ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΚΑΙ ΓΛΩΣΣΑ

Παρουσίαση

Τη γλώσσα, τη γνωρίσαμε "ως κληρονομημένο προϊόν" (F. De Sassure).
Σε ποιο βαθμό δεν διαστρωματώνεται αναδρομικά η μνήμη μας πάνω στο "σώμα" της;
Πόσο δηλαδή με το "κληρονομημένο προϊόν", δεν κληρονομούμε κι εμείς "μνημικά ίχνη" που αναφέρονται στο παρελθόν και το μέλλον μας;
Η γλώσσα, αυτή η σημαίνουσα, υλική - αφηρημένη ολότητα, είναι μονάχα φορέας σημείων, συμβόλων και οδηγητικών εικόνων ή είναι ταυτόχρονα και ιδρυτικός παράγοντας ενός συνόλου σημασιών με τις οποίες υποδεικνύεται η κοινωνία;
Τέλος, πόσο η ταξική πάλη που διεξάγεται παντού, άρα και στη γλώσσα, σφραγίζει και σφραγίζεται από την αιτιολογημένη ή αναίτια (ασυνείδητη) εξέλιξή της;
Στα ερωτήματα αυτά συνοψίζεται περίπου η προβληματική του βιβλίου. Προβληματική, του διαλεκτικού αλλά και του συμβολικού υλισμού. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Περιεχόμενα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ
ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ - ΤΟ "ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ"
1. ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΟΥ "ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ": ΓΛΩΣΣΑ, ΩΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑ
Η κοινωνική δύναμη της γλώσσας
Λέξη και γλωσσικό σημείο
Η παλίντροπη διαδρομή της γλώσσας από τους προσωκρατικούς έως σήμερα
Η διχοτομική κατηγορία: "γλώσσα" (langue) - "ομιλία" (parole)
Η σημασία της "έμφυτης δομής" στον N. Chomsky
2. Η ΓΛΩΣΣΑ ΩΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ-ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΩΝ
Το "σύστημα των τάξεων" και η οικογένεια
Η γλώσσα-"όργανο" και οι θέσεις του J. Staline
Γλώσσα και Ιδεολογία
Η γλώσσα: κατ' εξοχήν σημαίνουσα πρακτική
Η γλώσσα ως ενέργεια και ως αποτέλεσμα στη σύγχρονη μαρξιστική σκέψη (L. Althusser)
3. ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΕΝΟΣ "ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΟΓΟΥ" ΓΙΑ ΤΟ "ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ": ΓΛΩΣΣΑ
Γιατί ένας "ενιαίος λόγος" για τη γλώσσα; (Η προσβολή του "υποκειμένου")
Η θεώρηση του "υποκειμένου" από το μαρξισμό και την ψυχανάλυση (προς ένα νέο ορισμό του "υποκειμένου")
Η θεώρηση του "αντικειμένου"
Η έννοια του "επιπλέον" στον M. Foucault και η "σχετική αυτονομία" των πεδίων και των δομών του κοινωνικού σχηματισμού
Συμπεράσματα (Ο "ενιαίο λόγος" δεν εξετάζει "αντικείμενα" αλλά σχέσεις)
4. ΔΙΑΣΥΝΔΕΣΗ ΓΛΩΣΣΑΣ ΚΑΙ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ
ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ - Η ΜΕΘΟΔΟΣ
1. ΘΕΣΕΙΣ ΓΙΑ ΜΙΑ ΔΙΑΛΕΚΤΙΚΗ ΣΗΜΕΙΟΛΟΓΙΑ
Η "κλασσική" σημειολογία του F. de Saussure
Η διαλεκτική διαδικασία συστάσεως της "αισθητικής εικόνας"
2. Η ΨΥΧΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΣΥΝΕΙΣΦΟΡΑ ΣΤΗ ΓΛΩΣΣΟΛΟΓΙΑ
Η σημαίνουσα δύναμη της επιθυμίας (σχέσεις ονείρου και λόγου)
Αντιστοιχίες "μεταθέσεως" - "συμπυκνώσεως" και "μετωνυμίας" - "μεταφοράς"
3. ΣΥΓΧΡΟΝΑ ΑΝΤΙ-ΨΥΧΑΝΑΛΥΤΙΚΑ ΡΕΥΜΑΤΑ ΚΑΙ ΑΠΟΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΤΟΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΤΗΣ ΡΟΛΟ
Οι αντι-ψυχαναλυτικές θέσεις και η πολεμική των "ορθόδοξων" μαρξιστών (le groupe Yenan)
Η απάντηση του J. Lacan (ο ρόλος του ασυνείδητου)
Η ψυχανάλυση είναι επιστήμη
Επιθυμία και "ταξική απόλαυση": σχόλια σε μια φράση του K. Marx
Η κριτική των G. Deleuze - F. Guattari (σχιζο-ανάλυση) και ο μηχανικός ρόλος των ορμών
Η επιθυμία ως μορφή
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ