Ο ΤΟΜΑΣ ΜΑΝ ΚΑΙ ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΥ

Παρουσίαση

Ο Τόμας Μαν δημοσίευσε το 1954, ένα χρόνο μόλις πριν το θάνατό του, ένα δοκίμιο που δεν έγινε πλατύτερα γνωστό αλλά που, εγώ τουλάχιστον, το θεωρώ εξαιρετικά αποκαλυπτικό. Έχει τον τίτλο "Δοκίμιο για τον Τσέχωφ" σ' αυτό ο Τόμας Μαν σκιτσάρει το έργο του ρώσου δραματουργού και διηγηματογράφου κατά βάση όμως ασχολείται - και μάλιστα με χαρακτηριστική επιμονή - μόνο με έναν από τους ήρωες του Τσέχωφ: με το κεντρικό πρόσωπο μιας από τις νουβέλες του. Πρόκειται για ένα γέρο, επιστήμονα με παγκόσμια φήμη, που όπως τον περιγράφει ο Τσέχωφ, στέκεται πολύ ψηλά στην κοινωνική ιεραρχία της χώρας του, που ο ίδιος όμως έμεινε αρκετά κριτικός απέναντι στον εαυτό του, ώστε να βρίσκει ότι βασικά όλη αυτή η φήμη του και όλη η αφοσίωση που του προσφέρεται είναι "ανοησίες". Κι αυτό, γιατί μόλις τώρα, στα γεράματά του, συνειδητοποιεί πως "από τη ζωή του, μ' όλες τις υπηρεσίες που πρόσφερε" είχε λείψει "το πνευματικό κέντρο", μια "γενική ιδέα", ότι ήταν μια "ζωή δίχως νόημα", ναι, ότι σε τελευταία ανάλυση υπήρξε "η ζωή ενός απελπισμένου". [. . .] (Από την έκδοση)


Το κείμενο αυτό δόθηκε ως διάλεξη στο Ινστιτούτο Γκαίτε της Αθήνας το Δεκέμβριο του 1975. Η ελληνική μετάφραση έγινε από τον κ. Ν. Μ. Σκουτερόπουλο που τον ευχαριστώ θερμά. Κ.Β.