Το βιβλίο είναι μια σειρά από ιστορίες από τη συναρπαστική του κορυφαίου Έλληνα Ολυμπιονίκη όλων των εποχών, την πορεία του από τη Χειμάρρα της Βορείου Ηπείρου μέχρι την απόλυτη καταξίωση, τις απίστευτες δυσκολίες που αντιμετώπισε, την τραγωδία της απώλειας της πολυαγαπημένης του συζύγου, την κάθοδό του στον πολιτικό στίβο, όπου ήρθε αντιμέτωπος με τον πολιτικό ζόφο της εξαιρετικά τοξικής περιόδου 2012-2015, κ.λπ. Διαβάζεται γρήγορα, είναι εύληπτη η γραφή του συγγραφέα, χωρίς να διεκδικεί ιδιαίτερες δάφνες λογοτεχνικότητας, καθώς είναι περισσότερο δημοσιογραφική παρά λογοτεχνική. Δυστυχώς, στην Ελλάδα το είδος της (αυτο)βιογραφίας είναι ακόμα σε νηπιακό σημείο. Στο εξωτερικό, η (αυτο)βιογραφία ενός αθλητή του μεγέθους του Πύρρου Δήμα θα ήταν συγγραφικό σημείο αναφοράς, με ρέουσα γραφή, υπεύθυνη επιμέλεια κειμένου κ.λπ. Έστω κι έτσι, και με τις όποιες αδυναμίες, ο αναγνώστης θα δει να περνάνε από μπροστά του εικόνες από την Ελλάδα της δεκαετίας του 1990, από τον κόσμο του πρώτου κύματος μεταναστών από την Αλβανία το 1990 κ μετά, τις Ολυμπιάδες, που αποτελούσαν τηλεοπτικά σημεία αναφοράς εκείνη την εποχή, κ.λπ. Είναι ένα αρκετά ενδιαφέρον εγχείρημα με πρωταγωνιστή έναν υπέροχο (υπερ)άνθρωπο και (υπερ)αθλητή.

Το οπισθόφυλλο, οι κριτικές, τα βραβεία, όλη προμήνυαν ότι θα ήταν ένα εξαιρετικό βιβλίο. Φευ! Μεγάλη απογοήτευση. Ο Μουζιλά έχει στα χέρια του εξαιρετικές πρώτες ύλες, όπως είναι φυσικά η κατάσταση στο Κονγκό ήδη από την ανεξαρτησία του το 1960: διαφθορά, βία, εμφύλιος, ανάπηρη δημοκρατία. Αντί, όμως, να μας παρουσιάσει ένα στιβαρό μυθιστόρημα με διακριτή πλοκή, ανάπτυξη χαρακτήρων κι ένα λυτρωτικό (ή μη) φινάλε, εγκλωβίζεται στο να υπηρετεί απλώς και μόνο ένα ιδιαίτερο μετα-μοντέρνο ύφος, μέσα από εντελώς ανούσιες επαναλήψεις (αλήθεια, γιατί θα πρέπει να επαναλαμβάνεται η λέξη \'λυπητερό\' 50 φορές η μία μετά την άλλη, όπως στο ανέκδοτο \'χιονίζει, χιονίζει, χιονίζει... το\'στρωσε\';), που κουράζουν αφάνταστα τον αναγνώστη. Από την άλλη, οι χαρακτήρες όπως ο Ρέκβιεμ και ο Λισιέν παρουσιάζονται τόσο συγκεχυμένα, που αδυνατείς ν\' αντιληφθείς το σκοπό της επιλογής του συγγραφέα. Αν και είναι μόλις 200 σελ., με το ζόρι το διάβασα. Εκτός από 2-3 εκλάμψεις λογοτεχνικής τέχνης, δυστυχώς, το Τραμ 83, ενώ θα μπορούσε να είναι βιβλίο αναφοράς της σύγχρονης αφρικανικής λογοτεχνίας, μάλλον αποτυγχάνει και στα βασικά. Καλό το ύφος, αλλά όταν γίνεται αυτοσκοπός ενός συγγραφέα να τικάρει κουτάκια για να είναι σε λίστες βραβείων,τα οποία δίνονται με συγκεκριμένα (πολλάκις) εξωλογοτεχνικά κριτήρια, τότε κάτι δεν πάει καλά με τη σύγχρονη λογοτεχνία. 2 αστεράκια (επιεικώς).

Ο Παδούρα μάς παραδίδει ένα χορταστικό βιβλίο με κύριο μενού την ιστορία. Ο αναγνώστης ταξιδεύει στη Σοβιετική Ένωση του σταλινικού τρόμου, ακολουθεί τον Τρότσκι σε Τουρκία, Γαλλία, Νορβηγία και τελικά, στο Μεξικό, ενώ παρακολουθεί τα βήματα του Ραμόν Μερκαντέρ από τον Ισπανικό Εμφύλιο μέχρι τη δολοφονία του Τρότσκι. Παράλληλα, ο Παδούρα δεν παραλείπει να περιγράψει την Κούβα μετά τη δεκαετία του 1970, η οποία βυθίζεται στη φτώχεια και την καταπίεση του καθεστώτος του Κάστρο και να φτάνει στο ναδίρ στο πρώτο μισό της δεκαετίας του 1990, όταν σχεδόν καταρρέει. Η πλοκή είναι πολύ ενδιαφέρουσα, είναι εμφανής η έρευνα που έχει κάνει ο Παδούρα και πραγματικά, είναι ένα βιβλίο που σε κρατάει σε αγωνία. Ωστόσο, όπως οι περισσότεροι Λατινοαμερικανοί συγγραφείς, πέφτει κι αυτός στην παγίδα του βερμπαλισμού, με αποτέλεσμα, σε μερικά (αρκετά) σημεία, να χάνεται η σφριγηλότητα του κειμένου. Θα μπορούσε άνετα να είναι 400 σελ. αντί για 700 σελ. Άλλη αδυναμία είναι το γεγονός ότι ο Παδούρα πολλές φορές περιγράφει την ιστορία όχι μέσα από τις ιστορίες των ηρώων του, αλλά ως μια άλλη Wikipedia. Αυτό θα ήταν καλό για ένα ιστορικό βιβλίο, αλλά όχι για ένα λογοτεχνικό, αφού χάνει σε λογοτεχνικότητα - εκτός κι αν ήθελε να γράψει ένα λογοτεχνικό δοκίμιο, το οποίο, ωστόσο, δεν φαίνεται να συμβαίνει. Γενικότερα, ένα πολύ ενδιαφέρον βιβλίο.

Είναι πάντα μια ιδιαίτερη εμπειρία να επιστρέφεις στο σύμπαν του Ιουλίου Βερν και να διαβάζεις βιβλία του σε μια σαφώς ωριμότερη ηλικία. Το ότι ο Ιούλιος Βερν θεωρείται κυρίως συγγραφέας βιβλίων για εφήβους είναι μάλλον μια διαστρεβλωμένη θεώρηση, που οφείλεται στον τρόπο που οι Αγγλοσάξονες εξέλαβαν κι εξέδωσαν τα βιβλία του Βερν (συντομευμένα). Είναι γεγονός ότι τα περισσότερα βιβλία του Βερν ακολουθούν μια άνετη για τον αναγνώστη ευθεία αφήγηση, το κλασικό μοτίβο του suspense στο τέλος κάθε κεφαλαίου και στο τέλος, επικρατεί το Καλό. Προσωπικά, βρίσκω το σύμπαν του Βερν εξαιρετικά ενδιαφέρον κι ιδανικό για την εφηβική φαντασία και κοσμοθεώρηση, θέτοντας ένα σαφές πλαίσιο με ξεκάθαρους ρόλους Καλού-Κακού, κι ένα αισιόδοξο φινάλε, που είναι απαραίτητο μοτίβο για μια επαρκή αξιακή θωράκιση των νέων. \'Τα 500 εκατομμύρια της Μπεγκούμ\' είναι άλλο ένα ευχάριστο ανάγνωσμα που μας προσφέρει ο Βερν, το οποίο αναδεικνύει και την ευφυία του Βερν να διαβάζει τις πολιτικές εξελίξεις σε βάθος δεκαετιών και να προβλέπει όχι μόνο πώς η τεχνολογία θα αλλάξει τον κόσμο, αλλά και πώς η πολιτική θα τον διαμορφώσει στην Ευρώπη στις αρχές του 20ού αιώνα και τον Α\' Π.Π. (εθνικισμός, Lebensraum, κ.λπ.) Δεν ξέρω πώς διαβάζεται πλέον ο Βερν από τους εφήβους του 21ου αιώνα, ένα τον βρίσκουν ξεπερασμένο κ.λπ., αλλά θεωρώ ότι παραμένει ο καλύτερος παραμυθάς που δεν έχει γράψει ούτε ένα παραμύθι - και γι\' αυτό αξίζει να διαβάζεται εσαεί.

Εξαιρετικό μυθιστόρημα/νουβέλα του αναδυόμενου ρωσικού ρεαλισμού (με αρκετά στοιχεία ρομαντισμού, κυρίως ως προς τη γλώσσα και το χαρακτήρα του Αντρέι). Ο Γκόγκολ πατάει γερά πάνω στην κοζακική παράδοση των Ουκρανών και συνθέτει μια συναρπαστική ιστορία με καθαρή γραμμή και πλοκή - καλειδοσκόπιο του κοζάκικου κόσμου και κοσμοθεωρίας. Ο Τάρας Μπούλμπα (ο οποίος θυμίζει κάποιες φορές τον καζαντζακικό Καπετάν Μιχάλη - ή μάλλον, τούμπαλιν!) είναι ο κύριος άξονας της ιστορίας, αλλά πρωταγωνιστής είναι η κοζακική φυλή. Ο Γκόγκολ παίρνει πολλά (ιστορικά) στοιχεία από την ιστορία των Κοζάκων, τα επανατοποθετεί σε ένα χλιαρό ιστορικό πλαίσιο και μάς παραδίδει ένα χρονικό της ιδιαίτερης αυτής φυλής, η οποία παρουσιάστηκε στο ιστορικό προσκήνιο εν μέσω εθνοκαθάρσεων, άγριων πολιτικών και θρησκευτικών συγκρούσεων και υπαρξιακών απειλών εξ\' Ανατολών, κατάφερε να επιβιώσει και να καθιερωθεί ως η κύρια φυλετική και πολιτισμική ομάδα των στεπών του Δνείπερου. Το βιβλίο είναι γεμάτο βία, όπως ήταν η ζωή κι ο θάνατος των Κοζάκων, συγκρούσεις, αίμα - και κάπου εκεί, και λίγο έρωτα. Ο Τάρας Μπούλμπα είναι ένα έργο αναφοράς για τη ρωσική/ουκρανική λογοτεχνία, το οποίο αξίζει να διαβαστεί. Η μετάφραση της συγκεκριμένης έκδοσης ήταν πολύ καλή, έρρεε το κείμενο αβίαστα.

Αρκετά ενδιαφέρον βιβλίο, ιδίως για εκείνους που θέλουν ν\' αποκτήσουν μια πληρέστερη γνώση για τη γεωπολιτική και κυρίως, για το πρώτο συνθετικό του όρου - τη γεωγραφία. Σε κάποιον που έχει ήδη μια σημαντική γνώση τόσο της διεθνούς κατάστασης όσο και της γεωπολιτικής ευρύτερα και παρακολουθεί τα γεγονότα από κοντα, το βιβλίο προσφέρει λίγες επιπρόσθετες γνώσεις, οι οποίες, ωστόσο, συμπληρώνουν το παζλ, ενώ συμπυκνώνουν την ήδη αποκτηθείσα γνώση. Δεν είναι κάποιο βιβλίο-σημείο αναφοράς της διεθνούς γεωπολιτικής, αλλά, σε κάθε περίπτωση, προσφέρει γνώσεις με έναν εύληπτο και συμπαγή τρόπο σε κάποιον που θέλει να μάθει περισσότερα για το παραμελημένο (αλλά τόσο σημαντικό) αντικείμενο της γεωγραφίας, ώστε να ερμηνεύει καλύτερα τα γεγονότα. Απευθύνεται στο ευρύ κοινό και αποτελεί ένα εξαιρετικό σημείο εκκίνησης για κάποιον που θέλει να εμβαθύνει σε αυτό το αντικείμενο, ή και σημείο τερματισμού, για κάποιον που θέλει απλώς να αποκτήσει μια ευρύτερη (αλλά όχι ευρύτατη) γνώση. Αρνητικό σημείο οι χάρτες του βιβλίου. Πολλά από τα ονόματα που αναφέρονται στο κείμενο, δεν αναφέρονται καν στους χάρτες, με αποτέλεσμα ο αναγνώστης να ψάχνεται. Η πρακτική του Economist, όπου ο χάρτης που συνοδεύει ένα κείμενο αναφέρει όλα τους γεωγραφικούς όρους που εμπεριέχει το κείμενο αυτό, θα πρέπει ν\' αποτελέσει μπούσουλα για πιθανή επανέκδοση του βιβλίου.

Εξαιρετικά δοκίμια, που παραμένουν απίστευτα επίκαιρα και σήμερα. Ο Κούντερα περιγράφει την αγωνία των \'μικρών εθνών\' της Κεντρικής Ευρώπης (Τσεχία, Πολωνία, Ουγγαρία κ.λπ.) να επιβιώσουν, να δημιουργήσουν και να αποκτήσουν λόγο ύπαρξης ανάμεσα στις Συμπληγάδες Γερμανίας και Ρωσίας. Ο Κούντερα εξηγεί πώς οι τέχνες και κυρίως, η λογοτεχνία, αποτέλεσε όχημα για τα έθνη αυτά να διεκδικήσουν το raison d\' etre τους, να αναδειχθούν στην παγκόσμια σκηνή ως αυθύπαρκτες κατ\' αρχάς, πολιτισμικές, και στη συνέχεια, πολιτικές οντότητες και να διεκδικήσουν το ρόλο τους. Η ανεπαίσθητη ειρωνία, ο ανεπιτήδευτος αυτοσαρκασμός, η γνώση του αναπόφευκτου και το αίσθημα της εφήμερης ύπαρξης είναι όλα στοιχεία του πολιτισμικού χαρακτήρα των εθνών αυτών, που προσπαθούν ν\' αναπνεύσουν ανάμεσα στους δύο γειτονικούς ογκόλιθούς τους. Ο Κούντερα επιχειρηματολογεί επιτυχέστατα για να καταδείξει ότι τα έθνη αυτά είναι αναπόσπαστο μέρος της (δυτικής) Ευρώπης, του Δυτικού Κανόνα, κι ότι το Σιδηρούν Παραπέτασμα ήταν ένας απολύτως παραφύσιν βίαιος χωρισμός των εθνών αυτών από την πολιτισμική τους οικογένεια, τη Δύση. Αυτό γίνεται αντιληπτό ακόμα περισσότερο σήμερα με τον πόλεμο στην Ουκρανία. Αξίζει να διαβαστεί παρέα με το άλλο υπέροχο δοκίμιο του Τζώρτζ Στάινερ \'Η ιδέα της Ευρώπης\' (εκδ. Δώμα).

Είναι το πρώτο μυθιστόρημα του Κούντερα που διαβάζω. Η πλοκή/ιστορία του βιβλίου είναι αρκετά ενδιαφέρουσα με φόντο τη μεταπολεμική Τσεχοσλοβακία, που ζούσε υπό τον τρόμο της Μόσχας. Ο Κούντερα καταφέρνει να μεταφέρει την γκρίζα ατμόσφαιρα των πόλεων (π.χ. της Οστράβα), αλλά και τη φωτεινότητα κάποιων εκ των πρωταγωνιστών του βιβλίου, οι οποίοι αναζητούν το μίτο της ζωής τους ανάμεσα σε κομματικές συνελεύεις, χαλκευμένες κατηγορίες, στρατόπεδα ανεπιθύμητων κι ανέξοδους έρωτες. Ο Κούντερα εντάσσει σφήνα στο βιβλίο του και στοιχεία της τσεχικής λαογραφίας, μουσικής και ιστορίας, τα οποία ναι μεν έχουν έναν αρνητικό αντίκτυπο στη ροή του βιβλίου, αλλά από την άλλη, παράλληλα το εμπλουτίζουν. Σε ορισμένα σημεία ο Κούντερα φλυαρεί και χάνεται σε φιλοσοφικούς στοχασμούς. Σε κάθε περίπτωση, είναι ένα αξιανάγνωστο βιβλίο, το έργο-αναφοράς της Άνοιξης της Πράγας, αλλά κι ένα παράθυρο στην υψηλού επιπέδου καλλιτεχνική σκηνή της Τσεχίας/Τσεχοσλοβακίας.

Ενδιαφέρον βιβλίο, ιστορίες με κοινό άξονα που παρουσιάζονται χωρίς αυστηρή χρονική σειρά. Το βασικό πλαίσιο είναι η Κορσική τις δεκαετίες του 1980 και 1990, όπου έχει αναπτυχθεί ένα έντονο εθνικιστικό κίνημα με αρκετές -και αντικρουόμενες μεταξύ τους- παραφυάδες. Προσωπικά, έχανα τον μίτο της αφήγησης σε ορισμένα σημεία, αφού ο συγγραφέας έκανε αρκετά φλας μπακ, ενώ εισάγει κι εμβόλιμες ιστορίες, οι οποίες λίγη σχέση φαίνεται να έχουν με τον άξονα της κύριας πλοκής. Οι φωτογραφίες της πρωταγωνίστριας Αντόνια, καθώς και φωτογραφίες-σταθμός του 20ού αιώνα από εμπόλεμες ζώνες, προκαλούν το ιδιαίτερο ενδιαφέρον του αναγνώστη, ενώ και τα κεφάλαια για τον πόλεμο στην πρώην Γιουγκοσλαβία είναι αξιανάγνωστα.

Πολύ ενδιαφέορν βιβλίο,το οποίο παρουσιάζει ευσύνοπτα το πρόσωπο της σύγχρονης Τουρκίας και κυρίως, τις αντιθέσεις της, τις οποίες ο Ερντογάν άλλοτε προσπαθεί να συγκεράσει στο πλαίσιο ενίσχυσης της εθνικής ταυτότητας των Τούρκων κι άλλοτε φέρνει στην επιφάνεια για να εξυπηρετήσει μια κοντόφθαλμη, αλλά εκλογικά χρήσιμη, πολιτική ατζέντα. Για όποιον παρακολουθεί στενά την επικαιρότητα στην Τουρκία από έγκυρες πηγές και γνωρίζει τη σύγχρονη ιστορία της Τουρκίας, η ανάγνωση του βιβλίου αυτού είναι ουσιαστικά μια εκτενής περίληψη των όσων ήδη γνωρίζει μαζί με ορισμένα γεγονότα, των οποίων την ύπαρξη πιθανώς ν\' αγνοεί. Για όποιον έρχεται σε πρώτη επαφή με την Τουρκία πέρα από την επικαιρότητα, το βιβλίο αυτό είναι μια καλή αρχή για περαιτέρω εμβάθυνση. Διαβάζεται εύκολα και γρήγορα. ΥΓ: Θα ήταν ίσως προτιμότερο οι σημειώσεις να παρουσιάζονταν ως υποσημειώσεις στις σελίδες όπου αναφέρονται αντί συγκεντρωτικά στο τέλος του βιβλίου.