ΡΕΜΠΩ

Παρουσίαση

Για να κατανοήσουμε τον Ρεμπώ ας διαβάσουμε Ρεμπώ, ας επιθυμήσουμε να ξεχωρίσουμε τη φωνή του ανάμεσα από τόσες άλλες φωνές που μπλέκονται μ' αυτήν. Δεν χρησιμεύει να ψάξουμε μακριά, να γυρέψουμε αλλού αυτό πού ο ίδιος ο Ρεμπώ μας λέει. Λίγοι συγγραφείς θέλησαν τόσο παθιασμένα να γνωρίσουν τον εαυτό τους, να τον ορίσουν, να τον μεταμορφώσουν και να γίνουν ένας άλλος άνθρωπος μέσα από τη γνωριμία τους μαζί του ας πάρουμε λοιπόν στα σοβαρά αυτή την αναζήτηση, πού άλλωστε είναι ότι πιο σοβαρό υπάρχει. Προτείνω να ξαναβρούμε μια φωνή, να αποκρυπτογραφήσουμε τη θέλησή της, να δώσουμε πάλι ψυχή στους τόνους της κυρίως, σ' αυτές τίς εκρήξεις θυμού, σ' αυτούς τους θριάμβους, σ' αυτές τίς συντριβές.
Ας την ακούσουμε. Και για να αφήσουμε αρχικά τον εαυτό μας να παρασυρθεί από τούτη τη σκληρή γοητεία, αλλά ακόμα και για να μετρήσουμε μια σιωπή, εκείνη πού θέλησε να την πνίξει και πού το πέτυχε ίσως - μέσα στους πιο πικρούς σαρκασμούς πού δηλώνουν βεβαίως τους πιο μεγάλους αποτροπιασμούς.
"Η γενέθλια πόλη μου είναι υπέροχα ηλίθια ανάμεσα σ' όλες τίς μικρές επαρχιακές πόλεις", ισχυρίζεται στον καθηγητή του ένας δεκαεξάχρονος μαθητής. "Τί βαρεμάρα! κραυγάζει τρία χρόνια αργότερα. Και τί αθώα τέρατα τούτοι οι χωριάτες... Είμαι άθλια ενοχλημένος. Ούτε ένα βιβλίο, ούτε μία ταβέρνα στα μέτρα μου, ούτε ένα συμβάν στο δρόμο! Τί φρίκη αυτή η γαλλική ύπαιθρος"!
Μπορούμε να παρακολουθήσουμε σ' όλο το έργο του Ρεμπώ αυτές τίς λιτανείες μιας αρνητικής λατρείας. Για το αρδουανό κοσμόραμα, για την κατάπτυστη επαρχία, φαίνεται πώς καμιά λέξη δεν μπορεί να εκφράσει τη φρίκη και πώς αυτή είναι πράγματι, σαν ένας θεός μακρινός και αδρανής, εκείνο που δεν μπορεί να χαρακτηριστεί. Ποιος ο λόγος γι' αυτή την οργή που μοιάζει με γοητεία; Αλλά για όσους γνώρισαν την επαρχία όπου τρέφεσαι με ζυμαρικά και λάσπη και την ανελέητη Τσάρλστάουν ή κάποια άλλη παρόμοια πόλη υπενθυμίζω τίς βίαιες αντιφάσεις πού υπάρχουν στίς επαρχίες και στα χωριά. Από τη μια πλευρά είναι η μοναξιά και η γη, η παρουσία των στοιχείων και η σιωπηλή διάρκειά τους, ένας κόσμος γεμάτος από θρεπτικές ουσίες μέσα στον οποίο μπορεί κανείς να ζήσει χωρίς να μιλά (Γύρισα στο σώμα με το καθήκον να ψάξω, θα γράψει μια μέρα ο Ρεμπώ, και τη ρυτιδιασμένη πραγματικότητα να σφίξω. Χωριάτης!) και από την άλλη μεριά, το κάλυμμα πού έχει σκεπάσει αυτόν τον αρχέγονο πλούτο: μια ακίνητη, χωρίς διαφυγή, κοινωνική ζωή, ένας λόγος φτωχός πού παραχαράσσει τη σιωπή, ο δογματισμός των στενών κοινωνικών ομάδων, οπού μέσα στο βλέμμα του καθενός προς όλους και στο βλέμμα όλων προς τον καθένα (προς αυτόν τον Αρτύρ Ρεμπώ, για παράδειγμα, πού αφήνει τα μαλλιά του μακριά και καπνίζει την πίπα του στραμμένη προς τα κάτω) το πνεύμα φθείρεται γρήγορα. Αργόσυρτοι απογευματινοί περίπατοι, ασφυξία της ψυχής πού επαναστατεί, ο Ρεμπώ υπέφερε τόσο από σας πού σας τοποθέτησε μέσα στα ποιήματά του διαιωνίζοντας την αιωνιότητά σας:
Στίς κομμένες σε άθλιες χλόες πλατείες,
παρτέρια μ' ολόσωστα δέντρα και άνθη,
οι αστοί πού ασθμαίνουν και πνίγουν τα πάθη
φοράνε τίς Πέμπτες ζηλιάρες βλακείες. . . (Από την έκδοση)

Περιεχόμενα

Η ζητιάνα παιδική ηλικία
Σκοτάδια καί φώτα
Η απόφαση
Απόλυτο και λόγος
Το εγχείρημα του ελέους
Μια Εποχή στην κόλαση
Οι Εκλάμψεις
Το αδύνατο και η ελευθερία
Παραρτήματα
Χρονολογία
Βιβλιογραφία