ΠΡΕΒΕΛΑΚΗΣ ΠΑΝΤΕΛΗΣ

Ο ΚΡΗΤΙΚΟΣ (ΔΕΥΤΕΡΟ ΒΙΒΛΙΟ)
"ΤΟ ΠΑΝΗΓΥΡΙ": Ο Άι Λιάς είναι ο άγιος ο νεφοκράτης. Αυτός φουσατεύει τα τάγματα τα σύννεφα, αυτός τα κυβερνά που θαμολήσουν τα νερά τους. Οι βροχάδες που θα μαλακώσουν τη γης για το γυνί, και που θα φουσκώσουν το σπόρο μες στο αυλάκι, και θα πρασινίσουν το χωράφι, είναι στον ορισμό του αγίου. Οι καιροί είναι οι καπετάνιοι του. Ο Βοριάς κι ο Νοτιάς, ο Λεβάντης κι ο Γαρμπής, ο Σιρόκος... Ο Βοριάς είναι που κάνει τους βαριούς χειμώνες, τις βροχάδες, τα χιόνια και το κρύο. Ο Λεβάντης χύνει τάγρια νερά, νερά με το βουβαλοτούλουμο. Ο Σιρόκος, ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΟ ΙΕΡΟ ΣΦΑΓΕΙΟ
Γράφοντας το "Ιερό Σφάγιο", είχα σταθερά την πρόθεση να συμπληρώσω το κείμενό μου μ' ένα μακρό πρόλογο. Μου φαινόταν πως είχα αρκετά πράματα νανακοινώσω που δεν μπορούσε να τα περιλάβει η τραγωδία. Όταν έφτασα στο τέλος, είδα πως το κύριο είταν ειπωμένο και πως τα υπόλοιπα παρουσίαζαν φιλολογικό μονάχα ενδιαφέρον. Η γενεαλογία του έργου, ο πόθος μου για ένα καθαρό δραματικό είδος, η ιστορική αιτιολογία ορισμένων χαρακτήρων και λόγων... - όλα αυτά αξίζαν ίσως να ειπωθούν, αλλά μια φωτισμένη κριτική μπορεί να τα βρει και μόνη της. Αποφάσισα ...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΗΛΙΟΣ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ
Από τα αντιπροσωπευτικότερα έργα του Παντελή Πρεβελάκη, "Ο ήλιος του θανάτου" κυκλοφόρησε μεταφρασμένος σε πολλές ευρωπαϊκές γλώσσες, αλλά και στις Ηνωμένες Πολιτείες και τον Καναδά. Για το ρωμαλέο αυτό μυθιστόρημα έγραψε χαρακτηριστικά ο Γιάννης Χατζίνης: "Η ιδιοτυπία του λόγου του, που του επιβάλλει μια κάποιαν ανατροπή των πατροπαράδοτων ειδολογικών κανόνων, μας γίνεται τόσο περισσότερο σεβαστή όσο είμαστε βέβαιοι ότι δεν οφείλεται σε κανενός είδους μοντερνιστική επιδεικτικότητα, αλλά σε μια ανάγκη εκ των ένδον. Άλλωστε, ειδικά για τον ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΡΕΒΕΛΑΚΗΣ: ΤΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ, 1933-1945
Πάνε σαράντα ένα χρόνια αφότου τύπωσα σε βιβλίο τους πρώτους μου στίχους (Στρατιώτες, 1928). Στο διάστημα αυτό έγραψα αρκετά ποιήματα, που άλλα τα δημοσίευσα κι αλλά τ' αφήκα να περιμένουν. Αναπολώντας σήμερα τις περιστάσεις της ποιητικής μου παραγωγής, διαπιστώνω πως αυτή χαρακτηρίζεται από μακριές περιόδους σιωπής που διακόπτονται από εκρήξεις δημιουργίας. Τα μεσοδιαστήματα, βέβαια, τα γεμίζει ακατάπαυτη δημιουργία σε άλλα λογοτεχνικά είδη. Αν αυτή έλειπε, ο καθαυτό ποιητικός οίστρος μπορεί να ήταν αδιάπτωτος. Το φαινόμενο που περιγράφω ...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΚΕΦΑΛΗ ΤΗΣ ΜΕΔΟΥΣΑΣ
Η κεφαλή της Μέδουσας (πρώτη έκδοση 1963) του Παντελή Πρεβελάκη (1909-1986) είναι ένα μυθιστόρημα σύγκρουσης καί αντιπαράθεσης ιδεών. Ο κεντρικός ήρωας, πού ζει ξένος καί ξεριζωμένος στην Αθήνα, αντιμετριέται με τίς ιδέες αυτές μέσα από τη συνάντησή του με τα άλλα τέσσερα κύρια μυθιστορηματικά πρόσωπα (τον μηδενιστή, τον καλλιτέχνη πού αποσύρεται από την κοινωνία, τον επαναστάτη κομμουνιστή, τον χριστιανό), καθένα από τα οποία τον καλεί να προχωρήσει στον κόσμο των ιδεών του. Ό νεαρός ήρωας όμως θα αντισταθεί στη γοητεία τους καί θα επιλέξ...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΠΟΙΗΤΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΙΤΣΟΣ
(. . .) Άφησα τελευταία την αισθητική απόλαυση που μου προξενούν οι δημιουργίες του Ρίτσου. Δε μιλώ για τα επικαιρικά του ποιήματα, που -χωρίς να τα αποκρούω συλλήβδην- τα θεωρώ προϊόντα στρατευόμενης σκέψης, αλλά για όλα τ' άλλα, που μας αποκάλυψαν το πρόσωπο και την ψυχή της Ελλάδας. Η πνοή του ποιητή σήκωσε έναν άνεμο όπου αιωρούνται θρύμματα από τη φλούδα της γης μας, σπόροι από τη βλάστησή της και σπίθες του ουρανού της. Χωρίς την ευγλωττία του Ρίτσου, οι Έλληνες θα είχαν ξεμάθει να ονομάζουν μεγάλο μέρος από τα πράγματα που έχουν μπρ...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΑΡΤΟΣ ΤΩΝ ΑΓΓΕΛΩΝ
Ο νοτιάς πρέπει να έδειρε τη "Φαιακία" όλη τη νύχτα. Αλλά εγώ κοιμόμουν στην καμπίνα μου. Και μπορεί να μ' απόθεταν κοιμισμένο στη στεριά (παρά λίγο να πω, μαζί με τα δώρα του Αλκινόου), αν δε μ' είχε ξυπνήσει ο βρόντος από την καδένα της άγκυρας, όταν το βαπόρι φουντάρισε αρόδο στην Ιθάκη μου. [...] (Από το κεφάλαιο Ο γυρισμός του Οδυσσέα)...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΓΓΕΛΟΣ ΣΙΚΕΛΙΑΝΟΣ (ΣΚΛΗΡΟΔΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ)
Η μοίρα μου το 'χε να γνωρίσω στα πρώτα μου νιάτα δυο Έλληνες ποιητές που με τα έργα τους τίμησαν τον αιώνα τους. Κάθε γεγονός, πέρα από την αρχική σημασία του, μπορεί να προσλάβει στο μέλλον μεγάλη σπουδαιότητα. Αυτό ακριβώς συνέβηκε στη γνωριμιά μου τόσο με τον Καζαντζάκη όσο και με το Σικελιανό. Την παιδευτική σχέση μου με τον επικό της νέας Οδύσσειας την έχω εξιστορήσει για τον παράλληλο πνευματικό δεσμό μου με τον ποιητή του Αλαφροΐσκιωτου δεν μου δόθηκε η ευκαιρία να μιλήσω. Η έκδοση του παρόντος τόμου μού παρέχει την αφορμή. [...] ...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΚΡΗΤΙΚΟΣ (ΠΡΩΤΟ ΒΙΒΛΙΟ)
"ΤΟ ΓΕΝΟΣ": Από την ισκιαδερή μεριά του Ψηλορείτη, πάνω σε μια κορφούλα μέσα στο λαγκάδι του Αμαριού, στέκει ένα θεορατικό χάλασμα που οι ντόπιοι το λένε Μεροβίγλι και που σε περασμένο καιρό είταν βενετικός πύργος. Οι αγριοσυκιές, οι βάτοι κ' η τσουκνίδα θρασεύουνε στα πόδια του, και τα Όρνια, πούχουν τις φωλιές τους στα ρημάδια, στρινιάζουν κάθε τόσο ψηλά από τα μπεντένια του και φοβερίζουν την ερημιά. Γκρεμισμένες οι καμάρες του, τρύπιοι οι κουμπέδες του, χορταριασμένα τα ντουβάρια. Και μονάχα αντιπαλεύει την υβρισιά του καιρού και του θ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΑΝΤΕΡΜΗ ΚΡΗΤΗ
Οι τάφοι από το σηκωμό του 66 παίρνανε πια να χλοΐζουνε. Τα κούτσουρα στα λιόφυτα και στ' αμπέλια πετούσανε βλαστάρια και φύλλα. Στα χορταριασμένα χαλάσματα, οι χελιδόνες κουβαλούσανε τα φρύγανα και τη λάσπη να χτίσουνε καινούριες φωλιές. Τα γυναικόπαιδα της Κρήτης γυρίζανε καραβιές-καραβιές από τη λεύτερην Ελλάδα να ξαναρίξουνε ρίζα στο χώμα που τα γέννησε. Τρεις κάπου χρόνους, είχανε πορευτεί με το ζητιανοκόματο της προσφυγιάς είχανε στραγγισμένα τα μάτια τους να κλαίνε τους άντρες που σφαγιάζουνταν στο νησί είχανε πάνω τους σηκωμένα ό...
Διαβάστε περισσότερα...

ΔΟΜΗΝΙΚΟΣ ΘΕΟΤΟΚΟΠΟΥΛΟΣ (ΕΛ ΓΚΡΕΚΟ)
Με τη φράση "Η αγάπη της τέχνης, σωστότερα ο σφοδρός της έρωτας, με παρακίνησε να επεξεργαστώ τη βιογραφία του μεγάλου Κρητικού" δικαιολογεί ο Παντελής Πρεβελάκης την πρόθεσή του να μας δώσει μια λυρική βιογραφία του μεγάλου Δομήνικου Θεοτοκόπουλου, του επονομαζόμενου "Ο Έλληνας" (El Greco). Γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Κρήτη στα χρόνια της βενετικής κατάκτησης ως Κυριάκος Θεοτοκόπουλος όπου και διδάχτηκε την τέχνη της ζωγραφικής σύμφωνα με τις αρχές της Κρητικής Σχολής. Είκοσι χρονών πηγαίνει στη Βενετία όπου μαθαίνει να ζωγραφίζει με το σ...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΑΓΓΕΛΟΣ ΣΤΟ ΠΗΓΑΔΙ
Η πνευματική περιπέτεια ενός ερημίτη πού, προσπαθώντας να προσεγγίσει τον Θεό, φτάνει σε οριακές καταστάσεις - περίγυρος, τα Πάθη του Χριστού, όπως τα βιώνει κατά τη Μεγάλη Εβδομάδα η ολιγομελής κοινωνία ενός μοναστηριού. Ένας μέγας τεχνίτης του λόγου, ο Παντελής Πρεβελάκης, κερδίζει, με το βιβλίο του αυτό, το στοίχημα του μυθιστορήματος που καθιστά το συμβολικό άξονα ολόκληρης της ύπαρξης. (ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΣΤΟ ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ)...
Διαβάστε περισσότερα...

Cronaca di una citta
In "Cronaca di una citta" assoluta protagonista e la gente di Retimno, nell'isola di Creta. La citta natale dell'autore e ritratta alla maniera di una natura morta nel periodo seguito alia fine della prima guerra mondiale e dopo lo scambio di popolazioni tra Grecia e Turchia, nel 1923. Davanti agli occhi del lettore sfila una carrellata di tipi umani: artigiani, commercianti, contadini, greci e turchi, musulmani e ortodossi, che compongono il cuore di una citta (ma anche di un Paese intero) in cui il vecchio e scomparso ma il nuovo appare ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΟ ΗΦΑΙΣΤΕΙΟ
Τι είναι το Αρκάδι για μένα, δεν ξέρω αν μπορεί να το εκφράσει ο λόγος. Αφότου ένιωσα τον κόσμο, το Αρκάδι μεγαλώνει μέσα μου. Το αντίκρισα πρώτη μου φορά παιδί, όταν με πήρε ο συγχωρεμένος ο πατέρας μου μαζί με το μεγαλύτερο αδελφό μου και μας πήγε να προσκυνήσουμε. Είχαμε κι εμείς έναν δικό μας σε κείνο τ' Ολοκαύτωμα, το θείο μου το Γιωργάκη. Ένα χρόνο ύστερα από το χαμό του, ο παππούς μου είχε κάμει έναν άλλο γιο και τονε βάφτισε Γιώργη, για τη μνήμη του σκοτωμένου. Είχε πράξει σα χωρικός που ήταν: του έκαψε το αστροπελέκι το κυπαρίσσι...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΓΓΕΛΟΣ ΣΙΚΕΛΙΑΝΟΣ
Η μοίρα μου το 'χε να γνωρίσω στα πρώτα μου νιάτα δυο Έλληνες ποιητές που με τα έργα τους τίμησαν τον αιώνα τους. Κάθε γεγονός, πέρα από την αρχική σημασία του, μπορεί να προσλάβει στο μέλλον μεγάλη σπουδαιότητα. Αυτό ακριβώς συνέβηκε στη γνωριμία μου τόσο με τον Καζαντζάκη όσο και με το Σικελιανό. Την παιδευτική σχέση μου με τον επικό της νέας Οδύσσειας την έχω εξιστορήσει για τον παράλληλο πνευματικό δεσμό μου με τον ποιητή του Αλαφροΐσκιωτου δεν μου δόθηκε η ευκαιρία να μιλήσω. Η έκδοση του παρόντος τόμου μου παρέχει την αφορμή. [...] ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΟ ΧΕΡΙ ΤΟΥ ΣΚΟΤΩΜΕΝΟΥ
(. . .) Τον Αύγουστο του 1966 γύρισα στην Κρήτη ύστερα από τριάντα χρόνια απουσίας (με μόνη εξαίρεση δύο μέρες στα 57, όταν συνόδεψα στο Ηράκλειο το σκήνωμα του γέροντά μου). Κείνον τον αξέχαστο Αύγουστο, το Εθνικό Θέατρο παράστησε στο Ρέθεμνος "Το Ηφαίστειο", χαρίζοντάς μου μιάν απαράμιλλη εμπειρία από την πνευματική επικοινωνία μου με τους συμπατριώτες μου, που πλημμύρισαν τρείς φορές τη δημόσια πλατεία για να δούνε το δράμα του Αρκαδίου. Τη χάρη που χρωστώ σε όσους συμπράξαν σε κείνην τη μυσταγωγία δεν την έσβησε ο καιρός! (. . .) (ΑΠΟ ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΑ ΧΕΡΙΑ ΤΟΥ ΖΩΝΤΑΝΟΥ ΘΕΟΥ

Η ΑΝΤΙΣΤΡΟΦΗ ΜΕΤΡΗΣΗ
Το μυθιστόρημα Η ΑΝΤΙΣΤΡΟΦΗ ΜΕΤΡΗΣΗ πραγματεύεται τις πολιτικές συνθήκες της χώρας κατά τη στρατιωτική δικτατορία και τη στάση της πνευματικής ηγεσίας, που εκπροσωπείται από έναν πανεπιστημιακό διδάσκαλο που κάνει τάμα ν' αυτοπυρποληθεί σε τακτό χρόνο (εξ ου ο τίτλος του βιβλίου), όπως ο αρχαίος Περεγρίνος που γνωρίζουμε από το Λουκιανό, ή όπως ο Εμπεδοκλής, που πήδησε εκουσίως στον κρατήρα της Αίτνας. Η θυσία του ελπίζει να ξυπνήσει τη συνείδηση των πολιτών. Αλλά η "ειρωνεία της ζωής" εισάγει στο πνεύμα του την υπαρξιακή τραγικότητα, και ...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΑΓΓΕΛΟΣ ΣΤΟ ΠΗΓΑΔΙ
"ΚΑΛΟΓΕΡΟΙ ΚΑΙ ΑΛΟΓΑ (Σάββατο του Λαζάρου πρωί)": Το Σάββατο ήτανε μέρα δοξασμένη για τον ψωμά του μοναστηριού. Αποβραδίς ζύμωνε και φουρνοπολεμούσε, για να 'χει καρβέλια να μοιράσει στους ξωμάχους και τούς μετοχάρηδες, στους βοσκούς και τούς δραγάτες, πού συνάζουνταν απ' ολόγυρα πουρνό-πουρνό για να πάρουν το βδομαδιάτικο ταΐνι τους. Η τράπεζα του μοναστηριού στέναζε να χωρέσει τόσο πλήθος, γιατί προτού ρίξουν στην πλάτη το γιομάτο σακκί τους και κινήσουν, ο λαός οι αργατολόγοι συγκαθίζανε γύρω στην τάβλα να κρασοψιχιάσουν (ψίχα ψωμί μουσ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΔΟΜΗΝΙΚΟΣ ΘΕΟΤΟΚΟΠΟΥΛΟΣ (ΣΚΛΗΡΟΔΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ)
Η ζωή του Θεοτοκόπουλου φωτίζεται, καθώς το Τολέδο του, από ξαφνικές, απότομες αστραπές. Καμιά περίοδο της ζωής του δε μας είναι ολοκληρωτικά γνωστή. Η καταγωγή του, η παιδική του ζωή, η μαθητεία του στο Βασάνο, η διαμονή του στη Βενετία και στη Ρώμη και, τέλος, ο μισεμός του για την Ισπανία, είναι μια ιστορία σκοτεινή, πλεγμένη με το ανέκδοτο και με το θρύλο. Κάποια περιστατικά του βίου του, μερικά επίσημα έγγραφα, το πλήθος οι πίνακές του, τα λίγα γλυπτικά κι αρχιτεκτονικά έργα του, οι μαρτυρίες των συγχρόνων - ιδού οι πηγές του ιστορικο...
Διαβάστε περισσότερα...