ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ: ΠΟΛΙΤΙΚΑ 3

Παρουσίαση

Τα "Πολιτικά" του Αριστοτέλους απαρτίζονται από οκτώ βιβλία, διαιρούνται δε εις τρία μέρη το Α' μέρος περιλαμβάνει τα τρία πρώτα βιβλία, το Β' τα 4ον 5ον και 6ον και τα Γ' τα δυο τελευταία 7ον και 8ον.
- Το α' βιβλίον αποτελεί είδος εισαγωγής εξετάζονται εις αυτό τα συνιστώντα το κράτος στοιχεία, οι άνθρωποι και τα πράγματα. Εν τω βιβλίω τούτω αναπτύσσεται και η μόνη από της αρχαιότητος κληροδοτηθείσα προς ημάς θεωρία περί της φυσικής δουλείας, η μόνη εξ όσων ασφαλώς διετυπώθησαν περί θεσμού τόσον διαδεδομένου ανά σύμπαντα τον τότε γνωστόν κόσμον. Εν τω πρώτω βιβλίω επίσης υπάρχει και η θεωρία περί κτήσεως και πλουτισμού. Και δυνάμεθα χωρίς κίνδυνον διαψεύσεως να ισχυρισθώμεν ότι αποτελεί η ανάπτυξις αυτής παρά του Αριστοτέλους εν από τα πρώτα, αν μη το πρώτον, εκ των δοκιμίων περί Πολιτικής Οικονομίας.
- Εις το β' βιβλίον αναλύονται διάφορα πολιτεύματα, εφαρμοσθέντα ή διατυπωθέντα μόνον θεωρητικώς, προ της εποχής του Αριστοτέλους, και αναζητείται το καταλληλότερον δια την ανθρωπίνην κοινωνίαν.
- Εις το γ' βιβλίον εισέρχεται εις το κύριον θέμα του και διατυπώνει την γνώμην ότι τρείς και μόναι μορφαί πολιτεύματος είναι δυναταί η μορφή καθ' ην η εξουσία ανήκει εις ένα και μόνον, η μορφή καθ' ην αύτη ανήκει εις ολίγους και η μορφή καθ' ην η εξουσία ανήκει εις όλους. Και η μεν πρώτη μορφή είναι το μοναρχικόν πολίτευμα, η δευτέρα το αριστοκρατικόν και η τελευταία το δημοκρατικόν. Ο Αριστοτέλης, καίτοι αναγράφει ότι θα πραγματευθή διαδοχικώς και περί των τριών πολιτικών συστημάτων, περιορίζεται εν τω γ' τούτω βιβλίω εις την ανάπτυξιν μόνον των δύο πρώτων συστημάτων. Και ούτω λήγει το γ' βιβλίον.
- Εις το δ' βιβλίον ασχολείται εν αρχή εις τα περί πολιτικής επιστήμης, περί της μέσης κοινωνικής τάξεως και περί των πολιτικών δόλων και στρατηγημάτων της εποχής εκείνης. Κυρίως όμως πραγματεύεται περί των τριών δευτερευουσών μορφών του πολιτεύματος, αι οποίαι κατ' αυτόν δεν είναι τίποτε άλλο παρά εκφυλισμέναι μορφαί των κυρίων τριών αρχικών τύπων. Η τυραννία της μοναρχίας, η ολιγαρχία του αριστοκρατικού και η δημαγωγία του δημοκρατικού. Μετά την ανάπτυξιν ταύτην εισέρχεται εις έτερον θέμα, το της διακρίσεως των εξουσιών, ήτοι της νομοθετικής, της εκτελεστικής και της δικαστικής.
- Εις το ε' βιβλίον ασχολείται ο Αριστοτέλης εις την ανάπτυξιν των περί επαναστάσεως θεωριών και την ανασκευήν του Σωκρατικού συστήματος, ως το εκθέτει ο Πλάτων. Εις το μέρος τούτο ομιλεί ο φιλόσοφος περί τυράννου.
- Εις το ς' βιβλίον ασχολείται και πάλιν περί ολιγαρχίας και δημοκρατίας, καθορίζων πρότερον την οργάνωσιν των εξουσιών εις τα πολιτεύματα αυτά.
- Εις το ζ' βιβλίον μας δίδει την εικόνα του τελείου πολιτεύματος, ενώ περίωτο τέλος του ασχολείται με τα ζητήματα των δύο φύλων και την μόρφωσιν των τέκνων.
- Εις δε το η' βιβλίον πραγματεύεται τας αρχάς κατά τας οποίας δέον να κατευθύνεται η δημοσία και η ιδιωτική μόρφωσις.
Εκ της συντόμου ταύτης περιλήψεως του περιεχομένου εκάστου των οκτώ βιβλίων των "Πολιτικών" συνάγεται ότι έκαστον εκ τούτων δεν συνδέεται ούτε με το αμέσως προηγούμενον ούτε με το αμέσως ακολουθούν.
Ούτω το θέμα του τρίτου βιβλίου συνεχίζεται όχι εις τα δ' βιβλίον αλλ' εις τα ζ' και η', ενώ το του δ' εις το ς' βιβλίον.
Το ζήτημα της κατατάξεως των βιβλίων των "Πολιτικών" παραμένει εκκρεμές παρά τας από μακροτάτου χρόνου διατυπωθείσας διαφόρους γνώμας περί μεταβολής της σειράς των οκτώ βιβλίων. Πάντως, παρά τα εν τω κειμένω διαπιστούμενα χάσματα, προερχόμενα είτε από απώλειαν χειρογράφου είτε από παραλείψεις, παρά το δυσνόητον και το απέριττον αλλά και ασαφές πολλάκις του λόγου, ουδείς δύναται ν' αρνηθή τα "Πολιτικά" είναι εν από τα Αριστοτέλεια Έργα, τα οποία αποδεικνύουν εναργώς την σοφίαν, την οξύνοιαν και την ορθήν αντίληψιν του Σταγιρίτου, του δικαίως θεωρουμένου ως πατρός των Επιστημών. (Από την εισαγωγή της έκδοσης)