά προς τον ιδρυτή της, τον Ζήνωνα τον Κιτιέα, του οποίου η καταγωγή αλλά και η προσωπική περιπέτεια, ο τρόπος βίου, μου ενέπνεαν μιαν οικειότητα. Έτσι, ύστερα από τη μελέτη μου "Η στωική έννοια των λεκτών" (Επετηρίς Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών, Φιλοσοφικόν Παράρτημα, Λευκωσία 1985, σσ. 157-190), το ενδιαφέρον μου στράφηκε εντονώτερα προς τον Ζήνωνα και επεδίωξα να επιχειρήσω μιαν αποτίμηση της προσφοράς του προβαίνοντας σε μια νέα κατάταξη των σχετικών αποσπασμάτων, που του αποδίδονται, και των αναφορών στη διδασκαλία του, τη μετάφραση τους και τον ερμηνευτικό τους σχολιασμό. Μια ανάλογη εμπειρία είχα με την έκδοση των "Προσωκρατικών" (Αρχαϊκοί Φιλόσοφοι, Λευκωσία 1971, "Οι Προσωκρατικοί", Αθήνα 1990), που απετέλεσε μια καθοριστική για μένα επικοινωνία με τις πρωταρχές του ελληνικού στοχασμού. Η αρχή συνάπτεται κατά κάποιο τρόπο με το τέλος.
Το εγχείρημα είναι δυσχερέστατο, γιατί έχουμε να κάνουμε με ένα δοξογραφικό υλικό, του οποίου η αξία και η γνησιότητα δημιουργεί προβλήματα και αμφισβητήσεις. Ελάχιστα κείμενα σώθηκαν αυτούσια από τη στωική φιλοσοφία, μια σειρά αποφθεγμάτων του Επικούρου και ο Ύμνος στον Δία του Κλεάνθη. Τα άλλα παρατίθενται αποσπασματικά από μεταγενέστερους συλλογείς, συγγραφείς επιτομών και φιλοσόφους, που πρόσκεινται στον στωικισμό ή διατίθενται εχθρικά προς αυτόν. [...]

Ο Κύπριος φιλόσοφος Ζήνων ο Κιτιεύς, ο ιδρυτής της στωικής φιλοσοφίας, έθεσε τα θεμέλια ενός πνευματικού κινήματος, που κυριάρχησε στον Ελληνικό πρώτα και ύστερα στον Ελληνορωμαϊκό κόσμο για 600 ολόκληρα χρόνια. Ο Στωικισμός έτσι, με πυρήνα τον στοχασμό του Ζήνωνος, αναπτύχθηκε αλλάζοντας μορφές και αναδεικνύοντας πολλούς σχολάρχες κατά τις τρεις περιόδους της εξέλιξής του. Ωστόσο, σ' όλες αυτές τις περιόδους η παρουσία των αρχών, που χάραξε ο Ζήνων, είναι περισσότερο ή λιγότερο εμφανής, οπωσδήποτε όμως καθοριστική. Με κέντρο την Αθήνα πρώτα η αρχαία Στοά μετακινείται ύστερα, κατά τη μέση περίοδο, προς τον ρωμαϊκό κόσμο, κι' αρχίζει, χωρίς να αποβάλει τον ελληνικό της χαρακτήρα, να εκλατινίζεται, για να φτάσει στην αυτοκρατορική εποχή να εκπροσωπείται πια από Ρωμαίους κατ' εξοχήν φιλοσόφους και στοχαστές.
Στην προσπάθειά μας να φωτίσουμε το έργο του Ζήνωνος από νέες, κατά το δυνατόν, σκοπιές, ελπίζουμε έστω και έμμεσα να δώσουμε δείγματα της γόνιμης παρουσίας του και μέσα στις μεταγενέστερες αυτές φάσεις. (Από την εισαγωγή της έκδοσης)

Περιεχόμενα

ΠΡΟΛΟΓΟΣ
ΠΡΟΛΕΓΟΜΕΝΑ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
ΜΕΡΟΣ Α ΚΕΙΜΕΝΟ-ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
Ι. Ο ΒΙΟΣ ΚΑΙ Η ΣΧΟΛΗ ΤΟΥ ΖΗΝΩΝΟΣ
1. Ο βίος του Ζήνωνος
2. Η παράδοση της Σχολής του Ζήνωνος
3. Οι μαθητές και οι διάδοχοι του Ζήνωνος
4. Τα συγγράμματα του Ζήνωνος
II. Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΟΥ ΖΗΝΩΝΟΣ
Α. ΕΙΣΑΓΩΓΗ
1. Η τριμερής διαίρεση της φιλοσοφίας
2. Περί τέχνης
3. Περί χρήσεως νέων όρων
Β. ΤΟ ΛΟΓΙΚΟ
1. Η φαντασία και η κατάληψις
2. Οι βαθμοί της συγκατάθεσης
3. Η επιστήμη-τέχνη
4. Περί ψυχής
5. Η φωνή και ο λόγος
6. Περί ποιήσεως
Γ. ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ
1. Η έννοια του σώματος και του όντος
α. Το ποιούν και το πάσχον
β. Ο κόσμος και η σύστασή του
2. Η θεωρία των αιτίων
3. Περί των θεών
Δ. ΤΟ ΗΘΙΚΟ
1. Η διαίρεση του ηθικού μέρους
2. Περί του τελικού αγαθού
3. Ορμή και οικείωση
4. Περί των αγαθών, κακών και αδιαφόρων
5. Περί αρετής και ευδαιμονίας
6. Περί παθών
7. Περί ήθους και καθήκοντος
8. Περί σπουδαίων και φαύλων
9. Διατάξεις της πολιτείας του Ζήνωνος
Η. ΖΗΝΩΝΟΣ ΑΠΟΦΘΕΓΜΑΤΑ
ΜΕΡΟΣ Β' ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΑ ΣΧΟΛΙΑ
Α. Εισαγωγή
Β. Το Λογικό
Γ. Το Φυσικό
Δ. Το Ηθικό
ΠΙΝΑΚΕΣ
Πίνακας πηγών
Πίνακας φιλοσόφων
Πίνακας φιλοσοφικών όρων
Συσχετικός πίνακας
Συλλογές κειμένων
Συντομογραφίες
Βιβλιογραφία