Ο τίτλος δικαιώνεται απόλυτα. Ο Σεμπρούν, αντί να γράψει μια μαρτυρία από την πραγματικότητα του Μπούχενβαλντ, γράφει ένα μυθιστόρημα. Εξηγεί απολύτως τους λόγους που τον οδήγησαν σε αυτό, και δικαιολογείται ίσως και για κάποιες επαναλήψεις στην αφήγηση (που προσωπικά δεν με ενόχλησαν καθόλου). Το "Γραφή ή Ζωή" είναι μια ακατέργαστη αναφορά (με τον ιταλικό όρο omaggio) στην ανθρώπινη σκέψη. Πραγματεύεται την τύχη, την φρικαλεότητα, αλλά και το μεγαλείο της τέχνης, της ποίησης της ομορφιάς τοπίων και ανθρώπων, και τον αυτοματισμό που λυτρωτικά μπερδεύει την πραγματικότητα με το όνειρο, την ζωή με τον "θάνατο" ακυρώνοντας τον "πραγματικό" χρόνο.

Έξυπνη, με καλό ρυθμό γραφή, αλλά γεμάτη όλα τα κλισέ μιας γενιάς που έχει μεγαλώσει με τον κινηματογράφο και δη τον αμερικάνικο. Θα μου πείτε και ο Ιζό δεν είναι δέσμιος παρόμοιων επιρροών; Μάλιστα. Είναι. Απλά ειναι σαν να περιμένεις κάτι περισσότερο. Δεν λείπουν συγγραφείς που γράφουν ωραία, λείπουν συγγραφείς που έχουν κάτι να πουν. Τι είναι αυτό, δεν το ξέρουμε. Αφορά το μέλλον και το τι αυτό θα ξεσκαρτάρει. Από την άλλη το "κέντρο" της πόλης αποκτάει μια ωραία φανταστική αναφορά μέσα από τις μικρές ιστορίες αυτού του βιβλίου.

Πανέμορφο, γεμάτο σκέψεις του συγγραφέα, που είναι ένας πολυτάλαντος ανθρωπος. Ο Ιονέσκο δεν έχει χάσει την ελπίδα του και αυτό είναι το καλύτερο μήνυμα. Διαβάζεται εύκολα και σε κάνει να υποκλιθείς σε αυτόν τον σπουδαίο θεατρικό συγγραφέα.

Οι αφορισμοί είναι ένα είδος πάρα πολύ δύσκολο. Πραγματικά πιστεύει κανείς ότι για κάθε έναν "πετυχημένο" αφορισμό, ο συγγραφέας έχει απορρίψει τριάντα λιγότερο καλούς. Επίσης, εκτός από αφορισμούς στο βιβλίο περιέχονται και μικρές ιστορίες και ιστορίες σε επεισόδια, με αποτέλεσμα κάπου να χάνεται ο αναγνώστης.
Υπάρχουν όμως και πολύ καλές στιγμές, λίγες αλλά πολύ καλές. Και είναι αυτές που η συγγραφέας ασυνείδητα ασχολείται με τις μονομανίες της και όχι με τον κρυμμένο ποθο του να είμαι ο χιουμορίστας της παρέας. Οι αφορισμοί για την ενηλικίωση είναι σουβλεροί και δείχνουν έμπνευση. Ο Πετάν θα ζήλευε αυτούς τους τέσσερις αφορισμούς. Και αυτοί θα μείνουν. Θα τους "κλέψουν" πολλοί και πολύ. Όπως γίνεται με τα "καλά" στάτους.

Κάθε ερωτική της άποψη είναι πολιτική και κάθε πολιτική της άποψη είναι ερωτική. Ακομπλεξάριστη μέσα στα χιλιάδες κόμπλεξ της, χρονικογραφεί την ελληνική κοινωνία, μέσα από τις φίλες της, τα βιβλία που διάβαζε, τις ταινίες που έβλεπε και την ζωή που ζούσε. Δημοσιογράφος γνώμης, που ήξερε να διαβάζει, να γράφει και να μιλάει. Ίσως ο καλύτερος δημοσιογράφος της Ελλάδας μέχρι τώρα.

Πολύ ενδιαφέρουσα ανάλυση στην εισαγωγή, η οποία δίνει νόημα στην ανθολογία αυτή. Μια καρτ ποστάλ ανεκδότω από το ανατολικό μπλοκ στον προ-διαδικτύου κόσμο, με ονόματα που έχεις να ακούσεις από το δελτίο της ΥΕΝΕΔ. Π.χ. Εεικ Χόνεκερ.

Ένα πολύ περίεργο βιβλίο, ποιητικο-πεζό γεμάτο υπσινιγμούε. Φαντάζομαι ότι ο χρόνος θα δείξει, αλλά η πρώτη εντύπωση είναι ενα βιβλίο που διαφέρει πολύ από την παραδοσιακή ποίηση και τις σουπερμαρκετίστικες συλλογές...

Πααρότι το βιβλίο είναι σε συσκευασία best seller και έχει διαλύσει ήδη, σελίδες φεύγουν (κάτι που δικαιολογείται από την τιμή κιόλας), έχει μια συνολική αντιμετώπιση του έργου του Παζολίνι αντιστοιχώντας το με τα βιογραφικά στοιχεία. Και αυτός είναι ο μόνος τρόπος για να καταλάβεις το έργο αυτής της ανήσυχης και μοναδικής προσωπικότητας. Κάπου μες το βιβλίο αναφέρεται ότι ο Παζολίνι είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με την εποχή του. Κοινοτοπία Θα μου πείτε, έτσι δεν γίνεται πάντα; Η ιδιαιτερότητα του Παζολίνι είναι ότι όποτε και αν γεννιόταν θα ήταν μεγάλος καλλιτέχνης. Πράγμα που είναι δύσκολο να παραδεχθείς για αρκετούς άλλους, ακόμα και για τιτάνες.

Από τις φορές που το "για πάντα" έπιασε. Ένα συγκλονιστικό βιβλίο χωρίς καμιά επιτήδευση. Μια ιστορία αγάπης.

Από τα βιβλία που όσο πλησιάζει το τέλος δεν θέλεις να τελειώσουν. Ο Παζολίνι ακολουθεί μια παρέα απόκληρων πιτσιρικάδων στην αιωνια πόλη. Κανένα νόημα σε ζωές που κυλάνε μέρα με την μέρα. Περιγράφει ρεαλιστικά μια ανθρώπινη ζούγκλα χωρίς να αφήνει κανένα περιθώριο σωτηρίας για τους καταδικασμένους ήρωες του.