Αψεγάδιαστη έκδοση. Σύντομη αλλά πολύ ικανοποιητική εισαγωγή, καταγραφή των αθηναϊκών με πολύ μεγάλον σεβασμό στο πρωτότυπο κείμενο (συνήθως σημειώνονται οι λίγες διαφοροποιήσεις από την έκδοση του Δόμου) και εξαιρετική επιμέλεια χωρίς παροράματα. Μπορώ να φανταστώ ότι ίσως ενοχλήσει κάποιους το σχετικά μικρό μέγεθος της γραμματοσειράς αλλά πέραν αυτού δεν υπάρχει κανένα ουσιαστικό πρόβλημα. Ενδεχομένως το γλωσσάρι θα μπορούσε να περιέχει περισσότερες λέξεις που λείπουν και να μην περιέχει άλλες παρούσες αλλά αυτό είναι υποκειμενικό. Το μόνο που με ενοχλεί κάπως είναι το χάρτινο ανοικτού χρώματος ψεδοεξώφυλλο, το οποίον λερώνεται μόνιμα με την παραμικρή παρουσία ιδρώτος στα χέρια. Είναι δεδομένο ότι θα λερωθεί εμφανώς όσο και να προσέξετε.

Μια απλή και ωραία εισαγωγή για την ελληνική «θρησκεία». Κάποιες αναμενόμενες πληροφορίες, όπως ειδικοί αρχαιολογικοί όροι, κατά το δυνατόν απουσιάζουν με στόχο να κεντρίσει το ενδιαφέρον τού γενικού αναγνώστη― κάτι που έχει ως αποτέλεσμα ένα βιβλίο πού διαβάζεται σε πολύ σύντομο διάστημα χωρίς καμμία δυσκολία ακόμη και από μαθητές. Επικεντρώνεται στην θρησκεία των Αθηνών των κλασικών χρόνων και, για λόγους προφανείς, εμφανίζεται μόνον η εκδοχή τού εκάστοτε μύθου που φαίνεται πιο λογική στον συγγραφέα. Ως εκ τούτου λείπουν αντικειμενικά απαραίτητες και μη κουραστικές πληροφορίες, έστω και με την μορφή εισαγωγής 1-2 σελίδων, όπως η διαμόρφωση της θρησκείας κατά τούς Μυκηναϊκούς χρόνους. Πέραν τής πολύ καλής βιβ/ας, ο έχων πολύ βασικές επί τού θέματος γνώσεις δέν θεωρώ ότι έχει να κερδίσει πολλά από το βιβλίο, ενώ απουσιάζει η πιό «σκοτεινή»-irrational οπτική τῆς θρησκείας (βλ. το πιο απαιτητικό αλλά μνημειώδες βιβλίο τού Dodds «Οι Έλληνες και το παράλογο», εκδ. Καρδαμίτσα). Εξαιρετικά επιμελημένο και όμορφα δομημένο βιβλίο, άν και στο μονοτονικό κατά την νέα (;) μόδα τού ΜΙΕΤ (ευτυχώς ακόμη χρησιμοποιείται ως βασική γραμματοσειρά μια παραλλαγή τής «ΑΠΛΑ» [Greek 90-1]). Προτείνεται στο μη φιλολογικό κοινό.

Όπως έχει αναφερθεί, το βιβλίο απευθύνεται σε όσους δεν έχουμε ειδικές γνώσεις επί τού θέματος και αποτελεί μίαν καλή εισαγωγή στον τόπο και τον χρόνο των γεγονότων ενδιαφέροντος. Η σύντομη εισαγωγή για κάθε πολιτισμό τής περιοχής και οι σχέσεις μεταξύ τους οδηγεί λίγο-λίγο στην σκιαγράφηση των ουκ ολίγων θεωριών που έκτοτε έχουν σχηματισθεί. Ο Cline υποστηρίζει πολύ πειστικά μιαν «τέλεια καταιγίδα γεγονότων με πολλαπλασιαστική ισχύ» σε ένα βιβλίο με ευφυείς παρατηρήσεις και συγκρίσεις με την σύγχρονον εποχή (κασσίτερος/πετρέλαιο, μπλοκαρισμένες υπό εχθρών διαδρομές/αποφυγή μποτιλιαρίσματος κ.ά.) χωρίς να ξεφεύγει. Θετικό και το ότι κάθε λίγο παρουσιάζει τα αντεπιχειρήματα των θεωριών που ανέφερε. Οι πολλές υποσημειώσεις με τις εκτενείς παραπομπές στην βιβλιογραφία είναι ιδανικές για όσους θέλουν το κάτι περισσότερο χωρίς να κουράζει τον απλό αναγνώστη τού κυρίως κειμένου, με το ευρετήριο να είναι όσης έκτασης πρέπει. Εντόπισα 4-5 λάθη στο κείμενο, τα οποία θα μπορούσαν να μην υπήρχαν μετά από πέντε ανατυπώσεις, ενώ, τέλος, θα ήθελα πιο αναλυτικά περιεχόμενα βάσει των υπαρχουσών υποκεφαλίδων.

Άν και δεν εκτοπίζει τη γραμματολογία τού Lesky, η συγγραφή/μετάφραση του συγκεκριμένου βιβλίου ήταν απαραίτητη, καθώς ρίχνει μίαν πιο σύγχρονη ματιά στο παλαιό (νέες κατευθύνσεις έρευνας) και νέο (λ.χ. νέες πληροφορίες για τον Ὑπερείδη) υλικό. Η αναζήτηση πληροφοριών είναι πιο εύκολη λόγω τής διάταξης/δομής (άν και υστερεί εδώ σε σχέση με την 1η έκδοση). Θεωρώ ότι, άν και απουσιάζει η καλλιτεχνική θερμότητα τού Lesky (κυρίως στις περιλήψεις τού Δράματος και τις πρόσθετες πληροφορίες), μπορεί κάλλιστα να χρησιμοποιηθεί και ως 1η γραμματολογία για κάποιον. Ενίοτε θα το ήθελα πιο διαλλακτικό σε ημερομηνίες και αριθμούς έργων, τα οποία δεν έχουν ξεκαθαρισθεί πλήρως (π.χ. αρχαία κωμωδία προ Αριστοφ.). Βιβλίο πολύ μεγάλου μεγέθους (όρθιο δεν χωράει εύκολα σε μιαν βιβλιοθήκη), με γυαλιστερό χαρτί και στο μονοτονικό με ελάχιστα παροράματα και πολύ ωραία παράθεση βιβ/ας, χρονολ. πινάκων και με πολύ συγκροτημένη διάταξη (πρβλ. Easterling./Knox).

Μια εξαιρετική και σύγχρονη εισαγωγή στην αρχαία ελληνική ιστορία, η οποία προτείνεται σε όσους έρχονται πρώτη φορά σε επαφή με την ιστορία τής περιόδου. Άν θέλετε κάτι περισσότερο για το μέλλον, σίγουρα θα χρειαστείτε και ένα άλλο βιβλίο ιστορίας. Αποφεύγει τις λεπτομέρειες (συχνά παραλείπει και σημαντικές ή αναμενόμενες πληροφορίες –βλ. τυραννίες, περι Πεισιστράτου κ.ά.) και παρουσιάζει τα γεγονότα με πολύ απλό τρόπο. Κάθε αρχαία ιστορία, φυσικά, έχει τα θετικά και τα αρνητικά της (η επίτομη της Mosse λ.χ. είναι δυσνόητη σε πολλά σημεία αλλά σύγχρονη, η των Bury και Meiggs λίγο παρωχημένη, καίτοι πολύ αναλυτική και ισορροπημένη στα θέματα κτλ). Καλής ποιότητος βιβλίο (στο μονοτονικό) με πολύ καλή μετάφραση και ευρετήρια. Παρέχεται, τέλος, και εξαιρετική βιβλιογραφία.

Πρόκειται, πράγματι, για ένα λεξικό υψηλής ποιότητος αλλά δεν δύναται επ’ ουδενί να συγκριθεί με το L&S. Όσοι κάνουν αυτό το λάθος πιστεύω ότι είτε δεν έχουν δουλέψει με το λεξικόν είτε αναφέρονται σε κάποιαν επιτομή και όχι στο όλο πόνημα. Η βιβλιοδεσία δεν έχει κανένα πρόβλημα (3η έκδ). Το «πρόβλημα» είναι ότι θυσιάστηκε η ποιότης τού χαρτιού, το οποίο είναι ακριβώς σαν λεπτό τσιγαρόχαρτο, και το μέγεθος των γραμμάτων. Ενδεικτικώς ναναφέρω ότι κάθε σελίδα περιέχει 3 στήλες. Είναι ανώτερο από τού Σταματάκου, άν και ένας φοιτητής ακόμη δεν θα καταλάβει, πιστεύω, κάποιαν ουσιώδη διαφορά. Βάσει, μάλιστα, τιμής τα τοποθετώ στην ίδια περίπου κατηγορία, άν και είναι σύγχρονο (του Σταμ., ωστόσο, δίδει και εξαιρετικά χρησίμους πίνακες στο τέλος). Παραδίδεται στο μονοτονικό, ενώ εις ό,τι αφορά τις άλλες πληροφορίες είναι ένα εξαιρετικό και καλογραμμένο λεξικό.

Το μόνο αρνητικό τού βιβλίου έγκειται στο παράδοξο της εισαγωγής. Σε αυτήν η συγγραφεύς, στην προσπάθειά της να σκιαγραφήσει βασικές έννοιες τής εποχής, καταφεύγει τεχνηέντως σε μια διχαστική εισαγωγή-μανιφέστο της αριστερής ιδεολογίας. Τα τότε φτωχά στρώματα τα θεωρεί συλλήβδην αριστερά, σε αντίθεση με τη «στείρα» καλλιτεχνικώς αστική τάξη. Η ιδεολογία της, φυσικά, δεν είναι κατακριτέα αλλά είναι κάτι άσχετο με το βιβλίο και περίεργο, αφού ο άνθρωπος που τόσο θαυμάζει, ο Μάρκος, υπήρξε βαθύτατα συντηρητικός και υπέρ του Βασιλέως, όπως και πολλοί άλλοι ρεμπέτες (Παγιουμτζής κ.ά). Εκτός αυτού, η εισαγωγή σε μερικά της σημεία είναι άκρως παραπλανητική και φανατική. Ας σταματήσει η έμμεσος διεκδίκησις του Μάρκου που, ως νέος Ὅμηρος, πρέπει να είναι δικός μας και όχι δικός τους. Ο Μάρκος υπήρξε ένας συντηρητικός και λαϊκός άνθρωπος, όταν «κεφάλαιο» και «δεξιός» δεν ήταν ταυτόσημα. Ας σταματήσουμε να πέφτουμε θύματα τής πολιτισμικής σχετικότητος. Εξάλλου, οι όροι δεξιός και αριστερός εδημιουργήθησαν μετά το 1918 και δεν έχουν καμμία σχέση με σήμερα. Δεν είναι τυχαίο ότι τον κυνήγησε ο Μεταξάς, ο Παπαδόπουλος και οι κομμουνιστές. Πολλές πληροφορίες είναι συγκλονιστικές, ενώ η ιδία η αυτοβιογραφία σίγουρα μένει αξέχαστη. Λείπουν, πιστεύω, μερικές φωτογραφίες, οι οποίες έπρεπε να συμπεριληφθούν.

Δύο πράγματα με εντυπωσίασαν στο παρόν βιβλίο· αφ\' ενός η εξαιρετικώς προσεγμένη μετάφρασις (με εξαιρέσεις τα λίγα λάθη στα πολυτονισμένα σημεία) και αφ\' ετέρου το χοντρό και κακής ποιότητος χρησιμοποιηθέν χαρτί. Σίγουρα δεν είναι ένα βιβλίο το οποίον θα συνταράξει τον αναγνώστη με τις -λεγέτωσαν- απόκρυφες αποκαλύψεις του, με τις οποίες, βέβαια, αρέσκονται οι πολλοί. Άν κάποιος το αγοράσει γι\' αυτόν τον σκοπό, θα βαρεθεί αμέσως. Ο συγγραφεύς είναι φιλόλογος παλαιάς κοπής, συνεπώς και εξαιρετικώς μορφωμένος και ευφυής, χωρίς να επηρεάζεται η άποψίς του από την χ ιδεολογία. Απλό βιβλίο, συγκείμενον από ομιλίες, το οποίο και, με λογικά επιχειρήματα, ακυρώνει τις επικρατούσες απόψεις που καταδικάζουν τις καθαρά ανθρωπιστικές επιστήμες σε άχρηστες και σκοταδιστικές γνώσεις. Όπως ανέφερα και ανωτέρω, η δύναμις του βιβλίου έγκειται στο γεγονός ότι πρόκειται για ένα σοβαρό βιβλίο, τού οποίου ο συγγραφεύς δεν κυνηγάει νεφελοκοκκυγίες.

Καταρχάς πρόκειται για ένα ποιοτικό βιβλίο με σκληρό εξώφυλλο και χοντρό χαρτί, άν και λείπει ένας σελιδοδείκτης. Περιέχει συνοπτικώτατες εισαγωγές για το κείμενο, την απόδοσι στην Ατθίδα και την ιστορία τού κειμένου. Φυσικά το λατινικό κείμενο δεν είναι διαθέσιμο αλλά ούτε και μεταγραφή στην Π.Ν.Ε, συνεπώς απευθύνεται σε ειδικό κοινό. Το μόνο που έχω να γράψω για την μεταγραφή τού Μαξίμου, εάν σκοπεύετε να το αγοράσετε και δεν έχετε διαβάσει τα γραφέντα στο ίδιο το βιβλίο, είναι ότι ακολουθεί μία υψηλού και πομπώδους επιπέδου μεταγραφή. Σχόλια δεν παρέχονται αλλά παρέχονται, κατωτέρω φυσικά τής εκάστοτε σελίδος, οι διαφορές στα χειρόγραφα και δυο εξαιρετικοί πίνακες. Ο ένας είναι πίναξ ονομάτων και ο άλλος πίναξ «λέξεων», ή τουλάχιστον μεγάλης πληθώρας τού συνόλου.
Εξαιρετική έκδοσις για ό,τι θέλει να προσφέρει (ό,τι δηλαδή ανέφερα), εάν θέλετε το λατινικό κείμενο δίπλα σε νεοελληνική απόδοσι (πολυτονική) θα επιλέξετε την ανταγωνίστρια Ιδιωτική έκδοση. Κατ’ εμέ αμφότερα έχουν θέσι τα βιβλία σε μία σοβαρά φιλολογική βιβλιοθήκη.

Εξαιρετικής ποιότητος χαρτί, καθαρογραμμένο και γενικώς πολύ ποιοτικό βιβλίο. Κατατοπιστική εισαγωγή για το βιβλίο και τον συγγραφέα, με μόνον αρνητικό το γεγονός ότι συχνάκις αντί οξείας χρησιμοποιεί τήν βαρεία πρό στίξεων, ενώ ο τόνος των δεν μεταβιβάζεται («οἱ τε ξεναγοί» ἀντὶ «οἵ τε ξεναγοί...»). Πέραν αυτού τού μικροπροβλήματος, το οποίον όμως υπάρχει και στην στερεότυπον έκδοσι “Suidae lexicon, 4 vols”, Ed. Adler, A.Leipzig: Teubner 1925 κ.εντ., πρόκειται για ένα εξαιρετικό βιβλίο. Εάν το βρείτε σε έκπτωσι, έστω και μικρή, μη διστάσετε. Πολλά συγχαρητήρια στον εκδότη. Φυσικά προτείνεται.