ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΣΦΙΓΓΑ

Παρουσίαση

Πρίγκιψ των μεγάλων ανησύχων -της γενιάς των Άμλετ- ο Φάουστ του Γκαίτε είναι το γνησιότερο τέκνο της περιόδου του Sturm-und-Drang, της Θυέλλης και της Εξορμήσεως και η πιστότερη μαρτυρία περί του πνεύματος και της διαθέσεως που την εκινούσαν. Αν ήθελε ν' αποσπάση κανείς τον Φάουστ από την εποχή του, θα ήταν υποχρεωμένος ν' αλαφροπατεί επάνω στις κορυφογραμμές της ποιήσεως, σάμπως μετέωρος ανάμεσα στον ουρανό και τη γη, και ν' ατενίζει από εκεί την περιπέτεια και τη μοίρα του ανθρώπου που έχει ξεδιψάσει στην πηγή της μεγαλοφυΐας. Όμως υπάρχει πάντοτε ανάμεσα στα επιτεύγματα του πνεύματος και στις ιδεολογικές αφετηρίες η γέφυρα της εποχής. Είναι αδύνατο να μην περάση κανείς από αυτήν αν θέλει να προσεγγίση ακοπότερα τα υψίπεδα όπου τον καλεί η ποιητική φαντασία. Και η εποχή του 1773, εποχή του "Βερθέρου", είναι επίσης η εποχή του "Φάουστ". Είναι, καλύτερα, η εποχή των Φάουστ. Πράγματι, τα ιδεολογικά προμηνύματα της περιόδου της Θυέλλης και της Εξορμήσεως, που είχαν δημιουργήσει ένα ηθικό κλίμα ταυτόσημο σ' ολόκληρη τη Γερμανία, παρωθούσαν πλείστους συγγραφείς του καιρού προς τη δραματική εκμετάλλευση της θρυλικής μορφής του δόκτορος Γιοχάνες Φάουστους, του περίφημου μάγου, αστρολόγου, αλχημιστού και θαυμτοποιού του τέλους του ΙΕ΄ αιώνα. Η λαϊκή φαντασία, με τη συνδυαστική και συνθετική της δύναμη, κατόρθωσε να πλάση μια μορφή περίεργη και αινιγματική, που γινόταν το κέντρο της συναντήσεως όλων εκείνων των περιπετειών, ιστοριών και μαγικών ιδιοτήτων που αγαπούσαν οι άνθρωποι του λαού ν' αποδίδουν σε διάφορους αλχημιστές και αστρολόγους του Μεσαίωνος. Είναι πάντως εξακριβωμένο ότι ο δόκτωρ Γιοχάννες Φάουστους, [...] είχε σπουδάσει θεολογία στη Βυρτεμβέργη και πήρε το δίπλωμα του δόκτορος. Κατόπιν εστράφηκε προς την ιατρική και την αστρολογία, αλλά την επιστήμη του τη χρησιμοποίησε ως μέσο για την επιδίωξη και ικανοποίηση ενόχων σκοπών. [...] (Περί τον Φάουστ", από την έκδοση)

Ο ανεπανάληπτος εκείνος θεατράνθρωπος Αιμ. Χουρμούζιος είχε υψηλή συνείδηση της παιδευτικά πολιτιστικής λειτουργίας του θεάτρου. Έτσι, με την άκρα σοβαρότητα, το κύρος και την σοφία που τον εχαρακτήριζαν, συνήθιζε να γράφει και να δημοσιεύει, στην εφημερίδα «Η Καθημερινή» που διηύθυνε, ένα σύντομο κείμενο για τον συγγραφέα και το έργο που επρόκειτο να ιδούν οι Αθηναίοι ν' ανεβαίνει την επομένη ή και την ίδια ημέρα της δημοσίευσής σε κάποιο από τα θέατρα της πρωτεύουσας.
Τέτοια κείμενα έβλεπαν το φως της δημοσιότητας μονάχα όταν και ο συγγραφέας και το έργο που θα παρουσιάζονταν είχαν κάποια ιδιαίτερη σημασία μέσα στην ιστορία του παγκοσμίου θεάτρου και ήταν οργανικά συνδεμένα με την ηθική και αισθητική προβληματικότητα της εποχής μας.
Ο τόμος αυτός, Ι΄ στη σειρά των Απάντων του, συγκροτήθηκε ακριβώς από τέτοια κείμενα που όχι μόνο αποτυπώνουν την κριτική εμβρίθεια και το βάθος των γνώσεων του Χουρμούζιου αλλά συγχρόνως υποδηλώνουν τα μεγάλα ερωτήματα που ξυπνούσε η επαφή του πνεύματός του με τα έργα αυτά στην συνείδησή του - μια συνείδηση βαθιά ανήσυχη, σταθερά ανθρωπιστική, πρακτικά ιδεαλιστική, που ελάτρευε την ομορφιά ως πράξη αλήθειας κι ελευθερίας. Για τούτο κι ένιωθε μπροστά στα μεγάλα κατορθώματα του θεάτρου, εκείνη την αιφνίδια αύξηση της ύπαρξης για την οποία μιλεί ο Πάουντ.
Όλα τα κείμενα που συνάχθηκαν στον τόμο αυτό μεταφέρουν στον αναγνώστη τα αναρωτήματα των υψηλόκορμων θεατρικών δημιουργών των έργων που ο Χουρμούζιος παρουσιάζει, σχολιάζει και κρίνει [...]. (Κ.Ε. Τσιρόπουλος)

Περιεχόμενα

ΠΕΡΙ ΤΟΝ "ΦΑΟΥΣΤ"
ΠΕΡΙ ΤΟ ΘΕΑΤΡΟ ΤΟΥ ΣΙΛΛΕΡ
ΟΙ ΒΡΥΚΟΛΑΚΕΣ ΤΟΥ ΙΨΕΝ
"ΟΙ ΜΝΗΣΤΗΡΕΣ ΤΟΥ ΘΡΟΝΟΥ"
ΕΝΤΑ ΓΚΑΜΠΛΕΡ
ΤΟ ΟΝΕΙΡΟ ΤΟΥ ΣΤΡΙΝΤΜΠΕΡΓΚ
ΤΟ ΘΕΑΤΡΟ ΤΟΥ ΤΣΕΧΩΦ
ΠΕΡΙ ΤΟ ΘΕΑΤΡΟ ΤΟΥ ΤΣΕΧΩΦ
Ο ΓΛΑΡΟΣ ΤΟΥ ΤΣΕΧΩΦ
"ΤΟ ΖΩΝΤΑΝΟ ΠΤΩΜΑ"
ΤΟ ΘΕΑΤΡΟ ΤΟΥ ΠΙΡΑΝΤΕΛΛΟ
ΤΟ ΔΡΑΜΑ ΤΗΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΟΣ
Ο ΕΡΡΙΚΟΣ Δ' ΤΟΥ ΠΙΡΑΝΤΕΛΛΟ
Η "ΑΓΙΑ ΙΩΑΝΝΑ" ΤΟΥ ΜΠΕΡΝΑΡ ΣΩ
ΤΟ ΘΕΑΤΡΟ ΤΟΥ ΠΙΝΕΡΟ
Ο ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΠΩΛ ΚΛΩΝΤΕΛ
ΜΕΡΙΚΑ ΓΙΑ ΤΟ ΘΕΑΤΡΟ ΤΟΥ ΖΑΝ ΖΙΡΟΝΤΟΥ
Ο ΖΑΝ-ΠΩΛ ΣΑΡΤΡ ΚΑΙ Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΟΥ ΥΠΑΡΞΙΣΜΟΥ
"ΤΑ ΑΚΑΘΑΡΤΑ ΧΕΡΙΑ"
JEAN ANOUILH
ΣΩΝ Ο' ΚΕΪΖΥ ΚΑΙ ΤΟ ΙΡΛΑΝΔΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ
ΦΡΗΝΤΡΙΧ ΝΤΥΡΡΕΝΜΑΤΤ
ΠΕΡΙ ΤΟΥΣ "ΦΥΣΙΚΟΥΣ"
ΕΠΙΛΟΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ: ΚΩΣΤΑΣ Ε. ΤΣΙΡΟΠΟΥΛΟΣ