ΙΣΤΟΡΙΑ - ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑ - ΕΘΝΟΛΟΓΙΑ > ΒΥΖΑΝΤΙΟ

ΙΣΤΟΡΙΑ 1118-1176 μ.Χ.
Στο ιστοριογραφικό έργο του Κίνναμου καταγράφονται οι παραδοσιακές αντιλήψεις των Βυζαντινών για τους ίδιους και τους γείτονές τους στο δεύτερο μισό του 12ου αιώνα. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι αναφορές του συγγραφέα στο μικρασιατικό μέτωπο της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, διευκολύνοντας την κατανόηση των συνθηκών που οδήγησαν στη μοιραία ήττα του αυτοκράτορα Μανουήλ Α' Κομνηνού στο Μυριοκέφαλο (1176) η οποία παγίωσε την τουρκική παρουσία στην κεντρική και ανατολική Μικρά Ασία. Γι' αυτούς τους λόγους το έργο του Κίνναμου αποτελεί μια ...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΣ ΣΤΡΑΤΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ
Το βιβλίο αυτό δεν είναι ένα κλασικό ιστορικό μυθιστόρημα. Η συγγραφέας, αντλώντας αφηγηματικό υλικό από τα τρία γνωστότερα χρονικά που εξιστορούν με δραματικό τρόπο την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Τούρκους, επιχειρεί ν' αναπλάσει αποσπασματικά τις τελευταίες ημέρες της ζωής της Πόλης. Οι ήρωες είναι γνωστοί: ο Παλαιολόγος και οι στρατιώτες του, ο Πατριάρχης Αναστάσιος, ο Μωάμεθ ο Πορθητής και οι δικοί του. Το τέλος γνωστό επίσης: Μα να που μέσα από τη γεύση -πικρή ή γλυκιά- της Ιστορίας μας, γεννιέται πάντα μια νέα ελπίδα. (ΑΠΟ Τ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΜΙΚΡΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ
Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία υπήρξε ένα από τα πιο εντυπωσιακά αυτοκρατορικά κράτη στην ιστορία. Κατόρθωσε να κυβερνήσει μεγάλο κομμάτι της νοτιοανατολικής Ευρώπης και της Ανατολίας επί χίλια εκατό χρόνια. Από το 324, όταν ο Μέγας Κωνσταντίνος εγκαθίδρυσε την πρωτεύουσά του στο Βυζάντιο (που μετονομάστηκε σε Κωνσταντινούπολη), έως το 1453, όταν η πόλη κατακτήθηκε από τους Οθωμανούς, η βυζαντινή επικράτεια αποτέλεσε ένα δυναμικό πεδίο παραγωγής λογοτεχνίας, τέχνης, θεολογίας, δικαίου και παιδείας. Ο Διονύσης Σταθακόπουλος αφηγείται εδώ μια επιβ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΟ ΣΟΥΛΤΑΝΙΚΟ ΧΑΡΕΜΙ
Ο δυτικός κόσμος κατατρύχεται ανέκαθεν από μια αρχαία αλλά κραταιή εμμονή με τη σεξουαλικότητα της ισλαμικής κοινωνίας. Κυρίαρχο σύμβολο στους μύθους που έχει εξυφάνει η Δύση για τη φιληδονία των μουσουλμάνων είναι το χαρέμι. Προκατειλημμένη από τις δικές της μορφές απόλυτης μοναρχίας, η Ευρώπη έπλασε ένα μύθο ανατολίτικης τυραννίας, εντοπίζοντας την πεμπτουσία της στο χαρέμι του σουλτάνου. Το οργιαστικό σεξ έγινε συνώνυμο της φαύλης εξουσίας. Οι Ευρωπαίοι δικαίως είδαν το χαρέμι ως κεντρική αρένα της πολιτικής. Η θεμελιώδης όμως δυναμική ...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΕΡΩΤΑΣ ΣΤΟ ΜΕΣΑΙΩΝΑ
Στις αυλές της Ευρώπης, από το 12ο αιώνα και μετά, υπήρχαν οι "τροβαδούροι" (όρος που σημαίνει εκείνους που "συνθέτουν" ή "ανακαλύπτουν"), που συνδύαζαν τις ικανότητες ποιητών, μουσικών και τραγουδιστών. Ήταν κάτι πολύ περισσότερο από απλά περιπλανώμενους μενεστρέλους: ήταν ευφυείς, πνευματώδεις, άνθρωποι του κόσμου αυτού, συχνά σε υψηλό βαθμό εκπαιδευμένοι και σε μέγιστο βαθμό ικανοί σφυρηλάτησαν μία ολόκληρη καινούρια ποιητική έκφραση, ικανή για μεγάλη δεξιοτεχνία, σύνθετη αφαίρεση και ευφυή μεταφορά. Αλλά το εντυπωσιακά νέο, ήταν περισ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ ΑΤΛΑΣ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ
(. . .) Πλούσια εικονογραφημένο με έγχρωμους χάρτες, σχέδια και φωτογραφίες, το βιβλίο αυτό ξαναζωντανεύει τους αστραφτερούς αυτοκράτορες - από τον πιο ευφυή μέχρι τον πιο παράφρονα -, τις εστίες των θεολογικών συγκρούσεων, την πολιτική, την τέχνη, τη στρατιωτική δράση και τη ζωή των καθημερινών ανθρώπων. Αναπόφευκτα, η σαγηνευτική αυτή ιστορία μας θυμίζει τη σχέση που έχουν τα γεγονότα τα οποία συνέβησαν στην ευρωπαϊκή και μεσανατολική ιστορία με τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία. (ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΣΤΟ ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ)...
Διαβάστε περισσότερα...

ΒΥΖΑΝΤΙΝΑ ΣΤΡΑΤΕΥΜΑΤΑ ΣΤΗ ΔΥΣΗ (5ος - 11ος ΑΙΩΝΑΣ)
Το ζήτημα της κυριαρχίας της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας στην Ιταλική χερσόνησο απασχολούσε τους ιθύνοντες στην Κωνσταντινούπολη επί αιώνες και έχει απασχολήσει, όπως είναι φυσικό, και τους ιστορικούς. Στον παρόντα τόμο, προϊόν των ερευνών των μελών του Προγράμματος "Τράπεζα Πληροφοριών Βυζαντινής Ιστορίας" του Ινστιτούτου Βυζαντινών Ερευνών, επιχειρείται η παρουσίαση της πολιτικής που ακολούθησε το Βυζάντιο έναντι της Δύσης και κυρίως όσον αφορά στην ιταλική χερσόνησο. Μελετώνται, δηλαδή, και εκτίθενται οι προσπάθειες των Βυζαντινών να διατη...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΤΩΝ ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ
Για να κατανοήσουμε καλά το Βυζάντιο δεν φτάνει να γνωρίζουμε τα εδαφικά του όρια, τη χρονική διάρκεια της ιστορίας του και την εθνολογική του σύσταση. Πρέπει, πρώτα πρώτα, να καταλάβουμε ποιες δυνάμεις το ωθούσαν στη μακρόχρονη ζωή του, ποιες μεταβολές προσδιόριζαν την κοινωνική του εξέλιξη και ποιος ήταν ο ρόλος του νέου ιστορικού καταλύτη της μεσαιωνικής εποχής, της Εκκλησίας και του Χριστιανισμού. Μόνο όταν εξετάσουμε τις δυναμικές αυτές κατηγορίες θα μπορέσουμε να ολοκληρώσουμε τις αντιλήψεις μας για το Βυζάντιο και ν' αποκτήσουμε σωσ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΥΓΡΟΝ ΠΥΡ
Ανάμεσα στα πολλά και περίπλοκα όπλα, που χρησιμοποίησε το Βυζάντιο στη διάρκεια της χιλιόχρονης ιστορίας του κατά των εχθρών του, το «υγρόν πυρ» κατέχει θέση ξεχωριστή. Και τούτο όχι μόνο γιατί οι μαρτυρίες των πηγών, που αναφέρονται σ' αυτό, καλύπτουν όλη τη διάρκεια της ζωής της βυζαντινής αυτοκρατορίας, αλλά κυρίως γιατί η χρήση του όπλου αυτού είναι συνυφασμένη με τις κρισιμότερες στιγμές της. Παρά τη φήμη του, που εγγίζει σχεδόν τα όρια του θρύλου, το όπλο αυτό του βυζαντινού ναυτικού μας είναι σχεδόν άγνωστο, γεγονός που οφείλεται κ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΒΥΖΑΝΤΙΟ
[...] Οι λαοί της Ευρώπης, και μάλιστα οι Σλάβοι, είναι οφειλέτες στο Βυζάντιο. Ένα μέρος από τις αρχές του πολιτισμού των βρίσκεται εκεί. Ιδιαίτερα το Βυζάντιο είναι πάντοτε πόλος έλξεως για μας τους Έλληνες. Αποτελεί τη συνέχεια του αρχαίου ελληνικού κόσμου και την απαρχή του νεώτερου. Οι ρίζες του εθνικού, πνευματικού και κοινωνικού μας βίου περνούν από κει και καταλήγουν στον αρχαίο ελληνισμό. Η λατρεία, η γλώσσα, τα ήθη και τα έθιμά μας, οι παραδόσεις μας, ο όλος τρόπος του βίου μας, έχουν έντονο βυζαντινό χρώμα και μαρτυρούν το στενό...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΤΕΤΑΡΤΗ ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΙΑ
Η πτώση της Κωνσταντινούπολης στους Βενετούς και στους στρατιώτες της Τέταρτης Σταυροφορίας τον Απρίλιο του 1204 ήταν ένα από τα κεντρικά γεγονότα του Μεσαίωνα. Σήμαινε ότι είχαν τελειώσει οι ημέρες του Βυζαντίου ως μεγάλης δύναμης. Επίσης επιβεβαίωσε το γεγονός ότι οι Δυτικοί θα κυριαρχούσαν στην Ανατολή -δηλαδή στις περιοχές της παλαιάς Βυζαντινής αυτοκρατορίας- μέχρι το τέλος του Μεσαίωνα. Το βιβλίο εξετάζει ακριβώς πόσο σημαντική ήταν η Τέταρτη Σταυροφορία ως κρίσιμο σημείο στην ιστορία της Μέσης Ανατολής. Το βασικό θέμα είναι η αντιπα...
Διαβάστε περισσότερα...

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟΝ
Το Οδοιπορικόν, ποίημα του γνωστού λογίου Κωνσταντίνου Μανασσή, αποτελεί ένα από τα πιο ενδιαφέροντα κείμενα της γραμματείας του 12ου αιώνα, καθώς συγκεντρώνει όλα τα χαρακτηριστικά που καθιστούν τη συγκεκριμένη εποχή ξεχωριστή, συνδυάζοντάς τα όμως με τρόπο πρωτότυπο και μοναδικό. Ο ειδολογικός πειραματισμός που διακρίνει το ποίημα, με ιδεολογικά και αισθητικά στοιχεία που παραπέμπουν στη σύγχρονη του ποιητή επιστολική και μυθιστορική παραγωγή, η σχέση του με τα θέατρα της αυτοκρατορικής οικογένειας και των πλούσιων αριστοκρατών, ο έντονο...
Διαβάστε περισσότερα...

ΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ
[. . .] Το βιβλίο του John Haldon εξετάζει το βυζαντινό στρατό, όπως εξελίχθηκε στη διάρκεια αυτών των αιώνων. Μελετά τον εξοπλισμό και τις τακτικές του, αλλά και τις τεχνολογικές και στρατηγικές πτυχές του, καθώς και το δίκτυο της επιμελητείας που διέθετε. Η ανάλυση μαχών που διεξήχθησαν κάτω από εντελώς ανόμοιες συνθήκες και σε εντελώς διαφορετικές περιόδους αναδεικνύει με ζωντάνια την ιστορία τόσο του στρατού όσο και της αυτοκρατορίας με έναν τρόπο που οι κλασικές πολιτικές ιστορίες του Βυζαντίου σπάνια έχουν επιτύχει. (AΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑ...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΙΔΕΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ
Το Βυζάντιο είναι ταυτόχρονα μια πόλη και μια αυτοκρατορία. Η περίεργη τύχη τής άλλοτε ταπεινής πόλης του Βοσπόρου δημιούργησε γρήγορα το θρύλο. Το Βυζάντιο-Κωνσταντινούπολη, προορισμένο να γίνει η έδρα της πρώτης χριστιανικής αυτοκρατορίας, θεωρήθηκε εξαρχής έργο θείας έμπνευσης [...] και η ίδρυση της πόλης που διάλεξε ο Θεός θεωρήθηκε ότι συμβόλιζε και την ίδρυση της χριστιανικής αυτοκρατορίας. Η χριστιανική ιστοριογραφία δημιούργησε το θρύλο της ιερής πόλης της Κωνσταντινούπολης σαν απάντηση θα έλεγε κανείς στον ειδωλολατρικό θρύλο για ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΙ ΙΣΤΟΡΙΚΟΙ ΚΑΙ ΧΡΟΝΟΓΡΑΦΟΙ (ΠΡΩΤΟΣ ΤΟΜΟΣ)
Στο βιβλίο αυτό επιχειρείται μία νέα, διαφορετική προσέγγιση απ’ ό,τι στα συναφή εγχειρίδια του κλάδου. Αρχικά, εκείνο που προσπάθησα ήταν να δώσω μία συνοπτική παρουσίαση της εκκλησιαστικής και κοσμικής ιστοριογραφίας της πρώιμης βυζαντινής περιόδου σε μία σειρά εισαγωγικών κεφαλαίων. Μία τέτοια παρουσίαση υπό μορφή σύνθεσης που παρακολουθεί, αλλά και συσχετίζει την παράλληλη πορεία της θύραθεν και της εκκλησιαστικής ιστοριογραφίας έλειπε νομίζω από τη βιβλιογραφία. Προκειμένου να δώσω μία πληρέστερη εικόνα των συγγραφέων και των έργων το...
Διαβάστε περισσότερα...

ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΙ ΙΣΤΟΡΙΚΟΙ ΚΑΙ ΧΡΟΝΟΓΡΑΦΟΙ (ΤΡΙΤΟΣ ΤΟΜΟΣ)
Ο τρίτος τόμος του εγχειριδίου Βυζαντινοί Ιστορικοί και Χρονογράφοι (11ος-12ος αι.) πραγματεύεται την ιστοριογραφία από την εποχή των επιγόνων του Βασιλείου Β’ του Βουλγαροκτόνου έως και την άλωση της Κωνσταντινουπόλεως από τους Σταυροφόρους το 1204. Προκειμένου να δοθεί μία πληρέστερη εικόνα των συγγραφέων και των έργων τους, στην συζήτηση συμπεριελήφθησαν επίλεκτα κείμενα, αντιπροσωπευτικά του είδους και των επιλογών που έκαναν στα θέματά τους οι ιστορικοί και οι χρονογράφοι, τα οποία συνοδεύονται από εκτενείς εισαγωγές και σχόλια, σε σχ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΜΙΧΑΗΛ ΑΠΟΣΤΟΛΗΣ
Με την ελπίδα ότι η πατρίδα του η Κωνσταντινούπολη, γρήγορα θα απελευθερωνόταν με μια νέα σταυροφορία των δυτικών χριστιανικών δυνάμεων, ο λόγιος Μιχαήλ Αποστόλης (1420/22-1478) εγκαταστάθηκε στη βενετοκρατούμενη Κρήτη. Αντιλήφθηκε όμως ότι η προσδοκία του δεν επρόκειτο να πραγματοποιηθεί και ότι ήταν μονόδρομος για τον ίδιο η επιβίωση στον τόπο της προσφυγιάς. Προσπάθησε να συμβιβαστεί με την πραγματικότητα και έζησε μέχρι το τέλος της ζωής του στην Κρήτη. Εργάστηκε ως διδάσκαλος και κωδικογράφος και πέτυχε, μέσα σε άκρως αντίξοες συνθήκε...
Διαβάστε περισσότερα...

ΒΥΖΑΝΤΙΟ
Επί 11 αιώνες η επιρροή της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας εκτεινόταν από την Ισπανία έως την Αίγυπτο. Για κάποια χρόνια, αγκάλιαζε σχεδόν όλη τη Μεσόγειο Θάλασσα. Η εντύπωση που πολλοί έχουν, ότι το Βυζάντιο ήταν απλώς μια απολυταρχική και θρησκόληπτη αυτοκρατορία, μια φυλακή του πνεύματος και της ψυχής, είναι απλοϊκή. Το Βυζάντιο είχε μια μακράν πολυπλοκότερη κουλτούρα και κοινωνία απ' όσο θα ήθελαν οι επικριτές του να παραδεχτούν. Και ακριβώς αυτή η πολυπλοκότητα είναι που το καθιστά τόσο συναρπαστικό. Ο συγγραφέας διερευνά τη μείξη του ελλην...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΔΥΤΙΚΗ ΕΥΡΩΠΗ ΣΤΗΝ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΜΕΣΟΓΕΙΟ
Με το παρόν βιβλίο γίνεται σύντομη επισκόπηση της κατάστασης στη δυτική Ευρώπη κατά τη μεσαιωνική περίοδο με έμφαση στο κίνημα των σταυροφοριών στην ανατολική Μεσόγειο και ιδιαίτερα στην παρουσία των Φράγκων στη Ρωμανία (την άλλοτε βυζαντινή αυτοκρατορία) και τις συνέπειες για τον χώρο. Συγκεκριμένα αναλύονται οι σταυροφορικές ηγεμονίες και ιδιαίτερα οι δυτικοί θεσμοί (εκκλησιαστικοί, διοικητικοί, φεουδαρχικοί) που εμφυτεύθηκαν σε αυτές. Αφετέρου εξετάζονται οι μεγάλες τομές της μεσαιωνικής ιστορίας στη Δύση και οι επιδράσεις στην Ανατολή....
Διαβάστε περισσότερα...

ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΕΣ ΑΙΡΕΣΕΙΣ
Η διάκριση μεταξύ των δύο αιρετικών κοινοτήτων των Βογομίλων και των Καθαρών που υιοθετούν οι ιστορικοί δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα, αφού, όπως συνάγεται από μια παράλληλη συγκριτική μελέτη των βυζαντινών και των λατινικών πηγών, κατ' ουσίαν αποτελούν ένα ταυτόσημο σύστημα σκέψεως, μια αίρεση. Σε μια εποχή αλληλοεπιδράσεων μεταξύ των δύο κόσμων (ορθόδοξη Ανατολή - ρωμαιοκαθολική Δύση), Βογόμιλοι ιεραπόστολοι διέδωσαν το μήνυμα της επιστροφής στην ηρωική εποχή του χριστιανισμού των πρώτων αιώνων, όταν οι πιστοί συμμετείχαν στις "...
Διαβάστε περισσότερα...