ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΤΥΠΟΓΡΑΦΕΙΑ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΕΠΙ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ

Παρουσίαση

Το θέμα της σημερινής μου ομιλίας είναι τα ελληνικά τυπογραφεία της Θεσσαλονίκης επί τουρκοκρατίας. Για το θέμα αυτό δεν υπάρχει βιβλιογραφία, αν εξαιρέσουμε τη μελέτη του Χαράλαμπου Παπαστάθη για τα πρώτα ελληνικά τυπογραφεία της Θεσσαλονίκης και τη μονογραφία του Παναγιώτη Κόκκα για την οικογένεια Γκαρπολά. Στη Θεσσαλονίκη, όπως είναι γνωστό, λειτούργησε ένα από τα παλαιότερα εβραϊκά τυπογραφεία της Ευρώπης, που τύπωνε ισπανοεβραϊκά εκκλησιαστικά βιβλία ήδη από το 1512. Δύο αιώνες αργότερα, το 1727, ιδρύθηκε το πρώτο τουρκικό τυπογραφείο, το 1838 το πρώτο βουλγαρικό και το 1850 το πρώτο ελληνικό. Πάντως, στον ευρύτερο βορειοελληνικό χώρο, και μάλιστα πολύ πρώιμα, λειτούργησαν αρκετά ελληνικά τυπογραφεία: το 1627, το 1757 και το 1798 στην Κωνσταντινούπολη, το 1731 στη Μοσχόπολη της Βορείου Ηπείρου (με αρκετή διάρκεια ζωής), το 1759 στο Άγιον Όρος και το 1838 στο τότε ελληνικό Μελένικο. Εκτός όμως από τα πρώτα ελληνικά τυπογραφεία, που λειτούργησαν σε μακεδονικές περιοχές, αξίζει να υπενθυμίσουμε ότι οι δύο παλαιότεροι Έλληνες τυπογράφοι, που έδρασαν στη Βιέννη, είναι οι αδελφοί Μαρκίδαι Πουλίου, που κατάγονταν από τη Σιάτιστα. Αυτοί το 1790 ίδρυσαν ελληνικό τυπογραφείο, στο οποίο τυπώθηκαν δώδεκα βιβλία καθώς και η πρώτη ελληνική εφημερίδα, με τον τίτλο "Εφημερίς", που κράτησε ως το 1798. Αλλά και η Θεσσαλονίκη από πολύ νωρίς πρόσφερε δύο σημαντικούς τυπογράφους στην ελληνική τυπογραφία, πολύ πριν να αποκτήσει η ίδια δικό της τυπογραφείο: πρόκειται για τον Δημήτριο Μεσθενέα και τον Γεώργιο Διαμαντίδη. (...) (Από την παρουσίαση της έκδοσης)