Όπψς συμβαίνει με σχεδόν κάθε συλλογή διηγημάτων, ορισμένα είναι εξαιρετικά, ορισμένα αρκετά καλά και ορισμένα μάλλον αδιάφορα. Το ίδιο συμβαίνει και με το Ανατολικά της Δύσης. Τα τρία πρώτα και το Νυχτερινός Ορίζοντας είναι εξαιρετικά, με μια υφέρπουσα ειρωνία (wit, όπως λένε οι Αγγλοσάξονες), που διαπερνά και ποτίζει το κείμενο, ενώ ο συγγραφέας χτίζει πάνω σε ένα στέρεο πυρήνα πλοκής, χωρίς, ωστόσο, η πλοκή αυτή να είναι το κέντρο της γραφής του. Υφαίνει γύρω γύρω από τον πυρήνα αυτόν, τον οποίο φωτίζει συχνά, τις ζωές των πρωταγωνιστών. Το Αγοράζοντας τον Λένιν είναι μια υπέροχη αντιμαχία μεταξύ εκείνων που θέλουν να ζήσουν το θαυμαστό νέο κόσμο μετά την κατάρρευση του κομμουνισμού και όσων δυσκολεύονται να πιστέψουν ότι δεκαετίες ολόκληρες ζούσαν για ένα πουκάμισο αδειανό. Αξίζε να διαβαστεί.

Δεν πρόκειται για ένα κλασικό ασυτνομικό βιβλίο όπως εκείνα για τα οποία είναι γνωστός ο Τζον Λε Καρέ. Ο αναγνώστης μπορεί ήδη από την αρχή να αντιληφθεί τι γίνεται και γιατί γίνεται, ποιος έχει σκοτώσει την Τέσα και τον Άρνολντ κ.λπ., οπότε όποιος αναζητά έναν κλασικό αστυνομικό γρίφο μάλλον θα πρέπει να διαβάσει κάτι άλλο. Το βιβλίο είναι περισσότερο ένα σφοδρό κατηγορώ του συγγραφέα εναντίον της φαρμακοβιομηχανίας και την μεθόδων που η τελευταία χρησιμοποιεί για να αυξήσει τα κέρδη της εις βάρος αθώων και, κυρίως, ανυπεράσπιστων ανθρώπων. Βέβαια, παρά πολλά έχουν αλλάξει τα τελευταία 20 χρόνια που έχουν μεσολαβήσει από τη συγγραφή του βιβλίου, καθώς το καθεστώς των κλινικών μελετών είνα σαφώς πολύ αυστηρότερο και υπάρχει πολύ μεγαλύτερος βαθμός συμμόρφωσης των εταιρειών με τους κανόνες αυτούς. Σε κάθε περίπτωση, είναι ένα αξιόλογο έργο που αξίζει να διαβαστεί με αλλεπάλληλα μοτίβα σασπένς που κρατούν το ενδιαφέρον του αναγνώστη. Η μετάφραση είναι παρά πολύ καλή.

Ευχάριστη έκπληξη το βιβλίο του Carl Aberhold. Ο συγγραφέας στρέφει τον προβολέα του πάνω στον πατέρα του, παρωπιδικά ταγμένο κομμουνιστή στη μεταπολεμική Γαλλία, αναγνώστη της Humanite πάνω από τη φουσκωμένη κοιλιά της συζύγου του, ημι-αποτυχημένο ηθοποιό, που καταφέρνει να βρει τη μεγάλη επιτυχία με το έργο Το κλουβί με τις τρελές, και πώς οι πολιτικές εμμονές του πατέρα επιδρούν σε όλη την οικογένεια. Πρωταγωνιστές είναι όλα τα μέλη της οικογένειας του συγγραφέα, καθώς περιγράφεται η πορεία της ανά τις μεταπολεμικές δεκαετίες. Η ανάγνωση της πραγματικότητας μέσα από τα κομματικά γυαλιά είναι το βασικό χαρακτηριστικό του μονολιθικού ανθρώπου - κι ο πατέρας του συγγραφέα ήταν ένας τέτοιος - κ όχι μόνο. Η αντίδρασή του στην Πτώση του Τείχους το 1989 θυμίζει τις αντιδράσεις πολλών εγχώριων κομμουνιστών που έκλειναν τα μάτια ενώπιον της πραγματικότητας και των θλιβερών αποτυχιών του συστήματος που υποστήριζαν δεκαετίες ολόκληρες αρνούμενοι ν\' αποδεχτούν την ήττα στον Ψυχρό Πόλεμο. Το ύφος του Aberhold είναι σχετικά ελαφρύ, αλλά με τα απαραίτητα βαρίδια όπου αυτό είναι απαραίτητο για να αποτυπώσει τη βαρύτητα της περίστασης. Η γλώσσα (μετάφραση) είναι κατάλληλη για το είδος αυτό. Διαβάζεται ευχάριστα - κ κυρίως, με ανοιχτό μυαλό.

Το βιβλίο, αν κι ένα ένα ενδιαφέρον θέμα, δεν εμπεριέχει κάποια κορύφωση. Η πλοκή είναι κάπως απλοϊκή, χωρίς να διαγράφονται καθαρά οι χαρακτήρες, οι οποίοι παραμένουν μάλλον μισοτελειωμένοι, ενώ και τα διάφορα επεισόδια που περιγράφονται δεν δένουν πάταν καλά με την υπόλοιπη ιστορία. Είναι ξεκάθαρος ο αντικληρικαλισμός του συγγραφέα (ο οποίος αρκετές φορές υιοθετεί έναν αντιχριστιανικό λόγο κάπως επιφανειακό) ήδη από την πρώτη σελίδα. Η γλώσσα είναι ενδιαφέρουσα, λιτή, ρέει, χωρίς, ωστόσο, κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Η ιστορία είναι μάλλον άνιση, καθώς η περιγραφή του ταξιδιού στο Άγιο Όρος καταλαμβάνει τις τελευταίες 60-70 σελ. του βιβλίου, ενώ -τουλάχιστον αυτό σου δίνει να καταλάβεις ο συγγραφεάς- διαφαίνεται στην αρχή ότι το ταξίδι αυτό θα είναι το κύριο μέρος του έργου. Είναι το πρώτο του Αλεξάκη που διάβασα, ενώ έρχιχνα ματιές παράλληλα και στη γαλλική έκδοση. Καθώς δεν υπάρχουν σαφείς λεπτομέρειες ούτε στη γαλλική ούτε στην ελληνική έκδοση, το πιθανότερο είναι ότι ο ίδιος ο Βασιλάκης έγραψε και το ελληνικό και το γαλλικό κείμενο. Μεγάλο βραβείο μυθιστορήματος της Γαλλικής Ακαδημίας το 2007 - λίγο υπερβολικό, θα έλεγα.

Άλλο ένα σουρούνειο πόνημα, με όλα τα χαρακτηριστικά της ιδιαίτερης και άκρως αναγνωρίσιμης γραφής του Σουρούνη - πιθανώς σε πιο χαμηλή ένταση σε σχέση με τα άλλα βιβλία του. Όποιος έχει ήδη εντρυφήσει στο σύμπαν του Σουρούνη έχουντας διαβάσει τον Γκας ή τον Χορό των Ρόδων ή το Μονοπάτι στη Θάλασσα ή τους Συμπαίχτες και του αρέσει, θα απολαύσει κι αυτές τις ιστορίες/διηγήματα. Δεν συγκρίνεται με τα μυθιστορήματά του, τα οποία είναι ένας χείμαρρος εικόνων, αναμνήσεων και ρέουσας γλώσσας, αλλά και το παρόν βιβλίο προσφέρει μια αναγνωστική απόλαυση. 3 αστέρια μόνο και μόνο επειδή ο Σουρούνης έχει θέσει με το άργο του πολύ ψηλά στάνταρ.

Ένα αριστούργημα της νεοελληνικής λογοτεχνίας από έναν μαέστρο του είδους. Ένα από τα κρρυφαία έργα πλασμένα στη νεοελληνική λαλιά. Ένα σπονδυλωτό μυθιστόρημα με εξαιρετικά ενδιαφέροντες χαρακτήες, που εξελίσσονται μαζί με τον πρωταγωνιστή, διεκδικούν μέρος της δόξας και φωτίζουν και φωτίζονται (σ)το έργο όπως και όσο πρέπει. Εάν ήταν αγγλοσαξωνικό έργο, θα ήταν κάλλιστα ανάμεσα στα κορυφαία αυτού του ιδιαίτερου ύφους και ο Σουρούνης ανάμεσα στους πλέον γνωστούς συγγραφείς παγκοσμίως. Απλά υπέροχο ανάγνωσμα, ένας καμβάς από φτωχοδιάβολους, που επιβιώνουν μέσα στη μιζέρια τους. Μαζί με το Χορός των Ρόδων και το Μονοπάτι στη Θάλασσα αποτελούν την κορύφωση του συγγραφικού ταλέντου του Σουρούνη.

Το θέμα του βιβλίου είναι ιδιαιτέρως ενδιαφέρον και, δυστυχώς, αποτελεί μέχρι και σήμερα ένα θέμα-ταμπού για την ελληνική και την (ελληνο)κυπριακή κοινωνία. Το βιβλίο διαδραματίζεται στα μέσα της δεκαετίας του 2000, όπου ένας σύλλογος Ελλήνων βετεράνων της Κύπρου συνέρχονται στη Μεγαλόνησο για ένα συνέδριο με στόχο να αναδείξουν την ιστορία τους και να διεκδικήσουν λίγες γραμμές στα σχολικά βιβλία ιστορίας. Πράγματι, η ιστορία των Ελλήνων καταδρομέων στην Κύπρο τον Ιούλιο του 1974 (πραξικόπημα) και τον Αύγουστο του 1974 (Αττίλας ΙΙ) έχει ουσιαστικά διαγραφεί από την ιστορική μνήμη, καθώς συνεθλίβη στις μυλόπετρες της Χούντας, της Μεταπολίτευσης, της τουρκικής κατοχής και της ανεξαρτησίας της Κύπρου. Επομένως, ως θέμα το βιβλίο είναι άκρως ενδιαφέρον, καθώς περιγράφει τα γεγονότα εκείνα το καλοκαίρι του 1974, τη θεώρησή τους από τους σημερινούς Κύπριους, αλλά και (μερικώς) τη διήγηση της άλλης πλευράς, των Τούρκων και Τουρκοκυπρίων. Ο συγγραφέας έχει ως στόχο να αναδείξει τις ουλές εκείνης της ιστορίας, τα τραύματα των βετεράνων και το πώς η ιστορία τους χάθηκε μέσα στη μέθη για την πτώση της δικτατορίας και την έλευση της μεταπολιτευτικής δημοκρατίας. Ως προς το ύφος, σε αρκετά σημεία οι παρομοιώσεις του είναι μάλλον άστοχες, υπερβολικές και άκαιρες, αλλά σε άλλα σημεία είναι εύστοχες. Γενικώς, το ύφος δεν με ενθουσίασε, ούτε η δομή, ενώ οι χαρακτήρες (με εξαίρεση τον πρωταγωνιστή) δεν εξελίσσονται. Παραμένουν κάπως χάρτινοι κομπάρσοι. Το βιβλίο θα μπορούσε να ήταν αρκετά μικρότερο, τουλάχιστον 150 σελίδες και νομίζω ότι η πυκνότητα θα βοηθούσε περισσότερο τον αναγνώστη να \'νιώσει\' τον χτύπο των τραγικών γεγονότων του 1974. 3 αστεράκια κυρίως για το θέμα και την τόλμη του συγγραφέα να γράψει γι\' αυτό (και για την έρευνα που προηγήθηκε).

Το πρώτο έργο του Ντοστογέφκσι είναι ένα επιστολικό μυθιστόρημα, ένας διάλογος μέσω γραμμάτων μεταξύ του Μακάρ και της Βαβρενκας, οι οποίοι έχουν ως κοινό σημείο τη μεγάλη τους φτώχεια. Ο Ντοστογέφσκι περιγράφει όμορφα κάποια ενδιαφέροντα περιστατικά από τις ζωές των γνωστών και φίλων των δύο πρωταγωνιστών με βασικό πυρήνα τη φτώχεια όπως π.χ. τη δράση των τοκογλύφων, αλλά και τη φιλευσπλαχνία ορισμένων εκ των εχόντων, που προσπαθούν ν\' ανακουφίσουν τους φτωχούς. Οι συνθήκες επιβίωσης των ανθρώπων αυτών είναι άθλιες και προσπαθούν να εντοπίζουν αφορμές για να νιώθουν καλύτερα. Είναι φανερό ότι ο Ντοστογέφκσι εμπνεύστηκε το έργο αυτό από το Παλτό του Γκόγκολ, υπάρχει μια παραλληλία. Ίσως το πλέον αδύναμο έργο του Ντοστογέφσκι που έχω διαβάσει. Φυσικά, δικαιολογείται από το γεγονός ότι είναι το πρώτο του, το έγραψε γύρω στα 23 του, με βασικό στόχο τον βιοπορισμό. Αυτό το στοιχείο (το ότι δλδ γράφει για να βιοπορείται) επηρεάζει γενικότερα το έργο του Ντοστογέφκσι και ιδιαίτερα τη δομή των έργων του, που δεν παρουσιάζουν τη στοιβαρή δομή των έργων του Τολστόι. Παρόλα αυτά, είναι ένα ενδιαφέρον ανάγνωσμα για όσους αγαπάνε τον Ντοστογέφκσι.

Ο \'Ζορμπάς\' είναι το 6ο βιβλίο του Καζαντζάκη που διαβάζω (μετά το \'Χριστός Ξανασταυρώνεται\', τον \'Τελευταίο Πειρασμό\', τον \'Καπετάν Μιχάλη\', τους \'Αδερφοφάδες\' και τον \'Φτωχούλη του Θεού\'). Με εξαίρεση τον \'Φτωχούλη\', όπου από ένα σημείο και μετά η επανάληψη διαλόγων, ύφους και πλοκής δίνει και παίρνει, ο \'Ζορμπάς\' είναι το πλέον αδύναμο έργο του. Παραμένει το πρώτο έργο του Καζαντζάκη που τον έκανε διάσημο (ό,τι είχε γράψει μέχρι τότε δεν είχε κεντρίσει το ενδιαφέρον των ξένων για εκείνον). Προσωπικά, το βρήκα παρά πολύ ξεπερασμένο, ένα έργο που έχει κακογεράσει, γεμάτο επαναλαμβανόμενα κλισέ, ιδιαιτέρως υποτιμητικά για τους συνανθρώπους όταν μπαίνουν στο στόμα (ή μάλλον, βγαίνουν από αυτό) ενός \'ήρωα\' που αργότερα πήρε μυθικές διαστάσεις στο νεοελληνικό υποσυνείδητο ως μια τυπική νεοελληνική περσόνα. Ο \'Ζορμπάς\' είναι ένα μυθιστόρημα 300 σελ. χωρίς ιδιαίτερη πλοκή, χωρίς χρωμάτισμα των δύο πρωταγωνιστών, οι οποίοι παραμένουν προκάτ από την πρώτη μέχρι την τελευταία σελίδα. Ξέρεις τι θα πει ο Ζορμπάς, ξέρεις τι θα απαντήσει ο \'διαννοούμενος\'. Ελάχιστες οι εκπλήξεις, ενώ (παρά) πολλά από τα \'αποφθέγματα\' του Ζορμπά είναι κοελικού τύπου αποφθέγματα προσφερόμενα με ιδιαίτερα όμορφη γλώσσα (που παραμένει το πλέον θετικό γνώρισμα του Καζαντζάκη). Αν θέλουμε να είμαστε δίκαιοι χωρίς παρωπίδες, θα πρέπει να παραδεχτούμε ότι ο Ζορμπάς είναι ένα κατά πολύ ξεπερασμένο έργο, που πλέον διαβάζεται μόνο με φολκλορικό ενδιαφέρον, αφού εκεί βασίζεται ο μύθος του. Είναι, πάντως, απορίας άξιον πώς ο Καζαντζάκης προτάθηκε για Νόμπελ Λογοτεχνίας του 1946 έχοντας συγγράψει μόνο τον Ζορμπά από τα μεγάλα του μιθιστορήματα. Το προηγούμενο έργο του (θεατρικά, ποίηση, η Οδύσεια) δεν μπορεί κάποιος να θεωρήσει ότι τού εξασφάλιζε τα εχέγγυα για μια τέτοια πρόταση. Βεβαίως, μετά την έκδοση των υπόλοιπων κορυφαίων έργων του, μια τέτοια πρόταση φάνταζε πιο λογική. Σε κάθε περίπτωση, κατώτερο από άλλα έργα του.

Από τα συγκλονιστικότερα αναγνώσματα που μπορεί να διαβάσει κάποιος στη ζωή του. Ο Λέβι δεν είναι κατηφής, δεν σηκώνει το δάχτυλο με εισαγγελικό τονο για να δείξει τους ενόχους. Με μια λεπτή ιταλικότητα περιγράφει την εμπειρία του Άουσβιτς ως την καθημερινότητά του, με το πρόγραμμα, τη δουλειά, τις εκτελέσεις, τους διαφοτερικούς ανθρωπότυπους γύρω του, τις αντιδράσεις τους στις δύσκολες συνθήκες. Το συγκλονιστικότερο μέρος του βιβλίου είναι εκείνο όπου ο Λέβι περιγράφει τη \'ζωή\' στο στρατόπεδο μετά τη φυγή των Ναζί και πριν από την έλευση των Σοβιετικών, όπου οι τρόφιμοι είχαν αφεθεί μόνοι τους στο πολικό κρύο, την πείνα και τις αρρώστιες. Μια γροθιά στο στομάχι. Θα έπρεπε να διδάσκεται στα σχολεία (όπως γίνεται στην Ιταλία), έστω ένα κεφάλαιο (ο Λέβι περιγράφει με κολακευτικά λόγια τους Έλληνες Εβραίους), μαζί με προβολή της ταινίας Ο Γιος του Σαούλ. Λογοτεχνικά είναι μια αξιέπαινη προσπάθεια, αλλά δεν το διαβάζουμε για την τέχνη του λόγου, αλλά για να κατανοήσουμε την παρακμή του ανθρώπου.

Δύο βιβλία σε ένα, τα οποία τα διαπερνά ο ίδιος (μυθ)ιστορικός μίτος και περιστρέφονται γύρω από το πραγματικό γεγονός της δολοφονίας του Μεχμέτ Σέχου το Δεκέμβριο του 1981. Ο Σέχου ήταν το δεξί χέρι του κομμουνιστή δικτάτορα Ενβέρ Χότζα κι ένας εκ των πλέον έμπιστων συνοδοιπόρων του από το 1945 κ μετά. Ο ίδιος ήταν ιδιαιτέρα σκληρός άνθρωπος και ήταν ο διάδοχος του Χότζα, καθώς ο τελευταίος υπέφερε από διαβήτη και ήταν στα τελευταία του (πέθανε τον Απρίλιο του 1985). Τα βιβλία αφορούν (με ορισμένες αλλαγές) τη δολοφονία (ή την αυτοκτονία, σύμφωνα με το σταλινικό καθεστώς) του Μεχμέτ Σέχου. Ποτέ δεν διαλευκάνθηκε εκείνη η υπόθεση. Γύρω από αυτόν τον πυρήνα ο Κανταρέ αναπτύσσει την ιστορία του, περιγράφοντας τον ζόφο του Μπλόκου, δλδ της γειτονιάς των Τιράνων που έμεναν οι έχοντες την εξουσία στην Αλβανία μακριά από το πόπολο, τις δολοπλοκίες, τις διαγραφές ανθρώπων από τα κιτάπια της ιστορίας, τον ίδιο τον κομμουνιστικό τρόμο που είχε επιβάλει ο Χότζα. Με αναφορές στην αρχαία ελληνική γραμματεία (ο Κανταρέ ήταν βαθύς γνώστης της), ο Κανταρέ περιγράφει τις προσωπικές τραγωδίες των ανθρώπων που συντρίβονται από τον μηχανισμό εξουσίας και ιδεολογίας, που έσφιγγε την Αλβανία σαν τανάλια για 45 χρόνια. Αξίζει να διαβαστεί. Λογοτεχνικά όχι το καλύτερο βιβλίο του (ο Ρημαγμένος Απρίλης και ο Στρατηγόρς της νεκρής στρατιάς παραμένουν για μένα τα καλύτερά του), αλλά αξίζει.

Είναι μια συλλογή δημοσιευμένων μικροδιηγημάτων 3 σελ. στην ελευθερί Ελευθεροτυπία πριν από 12 χρόνια. Ορισμένα από αυτά (αν και λίγα) είναι εξαιρετικά, αντιπροσωπευτικά της γραφής και τους ύφους του Σουρούνη και με αρχή, μέση κ τέλος. Τα περισσότερα είναι μάλλον αδιάφορα από άποψη πλοκής και ιστορίας, αλλά και πάλι, δεν παύουν να αντηχούν Σουρούνη. Διαβάζονται εύκολα, όχι απαραίτητα ως ένα ένα ενιαίο βιβλίο, αλλά ως \'σφηνάκια\', μπορεί κάποιος να διαβάσει 2-3 μικροδιήγηματα, να το αφήσει και μετά να ξαναδιαβάσει άλλα 2-3. Δεν είναι το καλύτερο του Σουρούνη ούτε ανάμεσα στα κορυφαία του. Εάν κάποιος έχει διαβάσει τον Χορό των Ρόδων και το Μονοπάτι στη Θάλασσα, τα δύο αριστουργήματά του, και του άρεσαν, τότε ας ρίξει μια ματιά και σε αυτή τη σειρά διηγημάτων. Αλλιώς ας το προσπεράσει γιατί θα αδικήσει τον συγγραφέα να ξεκινήσει από αυτό. 3 αστεράκια επειδή είναι Σουρούνης. Αλλιώς 2.

Ένας κρατούμενος στα γκουλάγκ της Σιβηρίας καλείται να ζήσει και πάλι μέσα στην κοινωνία, την οποία είχε αφήσει πίσω του τριάντα χρόνια πριν και την οποία πλέον δύσκολα αναγνωρίζει. Ο Ιβάν Γκριγκόριεβιτς καλείται να επιστρέψει ανάμεσα σε εκείνους που τον πρόδωσαν, εκείνους που δεν τον υποστήριξαν επειδή φοβήθηκαν, εκείνους που τον ξέχασαν. Το βιβλίο ξεκινάει ως μυθιστόρημα με την απελευθέρωση του Ιβάν, τη συνάντησή του με τους πρώτους ανθρώπους που -σε πρώτη φάση- είναι διατεθειμένοι να τον καλωσορίσουν. Γρήγορα αντιλαμβάνεται ότι τα πράγματα δεν είναι όπως φαίνονται. Προσπαθεί να \'διαφύγει\'. Το βιβλίο μετατρέπεται σε εξαιρετικής δύναμης αφήγημα, όπου αποτυπώνεται ο μεγάλος λιμός της Ουκρανίας, που κόστισε τη ζωή σε πολλά εκατομμύρια ανθρώπους, με βασικό ένοχο τον ίδιο τον Στάλιν. Τελικά, το βιβλίο ολοκληρώνεται ως ένα δοκίμιο πάνω στον κομμουνισμό, όπως αυτός εντάχθηκε στη ρωσική ιστορία και παράδοση (της ανελευθερίας), μια σφοδρή καταγγελία αυτού του συστήματος, όπου ο άνθρωπος εκμηδενίζεται, ακυρώνεται, εξαχνώνεται και η ανθρώπινη αξιοπρέπεια είναι το αιώνιο ζητούμενο. Αν και είναι ένα βιβλίο χωρίς μεγάλη συνοχή, είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον και διαφωτιστικό για το σοβιετικό κομμουνισμό και τον απολύτως ολοκληρωτικό του χαρακτήρα, που συνθλίβει τον άνθρωπο.

Είναι το πρώτο βιβλίο του Γκράχαμ Γκρην που διαβάζω, κι ενώ είχα (ίσως υπερβολικά) υψηλές προσδοκίες, δεν μπορώ να πω ότι ενθουσιάστηκα. Το διάβασα μεταφρασμένο. Η έκδοση είναι πολύ περιποιημένη, με πολλά διαφωτιστικά σχόλια κι ένα πολύ ενδιαφέρον επίμετρο από τον μεταφραστή, που δίνει το ιστορικό πλαίσιο όχι μόνο του βιβλίου (δεκαετία 1950), αλλά αποτελεί και μια σύντομη περιγραφή της ιστορίας του Βιετνάμ μετά το 1800, ενώ η μετάφραση πολύ καλή. Δεν με συνεπήρε η ροή της γραφής. Ένιωθα ότι κάπου \'σκάλωνε\' η αφήγηση με περιγραφές που έμπαιναν σφήνα σε μια σκηνή, διαλόγους που μου φάνηκαν κάπως αφύσικα τεχνητοί, ενώ η παρουσίαση του Πάιλ, ενός εκ των πρωταγωνιστών του βιβλίου, και η σκιαγράφησή του νομίζω ότι δεν ήταν πλήρεις, ώστε να εξηγούν κάποιες αποφάσεις του. Γενικώς, είχα την αίσθηση ότι οι περισσότερες υπο-ιστορίες του βιβλίου παρέμεναν ημιτελείς. Στις τελευταίες 70 σελ. το βιβλίο γίνεται πολύ ενδιαφέρον και κορυφώνεται με την ανατροπή προς το τέλος. Δεν είναι αστυνομικό (αν κι έχει μια αίσθηση νουάρ). Ενδιαφέορν ανάγνωσμα, καταφέρνει να μεταφέρει τη μεθυστική και υγρή ατμόσφαιρα του Βιετνάμ τη δεκαετία του 1950, οι αναλύσεις του συγγραφέα (μέσα από το στόμα των πρωταγωνιστών) μού φάνηκαν λίγο ρηχές και στερεοτυπικές. Θα δω και την ταινία με τον Μάικλ Κέιν (που λένε ότι είναι πιστή στο βιβλίο, καθώς η πρώτη μεταφορά τη δεκαετία του 1950 δεν είχε αρέσει στο συγγραφέα) - άλλωστε, προσφέρεται για κινηματογράφηση. Ίσως τα άλλα βιβλία του Γκρην να είναι ακόμα καλύτερα.

Εξαιρετική γραφή από τον Μυριβήλη, κάτι που είναι αναμενόμενο όταν ανοίγει κανείς ένα βιβλίο του Μυριβήλη. Ειδικά το πρώτο (και μεγαλύτερο) διήγημα του βιβλίου είναι ένα μικρό αριστούργημα που θα μπορούσε να είναι και ξεχωριστή νουβέλα όπως η Ιστορία ενός Αιχμαλώτου. Γλώσσα που ρέει, δυνατές περιγραφές χωρίς να κουράζουν, ολοκληρωμένοι χαρακτήρες, σεναριακή πλοκή. Από τα πιο ωραία διηγήματα που έχω διαβάσει ποτέ. Ως προς τα υπόλοιπα, με εξαίρεση 2-3 που είναι κάπως βαρετά, είναι πολύ ενδιαφέροντα και διαβάζονται ευχάριστα.

Ένα κλασικό ρομαντικό μυθιστόρημα του 18ου αιώνα με όλες τις αρετές και τις αδυναμίες του είδους. Στον αναγνώστη του 21ου αιώνα ίσως δεν θα πει και πολλά, καθώς οι περιγραφές είναι αρκετές (πάντως, λιγότερες σε σχέση με άλλα βιβλία του είδους) και οι διάλογοι ακούγονται μάλλον παράταιροι εν έτει 2020. Η πλοκή δεν με ενθουσίασε, καθώς ο Δουμάς υιός παρατράβηξε σε έκταση την ιστορία, η οποία θα μπορούσε να είχε περιγραφεί/ολοκληρωθεί σε τουλάχισοτν 100 σελ. λιγότερες. Διαβάζεται εύκολα από όποιον του αρέσει η γαλλική λογοτεχνία του 18ου αιώνα, αλλά δύσκολα θα βρίσκει ευρύ αναγνωστικό κοινό.

Αν και αρχικά ήμουν λίγο επιφυλακτικός σχετικά με το αν το βιβλίο αυτό μπορεί να πει κάτι καινούριο στον αναγνώστη του 21ου αιώνα χωρίς να περιπέσει σε έναν καταιγισμό τσιτάτων, τελικά, διαβάζοντας και την τελευταία σελίδα, αντιλαμβάνομαι ότι πρόκειται για ένα πανέξυπνο βιβλίο, δριμύ κατηγορώ στα ολοκληρωτικά καθεστώτα του 20ού αιώνα. Είναι πασιφανές ότι ο Όργουελ θέτει στο επίκεντρο της ιστορίας και της κριτικής του το σοβιετικό καθεστώς, όπως έκανε και στη Φάρμα των Ζώων, την παράνοια και την καταπίεση του οποίου ξεμπροστιάζει με κάθε ευκαιρία. Ανάμεσα στην αλήθεια του Όργουελ κι εκείνη του Χάξλευ πίστευα ότι μόνο ο δεύτερος δικαιώθηκε, αλλά φαίνεται ότι ακόμα και σήμερα, σε μια εποχή διάχυσης πληροφοριών, υπάρχουν τάσεις ελέγχου της σκέψης και τρομοκράτησης όποιου δεν συντάσσεται με την κυρίαρχη τάση/ιδεολογία (βλ. cancel theory). Αξίζει να το διαβάσει ο καθένας, ειδικά στη νεαρή ηλικία, για να αντιληφθεί νωρίς ότι τα κελεύσματα για διάφορες ουτοπίες είναι απλώς ένας ευφημισμός για μια πορεία προς τον όλεθρο, και να απομαγευτεί/λυτρωθεί.

Ο Ιβάν Κάτιτς, Γιουγκοσλάβους παρτιζάνος και πρώην κρατούμενος στο Μάουτχάουζεν, φυλακίζεται για τρίτη φορά στη ζωή του, αλλά αυτή τη φορά έχει ως φρουρούς του τους πρώην συντρόφους του. Το βιβλίο περιγράφει με γλαφυρότητα, κάποιες φορές και βερμπαλιστικά, τη ζωή του Ιβάν Κάτιτς μέσα κι έξω από το το στρατόπεδο, τους ανθρώπους που χάνει μέσα στην παράνοια του τιτοϊκού καθεστώτος, μιας ακόμα σοσιαλιστικής \'ουτοπίας\', τη ζωή του που διαλύεται σε χίλια κομμάτια με την οικογένειά του να σκορπάει στις πέντε γωνίες του κόσμου κι όσους μένουν κοντά του, να φιλτράρουν συνεχώς τις επαφές μαζί του. Ο Τσόσιτς περιγράφει από δύο διαφορετικές οπτικές γωνίες, του ίδιου του πρωταγωνιστή και του συγγραφέα, την δυστοπία του γιουγκοσλαβικού σοσιαλισμού, όπου οι αντίπαλοί του (σταλινικοί, τροτσκιστές, φιλοδυτικοί) στέλντονται σε στρατόπεδα όχι για να εκτελεστούν (αυτό θα ήταν μια ήττα για το καθεστώ), αλλά για να \'επιμορφωθούν\' και να δουν το φως το αληθινό. Οι αντι-σταλινικοί γίνονται εικόνα των σταλινικών αντιπάλων τους ως προς την τρομοκρατία και τις μεθόδους απαξίωσης που χρησιμοποιούν για να κάμψουν το ηθικό όσων δεν συμμορφώνονται στις υποδείξεις. Για όποιον ενδιαφέρεται να μάθει γι\'αυτήν την εποχή (δυστυχώς, δεν κυκλοφορούν πολλά βιβλία στα ελληνικά για την τιτοϊκή Γιουγκοσλαβία), είναι μία εξαιρετική επιλογή. Η μετάφραση δεν με ενθουσίασε, δεν ξέρω αν φταίει το πρωτότυπο ή η ίδια η μετάφραση, αλλά π.χ. τα βιβλία του Ίβο Άντριτς από τον ίδιο εκδοτικό οίκο, έχουν τύχει εξαιρετικών μεταφράσεων. Το κείμενο κάνει κοιλιές σε κάποια σημεία (είναι σχεδόν 450 σελ.), αλλά οι περιγραφές από το στρατόπεδο συγκέντρωσης και οι σκέψεις του κρατουμένου είναι καθηλωτικές.

Εξαιρετικά ενδιαφέρον βιβλίο. Η ιστορία του ταξιδιού του Λένιν με την υποστήριξη των Γερμανών για να βγει η Ρωσία από τον πόλεμο είναι σχετικά γνωστό γεγονός, αλλά οι λεπτομέρειες του ταξιδιού, η προπαρασκευή του, το πλαίσιο κ.λπ. παραμένουν εν πολλοίς άγνωστα. Η Μέριντεϊλ χρησιμοποιεί παρά πολλές πηγές, εισάγει στο κείμενό της πολλά αποσπάσματα από τις πηγές αυτές και μαρτυρίες, ενώ σε λίγες περιπτώσεις καταφεύγει σε εξαιρετικά περιορισμένη μυθοπλασία (π.χ. όταν περιγράφει τα βουνά της Ελβετίας), που, όμως, είναι κ απαραίτητη για το ενδιαφέρον του αναγνώστη. Επίσης, περιγράφει και διάφορα ενδιαφέρονται trivia της ιστορίας του ταξιδιού (και όχι μόνο), που εξωραϊζουν το κείμενο. Είναι ένα κατατοπιστικό ιστορικό βιβλίο, το ταξίδι του Λένιν είναι η αφορμή για να περιγράψει η Μέριντεϊλ το ιστορικό πλαίσιο, τους πρωταγωνιστές (όπως τον περιώνυμο Πάρβους) της δολοπλοκίας, αλλά και της πρώτης Επανάστασης του Φεβρουαρίου 1917 (εκεί, μάλλον, εντοπίζεται το επίκεντρο του βιβλίου), όπου ο Λένιν δεν πρωταγωνιστεί, αφού είναι εξόριστος στην Ελβετία. Θα κάνει συμφωνία με τον Διάβολο για να φτάσει στην Αγ. Πετρούπολη (από το 1914 Πέτρογκραντ) τον Απρίλιο του 1917 και να ξαναφύγει τον Ιούλιο για να επιστρέψει τον Οκτώβριο. Γενικώς, το βιβλίο είναι ένα εξαιρετικό ανάγνωσμα για τους λάτρεις της ιστορίας, με λεπτομέρειες και ιστορικές συμπτώσεις που θα ενθουσιάσουν τον αναγνώστη, αλλά και θα τον κάνουν να σκεφτεί ότι πολλές φορές ο ρους της ιστορίας είναι θέμα συγκυριών, άτεγκτου κυνισμού, μακιαβελικής λογικής κ απόλυτης στοχοπροσήλωσης.

Το δεύτερο βιβλίο του Νέσμπο (μετά τον Κοκκινολαίμη) που διαβάζω. Το διάβασα στα αγγλικά, όπως και το πρώτο. Ωραίο σκανδιναβικό αστυνομικό και όπως και στο Ο Κοκκινολαίμης, ο Νέσμπο δεν παραλείπει να αναδεικνύει πολλά στοιχεία της σύγχρονης νορβηγικής κοινωνίας μέσα από τη δράση που διαδραματίζεται. Η δράση αυτή είναι γρήγορη, όχι καταιγιστική, αλλά 'κινηματογραφική' (θα δω και την ταινία μετά), σε κάποια σημεία κάνει κάποια απαραίτητα διαλείμματα, όμως, κάποιες φορές είναι μεγαλύτερα απ' ό,τι θα έπρεπε, αλλά αυτό είναι κάτι που είναι κοινό χαρακτηριστικό αυτού του είδους των βιβλίων. Εν κατακλείδι, ενδιαφέρον βιβλίο, καλή ανατροπή (αν και με περισσότερη προσοχή, κάποιος θα μπορούσε να μυριστεί ποιος είναι ο δολοφόνος...), κινηματογραφική γραφή στην πεπατημένη του είδους.

Ένα υπέροχο διαμάντι βικτωριανής λογοτεχνίας με ιδιαίτερη δομή (ξεκινά ανάποδα, με τον αναγνώστη να γνωρίζει τον δολοφόνο σχεδόν από την αρχή), υψηλού επιπέδου αγγλική γλώσσα που σε λίγα μόνο σημεία μπορεί να κουράζει. Η μικρή έκταση του βιβλίου βοηθάει ώστε να αποφεύγεται η όποια 'κοιλιά' στην πλοκή, ενώ η ικανότητα του Στήβενσον να περιγράφει εικόνες και να διηγείται καταστάσεις είναι ανυπέρβλητη. Το βιβλίο αγγίζει πολλά θέματα, η επιρροή της χριστιανικής ανατροφής του Στήβενσον είναι εμφανής στις αναφορές του στην Παλαιά Διαθήκη, και ο αναγνώστης καλείται να αναγνωρίσει στις περσόνες του Δρ Τζέκυλ και του κου Χάιντ στοιχεία της δικής του προσωπικότητας. Υπέροχο αριστούργημα. Διαβάστε το στα αγγλικά.

Υπέροχος Σουρούνης, με την άμεση, ειρωνική, παιχνιδιάρικη, έξυπνη γραφή του, που αναδεικνύει και την πλέον μπανάλ ιστορία σε μετατρέπει σε διήγημα. Σε όποιον του αρέσει ο Σουρούνης, θα απολαύσει δέκα μικρά διαμαντάκια. Όποιος δεν τον ξέρει, ας δοκιμάσει πρώτα άλλα βιβλία του Σουρούνη κι ας διαβάσει αυτό ως συμπλήρωμα.

Το πρώτο βιβλίο του Ροτ που διαβάζω και, δυστυχώς, δεν με ενθουσίασε. Η πλοκή δεν \'ρέει\', οι διάφορες πράξεις μοιάζουν επαναλαμβανόμενα μοτίβα παρά τις όποιες εξαιρέσεις. Πολλοί χαρακτήρες όπως π.χ. του τσιγγάνου Ζεμέσκιν παραμένουν μονοδιάστατοι, χάρτινοι, χωρίς βάθος. Η ιστορία του Αίμπνεσυτς με τη σύζυγό του και το παιδί (του) δεν αναλύεται όσο θα έπρεπε. Ο Ροτ παρουσιάζει τον ήρωα να μεταλλάσσεται, αλλά δεν παρουσιάζει επαρκώς και πειστικά την αιτία αυτής της μετάλλαξης. Η γλώσσα είναι όμορφη, χωρίς να είναι κάτι το εξαιρετικό. Η κατάληξη της ιστορίας μού φάνηκε απλοϊκή και κάπως βεβιασμένη. Θα δοκιμάσω κι άλλα βιβλία του Ροτ, αλλά το Κάλπικο Ζύγι δεν νομίζω ότι είναι ένα άρτιο μυθιστόρημα, όπως περιγράφει ο εκδότης στο οπισθόφυλλο του βιβλίου - κι ας με ελκύει πολύ η ιστορική περίοδος κατά την οποία εκτυλίσσεται η πλοκή του βιβλίου.

Εξαιρετικά ενδιαφέρον βιβλίο, μια συνοπτική βιογραφία του Ούννου αυτοκράτορα Αττίλα (ο μοναδικός Ούννος αυτοκράτορας, καθώς ο θάνατός του σήμανε και το τέλος της βραχύβιας αυτοκρατορίας των Ούννων). Μια εξιστόρηση της παρουσίας των Ούννων στην Ασία και στην Ευρώπη, την εξάπλωσή τους από τις στέππες της Ασίας μέχρι και τα όρια της Δυτικής και Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, την εγκαθίδρυσή τους στις πεδιάδες της σημερινής Ουγγαρίας, τις σχέσεις τους με τους γειτονικούς λαούς (Βησιγότθοι, Οστρογότθοι, Αλανοί, Φράγκοι κ.λπ.), τις δολοπλοκίες, το σύμπλεγμα διπλωματικών και στρατιωτικών σχέσεων. Ο Αττίλας (Μικρός Πατέρας), προ-πάτορας των Τούρκων, αλλά, εν μέρει και των Γερμανών (σε γελοιογραφίες του Μεσοπολέμου οι Ναζί εμφανίζονται ως απόγονοι των Ούννων) έχει αδικηθεί, καθώς παρουσιάζεται μέσα από τα μάτια των Δυτικών αντιπάλων του (η μοναδική ίσως περίπτωση που η ιστορία γράφτηκε από τους ηττημένους) αποκλειστικά ως ένας βάρβαρος. Αξίζει να διαβαστεί. Ένα Game of Thrones σε σχήμα pocket.

Ο πυρήνας, η πλοκή, η ιστορία είναι παρά πολύ ενδιαφέροντα στοιχεία του βιβλίου. Η γλώσσα, σαφώς επηρεασμένη από το στυλ του Σαραμάγκου με μακριές περιόδους, λίγες τελείες, πολλά κόμματα, κ.λπ., και σε πολλά σημεία κινηματογραφική, αναδεικνύει σε πολλά σημεία την αγωνία, το φόβο, την απελπισία των πρωταγωνιστών, που επιστρέφουν (...μάλλον όχι, αφού δεν είχαν ζήσει όλοι στην Πορτογαλία πριν πάνε στην Αγκόλα) στη μητρόπολη υπό τα καχύποπτα βλέμματα των ντόπιων Πορτογάλων και των κομμουνιστών που έχουν πάρει την εξουσία μετά την Επανάσταση των Γαρυφάλλων και βλέπουν τους συμπατριώτες τους σαν εκπροσώπους του αποικιοκρατικού εαυτού της Πορτογαλίας, τον οποίο θέλουν να ξορκίσουν. Πολύ ενδιαφέρον θέμα και σχετικά άγνωστο στο ελληνικό κοινό. Το πρωτό μισό του βιβλίου είναι καλύτερο από το δεύτερο, όπου κάνει μια μικρή κοιλιά, αλλά επανέρχεται και πάλι πριν από το τέλος. Συστήνεται ανεπιφύλακτα. 4/5

Σε αυτό το βιβλίο ο Τατσόπουλος \'ξεγυμνώνεται\'. Μάς παρουσιάζει την προσωπική του ιστορία με το γνωστό ειρωνικό, κυνικό και αυτόσαρκαστικό ύφος του. Μέσα από την προσωπική ιστορία της υιοθεσίας του, που είναι ο άξονας/αφορμή γύρω από τον οποίο περιστρέφεται το βιβλίο, ο Τατσόπουλος περιγράφει μορφές και μορφώματα της Ελλάδας από τη δεκαετία του 1960 και μετά. Χωρίς καμία διάθεση εξωραϊσμού, ο Τατσόπουλος περιγράφει ιστορίες ενός παρελθόντος, που αν και δεν είναι μακρινό, στο σημερινό νεαρό αναγνώστη μοιάζει μάλλον κιτς. Είναι οι δεκαετίες του 70 και του 80, ο παροξυσμός των 90s, όλα περνάνε μέσα από τις σελίδες του βιβλίου. Ίσως σε μερικά σημεία χάνεται ο ειρμός, αλλά ο συγγραφέας καταφέρνει γρήγορα να τον ξαναπιάσει και να \'στρώσει\' πάλι τη διήγηση. Διαβάζεται πολύ εύκολα, όπως κι όλα του Τατσόπουλου. Το ύφος και η γλώσσα του είναι κάτι παραπάνω από διακριτή. Συνεχίζω να θεωρώ ότι η Καρδιά του Κτήνους είναι το κορυφαίο του βιβλίο. Η Καλοσύνη των Ξένων είναι αξιόλογο βιβλίο, θέτει πολλούς προβληματισμούς γύρω από την υιοθεσία, αλλά δεν περιορίζεται εκεί. Θέτει την κοινωνία μας μπροστά στον καθρέφτη της - και την ξεμπροστιάζει.

Ο Σουρούνης παραδίδει ένα αριστούργημα, έναν υπέροχο πίνακα με σχήματα και χρώματα που είναι απολύτως ανάγλυφα, με χαρακτήρες απολύτως αναγνωρίσιμοι, αλλά καθόλου μονοδιάστατοι. Απεναντίας, άλλοτε διάολοι κι άλλοτε άγιοι, άλλοτε απλοί άνθρωποι με αδυναμίες, αίμα, σάρκα, οστά και σπέρμα, οι ήρωες του Σουρούνη είναι ψηφίδες της κοινωνίας των Gastarbeiter της δεκαετίας του 1960 στη Δυτ. Γερμανία. Μακριά από την καζαντζίδικη κλάψα και την φτηνή ηρωοποίηση του \'προλεταριάτου\' των Ελλήνων της ξενιτιάς, ο Σουρούνης αποδίδει με μια ρευστή, κυνική, ωμή και πολύ ερωτική γλώσσα τη ζωή αυτών των φτωχοδιάβολων, χωρίς φωτοστέφανα και αναθέματα. Η ζωή τους γυρίζει γύρω από τη ρουλέτα, η οποία με τη σειρά της γυρίζει γύρω από τον εαυτό της - ες αεί. Ένα αριστούργημα από έναν από τους κορυφαίους Έλληνες πεζογράφους του β\' μισού του 20ού αιώνα.

Το πρώτο βιβλίο της Αγκάθα Κρίστι που διάβασα. Πολύ ωραία ατμόσφαιρα,σε μεταφέρει στην Αγγλία του 1926 η πρωτοπρόσωπη αφήγηση ενός εκ των πρωταγωνιστών της ιστορίας προσδίδει αμεσότητα χωρίς να χάνεται κάτι από την παντογνωσία που προσφέρει η τριτοπρόσωπη αφήγηση, καθώς ο αφηγητής βρίσκεται σχεδόν συνεχώς μαζί με τον Ηρακλή Πουαρό που ερευνά την υπόθεση. Αν και κάποιοι χαρακτήρες παραμένουν κάπως ημιτελείς, η ιστορία είναι πολύ ενδιαφέρουσα, το παιχνίδι της συγγραφέως με τον αναγνώστη είναι συνεχές, το `κλείσιμο του ματιού` είναι τόσο διακριτικό που μόνο στο τέλος το αντιλαμβάνεσαι -κι αυτό, αναδρομικά. Όπως πάντα, οι λεπτομέρειες παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο στην διαλεύκανση του μυστηρίου, λεπτομέρειες τις οποίες μόνο ο Ηρακλής Πουαρό μπορεί να παρατηρήσει. Και η επίλυση του μυστηρίου είναι πράγματι αριστοτεχνική και σε τέτοιο βαθμό που μάλλον κανείς δεν μπορεί να φανταστεί τον δολοφόνο διαβάζοντας το βιβλίο.

Το βιβλίο αυτό είναι μια αποτύπωση της μικροκοινωνίας της λευκής εργατικής τάξης που ζει στη λεγόμενη Ζώνη της Σκουριάς (Rust Belt) (δεν ταυτίζονται με τους λεγόμενους WASP - White Anglo- Saxon Protestants), δλδ της κύρια εκλογικής πελατείας του Ντόναλντ Τραμπ, των στρωμάτων εκείνων της αμερικανικής κοινωνίας που χτυπήθηκαν περισσότερο απ' όλα από την απο-βιομηχανοποίηση των Μεσοδυτικών Πολιτειών, των ανθρώπων που αισθάνονται αποκομμένοι από την υπόλοιπη κοινωνία και δεν έχουν κανένα κοινό με τους χιπστερ της Νέας Υόρκης ή τους νεόπλουτους της Silicon Valley. Αλκοολισμός, φτώχεια, ανεργία, διαλυμένες οικογένειες, ναρκωτικά, παραίτηση, συνωμοσιολογία, είναι μερικά απο τα χαρακτηριστικά του τρόπου ζωής αυτής της κοινωνίας, που αρνείται να δει κατάματα την πραγματικότητα και να την αλλάξει, αλλά αναζητά παραμυθία στη ρητορική που την αθωώνει και ρίχνει το φταίξιμο στους 'άλλους'. Το βιβλίο, μέσα από αχρείαστες επαναλήψεις, πολλές φορές, αποδίδει αυτήν την ζοφερή ατμόσφαιρα, το κλίμα ωχαδερφισμού, την ενδοοικογενειακή βία, τη διάλυση κάθε οικογενειακού ιστού (ενώ περιέργως η μικροκοινωνία τους έχει συνοχή), την υπέρβαση που αποτελεί την εξαίρεση στον κανόνα, αλλά και το γεγονός ότι η νοοτροπία του 'χιλμπίλη' παραμένει μέσα τους ακόμα κι όταν ξεφεύγουν από τα όρια του κόσμου τους. Δεν είναι λογοτεχνία ούτε διεκδικεί δάφνες κάποιου υψηλού λογοτεχνικού έργου. Είναι μια μαρτυρία (εξού και στη σειρά testimonia των εκδόσεων Δώμα) από έναν 30χρονο που κατάφερε να ξεπεράσει τα όρια που του έθετε η κοινωνία των χιλμπίληδων. Οι τελευταίες 50 σελ. δεν έχουν ιδιαίτερη αξία, θα μπορούσε ο συγγραφέας να τις παραλείψει. Ωστόσο, το υπόλοιπο βιβλίο διαβάζεται εύκολα, αν και σε κάποια σημεία επαναλαμβάνεται το μοτίβο. Ενδιαφέρουσα ιστορία για όσους θέλουν να γνωρίζουν τι συμβαίνει στην καρδιά της Αμερικής και ποιος ο αντίκτυπος της κρίσης στις κοινωνίες αυτές.

Ενδιαφέρον ανάγνωσμα, που θα το απολαύσουν όσοι έχουν και μια ιδιαίτερη αγάπη για την Κύπρο και την ιστορία της, αλλά και την περίοδο των Σταυροφοριών. Η μαθηματική/γεωμετρική παράμετρος του βιβλίου είναι κατανοητή απ\' όλους, επομένως, δεν θα υπάρχει καμία δυσκολία για τον αναγνώστη που δεν έχει ειδικές μαθηματικές γνώσεις να καταλάβει την πλοκή. Διαβάζεται εύκολα, ρέει η υπόθεση, αν και υπάρχουν στιγμές που επαναλαμβάνεται ο συγγραφέας όταν περιγράφει γεγονότα του παρελθόντος από δύο διαφορετικούς πρωταγωνιστές. Το τέλος (η λύση του μυστηρίου) είναι σε κάποιο βαθμό προβλέψιμη από τον προσεκτικό αναγνώστη, δεν μπορώ να πω ότι εξεπλάγην όταν αποκαλύφθηκε η ταυτότητα του ενόχου. Σε κάθε περίπτωση, προτείνεται για χαλαρή ανάγνωση, που αποφέρει ενδιαφέρουσες γνώσεις για τη μεσαιωνική, αλλά και σύγχρονη Κύπρο, με τη συνοδεία ενός μέτριας δυσκολίας αστυνομικού αινίγματος.