Με έναν μαγικό τρόπο ο συγγραφέας συλλέγει ιστορικά, κοινωνικά, πολιτισμικά στοιχεία και συνθέτει μια ακτινογραφια της ελληνικής κοινωνιας (στις δεκαετίες που αναφέρεται) μέσα από την ιστορία δυο γυναικών. Χωρίς ενοχές, χωρίς πολιτικές αγκυλώσεις. Το "Τρίτο Στεφάνι" απλά είναι ένα αριστούργημα.

Φιλοσοφικό δοκίμιο, ακτινογραφία των καιρών που ζούμε. Το πρόβλημα πολλές φορές με τα φιλοσοφικά δοκίμια είναι η επαφή που μπορεί να έχει ένας μη ακαδημαϊκός αναγνώστης με την πορεία που ακολουθεί ο συγγραφέας σε αναφορές και μελέτη των -πριν από αυτόν- διανοητών. Από την άλλη, αυτή είναι και η γοητεία τους. Υπάρχει μια συνέχεια και ο κάθε φιλόσοφος μια χρονική στιγμή βάζει το λιθαράκι του. Το θέμα είναι τέτοιο, που παρότι δεν προτείνει κάτι (και δεν είναι ποτέ αυτοσκοπός ενός δοκιμίου αυτός) ένας ανήσυχος αναγνώστης μπορεί να αποκομίσει πολλά. Πολύ καλή έκδοση (από την άποψη του τι προσφέρει ο επιμελητής και ο μεταφραστής σαν βοήθεια στον πιο άπειρο αναγνώστη μέσα από παραπομπές).

Αν θεωρείτε αριστούργημα τις "Αόρατες Πόλεις", προφανώς θα βρείτε ενδιαφέρον και σε αυτό το βιβλίο. Προσωπικά κουράστηκα να τελειώσω και τα δύο βιβλία, όπως και του ίδιου στυλ λατινοαμερικάνικα διηγήμτα. Με λίγα λόγια, αν σας γοητεύει ο Μπορχες και ο Καλβίνο ίσως σας αρέσει και αυτό. Για τους υπόλοιπους σαν και την αφεντιά μου, παραμένουν αδιάφορα (όχι άχρηστα ή άνευ καλλιτεχνικής αξίας και συνέχειας στην παγκόσμια λογοτεχνία).

Να μην φοβηθεί κάποιος νεότερος την καθαρεύουσα. Εύκολα κατανοητή και ο συγγραφέας εχει σχεδόν έναν μελωδικό τρόπο αφήγησης. Ουσιαστικά είναι η αρχή του νεοελληνικού διηγήματος. Ο Βιζυηνός δεν εχει μόνο μουσειακή αξία. Είναι ακόμα σύγχρονος. Ιδίως το "Μόνο Της Ζωής Του Ταξίδιο" είναι ένα απόβτα πιο αριστουργηματικά κειμενα που έχουμε.

Φαντάζομαι ότι όποιος ενδιαφερθεί για αυτό το βιβλίο, θα έχει έρθει σε επαφή με τον "μύθο" που συνοδεύει αυτόν τον καλλιτέχνη, οπότε δεν θα του φανεί παράξενο το καταγγελτικό στυλ γραφής του, καθώς και μια υποψία για την μανία "καλλιτεχνικής" καταδίωξης από την οποία εμφανώς υπέφερε. Για τους όχι και τόσο θαυμαστές του τα απομνημονεύματα του περιέχουν δύο σημεία που αφορούν μια ιστορική δικαίωσή του. Το πρώτο είναι ο τρόπος λειτουγίας του συστήματος προώθησης στον καλλιτεχνικό χώρο, μέσω πληρωμένων δημοσιεύσεων και εκθέσεων, αφού κάποιος ατζέντης έχει εξασφαλίσει όλη την παραγωγή κάποιου "νέου" καλλιτέχνη. Αυτό το σύστημα ο Ντε Κίρικο είναι ο πρώτος που το έβγαλε στην φόρα και ουσιαστικά το πάλευε (κάποιες φορές ανορθόδοξα) σε όλη του την καριέρα και έιχε απόλυτο δίκιο ότι αυτό το σύστημα λειτουργεί εις βάρος της ουσίας της τέχνης. Το δεύτερο είναι η σημασία της τεχνικής, που για τον ίδιο ήταν απαραίτητα ένας τομέας σημαντικός, ώστε επαγωγικά το αποτέλεσμα της τέχνης του να υπηρετεί όσο καλύτερα το υψηλό ιδανικό της.

Μέσα από το χιούμορ μόνο μπορεις να πεις κάποια ουσιώδη πράγματα. Εδώ ο επιστήμονας γίνεται λογοτέχνης. Και τα καταφέρνει κόντρα στις πιθανότητες. Διαβαζεται με μια ανάσα και δεν υπάρχει περίπτωση να μην σας "πετύχει" κάπου. Και οχι με φθηνά τρικ ψυχοθεραπευτών, αλλά με το ανθρώπινο άγγιγμα ενός φίλου με αναπττγμένη αισθηση χιούμορ.

Ήταν χρόνια μπροστά από την εποχή της; Ένα μεγάλο ταλέντο στην διήγηση; Ότι και να \'ναι, νομίζω ότι η Ντυρας δεν έχει την θέση που της αξίζει. Καμιά φορά τα "απλά" πράγματα είναι τόσο δύσκολα. Η Ντυράς γράφει απλά και την ίδια ώρα μας δίνει ένα μεγαλειώδες μυθιστόρημα. Μια ισορροπία χειρουργική, δεν ξεφεύγει ποτέ, δένει όλα τα στοιχεία δράσης οδηγώντας τα εκεί που θέλει αυτή, παρασύροντας τον αναγνώστη, κάνοντας τον να χρησιμοποιεί την φαντασία του, να πλάθει χρακτήρες και τόπους όπως εκείνη θέλει. Ένα υπέροχο βιβλίο σε πολύ καλή μετάφραση.

Απολαυστικό. Δεν είναι ένα επιστημονικό βιβλίο. Είναι ένα ταξίδι πραγματικό στην Βαβελ, στις γλώσσες ανά τον κόσμο και τα περίεργά τους. Στις πιο διαδεδομένες (από άποψη πληθυσμού που ομιλούνται) γλώσσες για να είμαι ακριβής. Όσοι έχουν το ψώνιο αυτό, θα το ευχαριστηθούν.

Το ένα αστέρι δεν αφορά το έργο του Πεσόα. Που όντας αποσπασματικό, αφού γράφτηκε καθ\' όλη την διάρκεια της ζωής του και οι μελετητές παλεύουν για την μελέτη του, έχει μια εγγενή δυσκολία. Αφορά στην μετάφραση. Είναι κρίμα η πρώτη επαφή για κάποιον με τον Πεσόα και με αυτό το έργο, να είναι μια τόσο κακή μετάφραση. Προτιμήστε μια άλλη έκδοση.

Πριν από την γνώμη μου για αυτή την συλλογή διηγημάτων, θα πω ότι υπάρχει μια δυσκολία προσέγγισης πάντα προς του γερμανόφωνους συγγραφείς. Πάντα πίστευα ότι είναι πολύ δύσκολη αυτή η προσέγγιση. Λαμβάνοντας υπόψιν αυτό τον περιορισμό, θα πω ότι αυτά τα συγγράμματα μου φαίνονται σαν ασκήσεις δημιουργικής γραφής. Έχει ταλέντο στην γραφή; Ναι. Έχει πρωτότυπες ιντριγκαδόρικες ιδέες; Μάλλον το δυνατό του σημείο, φαίνεται ένας ευφυέστατος άνθρωπος ο συγγραφέας. Όλα αυτά τα καλά στοιχεία δεν μετατρέπονται σε κάτι πιο "ουσιώδες". Δεν σου αφήνει τίποτα, πέραν κάποιων ευφυών καταστάσεων. Τίποτα παραπάνω.

Προσπαθεί να πει κάτι, αλλά στο τέλος δεν λέει τίποτα. Λίγα στοιχεία νοσταλγίας κι ένα παιδί που ψάχνει να βρει την ταυτότητα του, πράγμα που θα συμβεί μόνο όταν φύγει από το μικρό επαρχιακό περιβάλλον της Βόρειας Γαλλίας. Μάλιστα. Θα έλεγα ότι είναι ένα βιβλίο αυστηρά για ένα κοινό γύρω στα 25, που δεν έχει έρθει σε επαφή λόγω ηλικίας με χιλιάδες άλλα μυθιστορήματα και ταινίες που πραγματεύονται το ίδιο θέμα.

Η Winterson ξέρει να λέει ιστορίες. Δεν υπάρχει κάποιος που να την φτάνει σε αυτό τον τομέα. Η μετάφραση είναι μέτρια και η έκδοση όχι τόσο προσεγμένη.

Όπως έλεγε και η Μαλβίνα, κάθε άνθρωπος πρέπει να εχει να πει μια ιστορία στη ζωή του. Εδω ειναι μια τετοια "μοναδική" ιστορία. Από την μέση και μετά, αφού γίνουν οι συστάσεις και παρουσιαστεί το σκηνικό (βαρετό αλλά απαραιτητο στάδιο) ακολουθεί ενα μικρό δοκιμιο στον έρωτα. Το συμπέρασμα το ιδιο. Δεν υπαρχει χρονος, χώρος ή συνταγή. Όλα μπορούν να ναι ψέμματα. Όλα, εκτός από τον έναν, τον μεγάλο ερωτα.

Αξιοζήλευτη και σπάνια "θεατρική" οικονομία. Τόσο-όσο μύθος, τόσο-όσο πραγματικότητα, τόσο-οσο ιστορική μνήμη, τόσο-όσο ντόπια διάλεκτος (εύκολα αντιληπτή), που σε βάζει χεονοχωροταξικά σε ενα ιστορικό πλαισιο.
Αισθάνεσαι ότι καμιά λεξη δεν περισσεύει και ειπώθηκαν ολα σε μια εξιστόρηση υπέροχα δομημένη που οδηγεί σε μια ανατροπή, αποφεύγοντας πολλα από τα κλισέ που είναι παγίδες σε αυτή τξν θεματολογία. Πάρα πολύ καλό.

Ενδιαφέρον, πολύπλευρο μυθιστόρημα επιστημονικής (?) φαντασίας. Σε κρατάει σε εγρήγορση, χρησιμοποιεί οσο πρέπει τα τεχνολογικά στοιχεία και το χιούμορ το κάνουν ιδιαίτερα ευχάριστο. Πολύ καλή μετάφραση (Αχιλλέας Κυριακίδης). Σπανίως ένα μυθιστορημα που κερδίζει το γκονκούρ είναι αδιαφορο.

Μια ιστορία σε τρεις χρόνους. Παρελθόν, κοντινό παρελθόν και παρόν. Οι τρεις χρονοι μαζί με το όποιο μυστήριο συγκλίνουν στα τελευταία κεφάλαια και κατ ουσίαν ολοκληρωνεται η ιστορία. Μοιάζει πολύ σαν άσκηση στην δημιουργία και την διηγηση μιας ιστορίας. Ανάμικτα συναισθήματα, αλλά σίγουρα σου δίνεται η αίσθηση ότι η συγγραφέας θα δωσει στο μέλλον κάποια αξιόλογη μυθοπλασία. Αναμενουμε...

Η κορυφαία χρονογράφος της σύγχρονης Ελλάδας εδώ σε ένα μυθιστόρημα. Μια τόσο έντονη προσωπικότητα ή την λατρεύεις ή δεν την καταλαβαίνεις (σας την έφερα, έτσι;). Η Μαλβίνα μπορεί να κάνει δεκάδες αναφορές, μπορεί να επηρεάζεται πολύ απ΄ότι αγαπάει ή μισεί, αλλά στο τέλος όλα τα γραπτά της είναι δικά της. Γεμάτα από τις μονομανίες, τις ανησυχίες και τους φόβους της. Όλα είναι ανατρεπτικά όπως και ο μόνος θεός που λάτρεψε. Ο έρωτας. Διαβάζεται σε μια ανάσα...

Μια βιογραφική αφήγηση στο παιδί που δεν έκανε μάλλον ο συγγραφέας και οι ενοχές. Αντιπαραβάλλει αυτά που έκανε ώστε σαν επιλογή (δεν ξέρουμε) δεν διάλεξε να γίνει πατέρας. Εδώ είναι μαζεμένα όλα τα αγαπημένα θέματα του συγγραφέα που είναι αλήθεια ότι εμφανίζονται στα περισσότερα από τα μυθιστορήματα του. Αν γνωρίζετε τι σημαίνει "Νάπολι", ίσως βρείτε μια κρυφή λατρεία για αυτή την μαγική πόλη.

Είναι μια ιστορία που ο συγγραφέας την αναφέρει στα μισά βιβλία του. Νομίζω ότι καλύτερα την διηγείται στο "τα ψάρια δεν κλείνουν τα μάτια", που περιέχει κι έναν αφαιρετικό διάλογο με το δεκάχρονο παιδί που ερωτεύεται το ίδιο κορίτσι.

Μισός βουνό, μισός θάλασσα όπως λέει και ο ίδιος, οπότε κι ένα παραμύθι θαλασσινό. Κατά την γνώμη ενός απλού αναγνώστη δεν είναι από τα καλύτερά του. Θα πρότεινα να ξεκινήσετε με κάποιο από τα άλλα του "μικρά" βιβλία πρώτα.

Η ιστορία του παιδιού που του αρέσει να το ψάρεμα παρούσα και σε άλλα μυθιστορήματα του Ντε Λούκα, εδώ στην πιο ολοκληρωμένη εκδοχή. Κάποτε βαθιά, εννίοτε νοσταλγική, όσο μελό χρειάζεται αλλά και με εικόνες νεορεαλισμού. Οι Ιταλοί δημιουργοί διαχρονικά είναι μάστορες στο να μετατρέπουν το μελό σε τέχνη, χωρίς να το φτηναίνουν. Ένας ειλικρινής διάλογος του πενηντάρη συγγραφέα με τον δεκάχρονο εαυτό του. (πολύ καλή η μετάφραση)

Κουραστικό όσο δεν πάει. Πετυχημένος τίτλος βέβαια αφού μετά την δεύτερη ιστορία ήθελα να πάψει. Από αυτή την άποψη θα αναγνωρίσω το προσόν της αυτογνωσίας στον συγγραφέα. Αυτογνωσία ίσον βαρεμάρα. Όλα δένουν.

Γρήγορο σε ρυθμό, θυμίζει στην δομή μπουλβάρ, γεμάτο αναφορές από έναν "υπερμορφωμένο" και βιαστικό συγγραφέα. Σε παρασύρει στον ρυθμό του. Ο Μοράν, όπως και ο ήρωας του πληρώνουν εν τέλει τα λάθη τους, αλλά συνειδητά αποδέχονται το γεγονός χωρίς παράπονο. Μοιάζει πολύ σαν ψυχογράφημα του εαυτού του. Πάρα μα ΠΑΡΑ ΠΟΛΥ ΚΑΛΗ μετάφραση.

Μοιάζει σαν κάπου η συνταγή να χάλασε. Σίγουρα δεν είναι ένα κακό μυθιστόρημα, αλλά σου αφήνει ένα αίσθημα ότι κάτι δεν "έδεσε" καλά. Χρησιμοποιεί ένα περιστατικό συνειδητοποίησης που κάνει τους ήρωες να επανεξετάσουν την θεωρία της ζωής τους, αρκετά νωρίς στον κοινό τους βίο, ενώ παραμένουν μαζί για το υπόλοιπο αυτής. Δεν χολαίνει στην απλή θεώρηση του υπαρξιακού ζητήματος. Χολαίναι στο δέσιμο με την πλοκή.

Σε μια έντιμη ανθολογία ποίησης των τελευταίων πενήντα ετών, ένα δύο ποιήματα της Κυρτζάκη θα έχουν μια θέση. Είναι μια ποιήτρια που σε κάνει να αισθάνεσαι ότι έγραφε γιατί δεν μπορούσε να κάνει αλλιώς, ήταν μια βιολογική ανάγκη για εκείνη το ταίριασμα των λέξεων. Το τι πέτυχε, αν πέτυχε κάτι, θα το κρίνει το μέλλον.

Θα συμβούλευα κάποιον να αγόραζε την απομαγνητοφωνημένη διάλεξη του ίδιου (κυκλοφορεί σε δίγλωσση έκδοση)"Η Χρησιμότητα Των Άχρηστων Γνώσεων. Είναι μια περίληψη αυτού του βιβλίου, το οποίο δεν έχει την συνοχή και την περιεκτικότητα που έχει η διάλεξη. Το βιβλίο αρκετές φορές κουράζει, ενώ η κεντρική ιδέα περνάει πολύ πιο φυσικά στην διάλεξη.

Απλή και αβίαστη γραφή, παιχνιδιάρικο και γεμάτο χιούμορ. Αν προχωρήσεις πιο μέσα θα πέσεις πάνω σε όλα τα ερωτήματα της ζωής, πιασμένα από μια οπτική όπου τίποτα δεν είναι ιερό ή στο απυρόβλητο αλλά και τίποτα δεν ευτελίζεται ή απαξιωνεται. Η γενιά των 35άρηδων βρίσκει ίσως τον "χρονογράφο" της και ο Τριβιζάς έναν περίεργο συνεχιστή και αμφισβητία. Η πιο ευχάριστη έκπληξη της χρονιάς.

"Τα Μικρά Ονόματα" είναι ένα συγκλονιστικό ρέκβιεμ. Βάζω και στοίχημα ότι θα είναι ένα ποίημα αναφοράς στο μέλλον.

Αυτή η διάλεξη (καθώς και το βιβλίο "Η Χρησιμότητα Του Άχρηστου", θα έπρεπε να ήταν κανονικά άχρηστη/α εν έτει 2020, σαν αυτονόητη και τετριμμένη διαπίστωση. Το γεγονός ότι μοιάζει τόσο απαραίτητη αυτή η υπενθύμιση στον "σύγχρονο" άνθρωπο, δυστυχώς μας θυμίζει ότι ό,τι αφήνεις σε αφήνει και ότι δεν υπάρχει τίποτα αυτονόητο. Η γνώση, όπως και η ίδια η οντότητα του ανθρώπου, χωρίς παρελθόν, χωρίς υπενθύμιση της συσσωρευμένης γνώσης, είναι μονίμως σε ΚΙΝΔΥΝΟ.

Ο τίτλος δικαιώνεται απόλυτα. Ο Σεμπρούν, αντί να γράψει μια μαρτυρία από την πραγματικότητα του Μπούχενβαλντ, γράφει ένα μυθιστόρημα. Εξηγεί απολύτως τους λόγους που τον οδήγησαν σε αυτό, και δικαιολογείται ίσως και για κάποιες επαναλήψεις στην αφήγηση (που προσωπικά δεν με ενόχλησαν καθόλου). Το "Γραφή ή Ζωή" είναι μια ακατέργαστη αναφορά (με τον ιταλικό όρο omaggio) στην ανθρώπινη σκέψη. Πραγματεύεται την τύχη, την φρικαλεότητα, αλλά και το μεγαλείο της τέχνης, της ποίησης της ομορφιάς τοπίων και ανθρώπων, και τον αυτοματισμό που λυτρωτικά μπερδεύει την πραγματικότητα με το όνειρο, την ζωή με τον "θάνατο" ακυρώνοντας τον "πραγματικό" χρόνο.