Η ΑΝΑΒΙΩΣΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΣΤΟΧΑΣΜΟΥ (1620-1830)

Παρουσίαση

Η έκφραση «ελληνικός στοχασμός» χρειάζεται κάποια διασάφηση. Το ενδιαφέρον μου περιορίζεται πραγματικά στην ιστορία της διανοήσεως και αποκλείει από τη μία πλευρά την ποίηση και τη λογοτεχνία κι από την άλλη τη δογματική θεολογία και κάθε άλλο είδος του γραπτού λόγου, όπου η ευλάβεια και ο μυστικισμός κυριαρχούν πάνω στη λογική θεώρηση, το μεταφυσικό ενδιαφέρον ή τη συστηματική μάθηση. Δεν θέλησα να γράψω Γενική Ιστορία του νεοελληνικού πολιτισμού, αλλά την ιστορία μιας πνευματικής προσπάθειας, που εκδηλώθηκε ως αγώνας για την κατανόηση, μεταλαμπάδευση και έπειτα αξιοποίηση ιδεών, κι αυτό συστηματικά και σκόπιμα ως μέσο για την κατάκτηση της γνώσεως και ως δύναμη για τη βελτίωση των συνθηκών της ζωής του ανθρώπου σύμφωνα με ό,τι έχει γνωστικά κατακτηθεί. Η έμφαση που δίνω στην αγωνιστική όψη και τις συνέπειες της διανοητικής αυτής κινήσεως αποκλείουν το δόγμα, την ευσέβεια και το μυστικισμό. Εξάλλου η σημασία που παίρνει η συστηματική γνώση αποκλείει τις λογοτεχνικές εκείνες μορφές, όπως η ποίηση και τα άλλα δημιουργήματα της φαντασίας, όπου μεγαλύτερη αξία έχει η αισθητική πλευρά. [...] (Απόσπασμα από τον πρόλογο της έκδοσης)

Περιεχόμενα

Προλογικό σημείωμα Ι. Ν. Θεοδωρακοπούλου
Πρόλογος του συγγραφέως για την ελληνική έκδοση
Προλεγόμενα II
1. Εισαγωγή. Οι φάσεις της νέας παιδείας του Ελληνισμού
2. Θεόφιλος Κορυδαλεύς. Ένας νέος Αριστοτελισμός
3. Η Οικογένεια των Μαυροκορδάτων. Ηθικολογία και πολιτική αρετή
4. Δαμωδός και Ανθρακίτης. Οι ωδίνες του ορθολογισμού
5. Ευγένιος Βούλγαρις. Νέες ιδέες σε αρχαία γλώσσα
6. Η «Λογική» του Βούλγαρι. Ένα «είδωλον ψυχής»
7. Ο Βούλγαρις για την Κοσμολογία, την Αστρονομία και την ανεξιθρησκεία
8. Θεοτόκης και Καταρτζής. Το πρόβλημα των μεταφράσεων
9. Ιώσηπος Μοισιόδαξ. «Υγιής φιλοσοφία» και εκπαιδευτική μεταρρύθμιση
10. Αθανάσιος Ψαλίδας. Ανταγωνισμός προς τον Βούλγαρι
11. Η «Αληθής ευδαιμονία» του Ψαλίδα. Φιλοσοφία και Αποκάλυψη
12. Βενιαμίν Λέσβιος. Το αντίκρισμα της φύσης
13. Η «Μεταφυσική» του Βενιαμίν. Η Φιλοσοφία να επιστρέψη στον εαυτό της
14. Αδαμάντιος Κοραής. Οι Έλληνες κλασσικοί πηγή ανθρωπισμού
15. «Ελληνική Νομαρχία». Εντονώτερο προσκλητήριο για αλλαγή
16. Φιλιππίδης, Κωνσταντάς, Γαζής. Η Σχολή στις Μηλιές
17. Δούκας και Κούμας. Αρχαϊσμός και φιλελεύθερη παιδεία
18. Επίλογος. Φιλελεύθερες ιδέες χωρίς καρπούς
Νεώτερη Γενική Βιβλιογραφία 1971-1977
Πίνακες κυρίων ονομάτων και θεμάτων
Οι εικόνες της ελληνικής εκδόσεως
Βιβλιογραφία 1977-1994