ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ - ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ > Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

ΑΡΘΡΑ ΣΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ
"Εμείς μια ιδέα ρίχνουμε: η αφήγηση του Λάκη Σάντα, όπως δημοσιεύτηκε στην "Ελευθεροτυπία" από το αρχείο του Ηλία Πετρόπουλου για τη νύχτα της 30.5.41, όταν μαζί με τον Μ. Γλέζο κατέβασαν τη γερμανική σημαία από την Ακρόπολη, να διδάσκεται από φέτος σε όλα τα σχολεία! Συμφωνείτε;" ("Το Ποντίκι", Πέμπτη 3 Ιουνίου 1993) "Ο Ηλίας Πετρόπουλος είναι ίσως ο μεγαλύτερος στιλίστας που διαθέτει αυτή τη στιγμή η ελληνική γλώσσα. Η άνεση και η ελευθερία με τις οποίες συνυφαίνει λαϊκά και λόγια γλωσσικά στοιχεία σ' έναν εναργή, μουσικό λόγο, η πρωτοτ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ (ΔΙΤΟΜΟ)
Κατά τας αρχάς του παρελθόντος έτους διετάχθη η διακοπή του δανεισμού βιβλίων εκ της Εθνικής βιβλιοθήκης, ένεκα της μετακομίσεως ταύτης εις το ίδιον αυτής μέγαρον. Απόδωσις δε συμφώνως προς την διαταγήν εκείνην τα τέσσαρα ή πέντε βιβλία, τα οποία είχον δανεισθή εκ της Βιβλιοθήκης, και τα οποία, σπάνια και δυσπόριστα όντα, μοι ήσαν απαραίτητα εις την επεξεργασίαν της συλλογής των Παροιμιών, περιέστην εις την ανάγκην να διακόψω επί μακρόν χρόνον την τύπωσιν της συνεχείας της συλλογής ταύτης. Της αμηχανίας εύρον πόρον εν τη ευμενεί προστασία,...
Διαβάστε περισσότερα...

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΚΡΑΤΟΣ
Το μέλημα να δώσει κανείς λογική δομή σε μια εργασία που προσπαθεί να ερμηνεύσει μιαν εξ ορισμού άμορφη κοινωνική πραγματικότητα δεν μπορεί παρά να εκθέσει τον ερευνητή σε μονομέρειες και σε υπερβολές. Κάθε ερμηνεία είναι από τη φύση της «υπερ-ερμηνεία» και «υπο-ερμηνεία» ταυτόχρονα, κάθε συστηματοποίηση είναι και αφαίρεση, κάθε υπογράμμιση και διαγραφή. Ήδη η διατύπωση ερωτημάτων και υποθέσεων και η «κατασκευή» των κατηγοριών οποιασδήποτε ανάλυσης οδηγούν αδήριτα στην αποσιώπηση σκοπιών εξίσου ή και περισσότερο σημαντικών απ' εκείνες που ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ

ΟΙ ΑΙΤΙΕΣ ΤΗΣ ΠΑΡΑΚΜΗΣ ΤΗΣ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ
Η ΔΡΑΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ της εθνικής κρίσης που βιώνουμε έχει προκαλέσει μια βαθύτερη και υγιή ανάγκη αναστοχασμού της πορείας της Ελλάδας, όχι μόνο κατά την πρόσφατη μεταπολιτευτική περίοδο, αλλά στη μακρά διάρκεια της Νεωτερικότητας. Το κίνητρο αυτής της εθνικής ενδοσκόπησης είναι προφανώς η αυτογνωσία, η κατανόηση του πως φτάσαμε ως εδώ, τι και πως πετύχαμε, σε τι και γιατί αποτύχαμε. Σε τέτοιες στιγμές, η καταφυγή σε στοχαστές μεγάλου βεληνεκούς είναι αναγκαία καί λυτρωτική. Μας βοηθά να δούμε τις αδρές και ουσιώδεις γραμμές. Μας προσφέρει γενι...
Διαβάστε περισσότερα...

ΟΙ ΝΟΙΚΟΚΥΡΑΙΟΙ (ΧΑΡΤΟΔΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ)
Την ιστορία των καταστηματαρχών της Αθήνας στα τέλη του 19ου και τις αρχές του 20ού αιώνα, την οποία αφηγείται αυτό το βιβλίο, τη συνθέτουν στοιχεία ετερόκλητα: η πυρκαγιά της παλιάς αγοράς το 1884 και τα Ευαγγελικά το 1901, το κίνημα στο Γουδί το 1909 και η ίδρυση της ΓΣΕΒΕ το 1919, οι ευκαιρίες να ξεκινήσει κανείς τη δική του δουλειά σε μια πόλη που όλο και μεγάλωνε αλλά και η υψηλή θνησιμότητα των μικροεπιχειρήσεων, η καθιέρωση της κυριακάτικης αργίας και η καταδίωξη της αισχροκέρδειας, ο βερεσές και το ενοικιοστάσιο, οι απεργίες των αρ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΡΩΤΟΥΣΑΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ
Το παρόν βιβλίο βασίζεται στις εισηγήσεις των συνομιλητών της διεπιστημονικής στρογγυλής τράπεζας, η οποία πραγματοποιήθηκε στη Στοά του βιβλίου (Αίθουσα Λόγου) στις 31 Μαΐου 2002 με θέμα: "Πολιτισμική κρίση και ψυχική απορία στη σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα", οργανωμένη από το Ελληνικό Κέντρο Ψυχικής Υγιεινής και Ερευνών....
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΤΩΜΑΤΑ, ΠΤΩΜΑΤΑ, ΠΤΩΜΑΤΑ...
Πεθαμένους βλέπαμε συχνά, από την πιο τρυφερή μας ηλικία, άλλως τε το Νεκροταφείο του Πύργου βρισκόταν δίπλα μας, αρκετές φορές παίζαμε κρυφτό ανάμεσα σε περικαλλείς τάφους, εξαίσια ταφικά μνημεία με την υπογραφή του γλύπτη, Αρμακόλας εποίει κ.ά., για να μην θυμηθώ έναν μικρό λαγό, στην Κατοχή, που τελικά τον στριμώξαμε μέσα σε ένα ρημαγμένο κενοτάφιο. Οι κηδείες ήσαν συχνότατες, και απ' ό,τι θυμάμαι τότε άρχισαν να σκεπάζουν συστηματικά το φέρετρο (οι νεκροί από πείνα πρήζονταν και τουμπάνιαζαν αγρίως), ενώ προπολεμικά το φέρετρο με τον ν...
Διαβάστε περισσότερα...

ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΩΝ
Στο βιβλίο παρουσιάζονται γεγονότα και εξελίξεις που έλαβαν χώρα στα σαράντα χρόνια της υπηρεσιακής διαδρομής τού συγγραφέα στον χώρο των βιβλιοθηκών και το οικοσύστημά τους, με ιδιαίτερη αναφορά στις Ελληνικές Ακαδημαϊκές Βιβλιοθήκες, τη Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, την Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος και το Συμβούλιο Βιβλιοθηκών και Αρχείων, όλα βασισμένα σε πλούσιο τεκμηριωτικό υλικό καθώς και στις προσωπικές εμπειρίες του από το ακαδημαϊκό περιβάλλον και την ελληνική δημόσια διοίκηση. Ο συγγραφέας παραθέτει, εν συντομία, εμπει...
Διαβάστε περισσότερα...

ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΟΨΕΙΣ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Η διεθνής οικονομική κρίση έπληξε την Ελλάδα με ιδιαίτερη σφοδρότητα. Η ελληνική οικονομία διανύει ήδη τον πέμπτο χρόνο ύφεσης και τον τέταρτο χρόνο εφαρμογής πολιτικών λιτότητας, που δεν άφησαν ανέπαφη σχεδόν καμιά πτυχή κοινωνικής, πολιτικής και οικονομικής ζωής της χώρας. Ο παρών συλλογικός τόμος επιδιώκει να αναδείξει αυτές τις αρνητικές επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης σε όλα τα επίπεδα: οικονομικό, πολιτικό, κοινωνικό, περιβαλλοντικό. Οι συγγραφείς - καθένας στον τομέα της ειδικότητάς του- αναλύουν τις κοινωνικές επιπτώσεις της κρί...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΟ ΑΝΟΜΟΛΟΓΗΤΟ ΖΗΤΗΜΑ ΤΩΝ ΜΕΙΟΝΟΤΗΤΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΝΝΟΜΗ ΤΑΞΗ
Το ανομολόγητο: «αυτό που δεν είναι δυνατό να ανακοινώσει κάποιος», «αυτό που δεν παραδεχόμαστε», το «αφανέρωτο», το «κρυφό», «αυτό που δε μπορεί εύκολα να περιγραφεί ή να αναφερθεί λόγω ακαταλληλότητας του περιεχομένου του». Δύσκολα μπορεί κανείς να βρει πιο κατάλληλη εφαρμογή και χρήση του όρου απ’ ότι στα ζητήματα που άπτονται της ιστορίας και της θέσης των μειονοτήτων στην ελληνική έννομη τάξη. Η αποκάλυψη του ανομολόγητου συχνά είναι μια επώδυνη διαδικασία. Όχι μόνο γιατί μας εξοικειώνει με τα ανείπωτα, αλλά κυρίως διότι απομυθοποιεί ...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ 1830-2008
Η συζήτηση περί Κοινωνικής Ασφάλισης έχει ενταθεί από τις αρχές της δεκαετίας του 2000 σε όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Περιφέρειας υπό το πρίσμα των προκλήσεων της δημογραφικής γήρανσης, της οικονομικής ύφεσης και της μακροχρόνιας ανεργίας, συγκεντρώνοντας το ενδιαφέρον του πολιτικού κόσμου, της αγοράς και της κοινωνίας των πολιτών. Παρουσιάζει, μάλιστα, ιδιαίτερη σημασία για χώρες όπως η Ελλάδα, που εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν διαρθρωτικά προβλήματα και στρεβλώσεις σε σχέση με την οργάνωση, λειτουργία και χρηματοδότηση του Συστήματος ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΡΟΞΕΝΗΤΡΑ ΣΤΟ ΓΡΑΦΕΙΟ ΣΥΝΟΙΚΕΣΙΩΝ
Συνήθως, η αναφορά στα γραφεία συνοικεσίων συνοδεύεται από ξάφνιασμα, μειδίαμα και προκατάληψη. Πώς γίνεται ένας τέτοιος θεσμός να επιβιώνει στην εποχή μας που κομπάζει για την απελευθέρωση του ατόμου; Μια πιο προσεκτική ματιά γύρω μας είναι αρκετή για να φανεί πως δεν υπάρχουν απόλυτες αλήθειες. Η εποχή μας γέννησε νέα δεσμά, μεγέθυνε υπερβολικά τον ατομικισμό και εξώθησε στο περιθώριο αρκετούς ανθρώπους, διευρύνοντας σε υπερβολικό βαθμό το αίσθημα της μοναξιάς και της έλλειψης επικοινωνίας. Σκοπός του βιβλίου δεν είναι να προσφέρει ιστορ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΟ ΑΓΙΟ ΧΑΣΙΣΑΚΙ
Το ακόμη μισοτελειωμένο αυτό βιβλίο, καθώς πολλά άλλα βιβλία μου, θα είναι αχαρακτήριστο. Δηλαδή, δεν ξέρω σε ποια κατηγορία να το εντάξω: συλλογή άρθρων; μελητήματα γύρο στο ρεμπέτικο; αυτοβιογραφικές σημειώσεις; προσωπικές αναμνήσεις; λιβελογράφημα; Και εφόσον δεν ξέρω τι είναι, δεν ξέρω (πολύ περισότερο) ποιο μέρος του Λόγου υπηρετώ. Παρά την σαστιμάρα μου, υποχρεούμαι να δόσω μια γραμμή πλεύσεως στον αναγνώστη. Το βιβλίο αυτό περιέχει τις αυστηρώς προσωπικές μου απόψεις πάνω στο πολυσχιδές θέμα "Υπόκοσμος / Ρεμπέτικο / Χασίσι / Φυλακή ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟΝ ΤΟΥ ΚΑΛΟΥ ΚΛΕΦΤΗ
«Το "Εγχειρίδιον του Καλού Κλέφτη" αυτοχαρακτηρίζεται χάρη στον υπότιτλο Λαϊκόν και Μακάβριον Ευθυμογράφημα που, φρονώ ότι, εμπεριέχει τρεις δείκτες για την κατανόηση του βιβλίου μου. Υποψιάζομαι πως έκανα αρκετή ζημιά με την δημοσίευσή του. Αν, όντως, είναι έτσι, τότε ζητώ συγνώμη από τους αναγνώστες. Όσο για την (ενίοτε) αθυρόστομη προκλητικότητα του Εγχειριδίου θα προτιμούσα να ανατρέξω σε κάποιες συνεντεύξεις μου, όπου επιμένω πως η προκλητικότητα δεν είναι παρά ένα όπλο, μια μέθοδος - και ποτέ ένας στόχος». (Από την έκδοση)...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΥΧΕΣ, ΞΟΡΚΙΑ - ΚΑΤΑΡΕΣ - ΕΚΦΡΑΣΕΙΣ ΘΥΜΟΥ
Οι ευχές είναι ένα αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής μας. Σε πολλές καθημερινές καταστάσεις οι άνθρωποι ανταλλάσσουν ευχές, κάνουν ευχές γι' αυτούς ή για τους άλλους, ευχές για κάτι θετικό (π.χ. σε ένα γάμο, σε μια βάπτιση, σε μια γιορτή), ευχές για κάτι αρνητικό (κατάρες, βρισιές), ευχές για να αποτρέψουν κάτι (απευχές, ξόρκια). Σ' αυτό το βιβλίο περιέχονται τα εξής: α) Οι κυριότερες στερεότυπες ευχές που λέγονται συνήθως στις διάφορες κοινωνικές εκδηλώσεις και γεγονότα στη ζωή του ανθρώπου (γέννηση, θάνατος, γάμος γιορτή κ.τ.λ). β) Αποσπάσμα...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΑΦΟΡΙΣΜΟΣ, ΟΙ ΒΡΙΚΟΛΑΚΕΣ ΚΑΙ Η ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥΣ
Ο φόβος του αφορισμού, ο οποίος και αποτελεί τη βασική αιτία της δημιουργίας των σχετικών δοξασιών στον ελληνικό χώρο, δεν χρησιμοποιείται μόνο για τη συμμόρφωση του κρινόμενου στην εκκλησιαστική απόφαση, αλλά ακόμη και ως μέσο διαπαιδαγώγησης των υπόλοιπων μελών της συγκεκριμένης κοινωνίας. Σε δεύτερο στάδιο όμως αποδεικνύεται ότι δημιουργεί πλήθος προβλήματα, τα οποία γρήγορα συνδέθηκαν με την κατάσταση και τις σχέσεις ψυχής και σώματος μετά τον θάνατο, διαμορφώνοντας με αυτό τον τρόπο τις φοβερές περί βρικολάκων παραδόσεις. Αυτές συμπλη...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΣΥΝΟΙΚΙΑΣ ΤΟΥ ΨΥΡΗ
Η πρώτη ερώτηση που, δικαιολογημένα, γίνεται από τους νεότερους Αθηναίους, αλλά και από πολλούς παλιούς είναι: Γιατί αυτή η ιστορική Αθηναϊκή συνοικία λέγεται Ψυρή; Το όνομα είναι κακόηχο οπωσδήποτε και μάλιστα, αν δεν λάβει κανείς υπόψη τη σωστή ορθογραφία της λέξης, που είναι Ψυρή με «υ» και όχι με «ει», τότε πάει ο νους στο ενοχλητικό παράσιτο έντομο, την ψείρα -στα αρχαία φθειρ της κεφαλής και του σώματος, αλλά και του εφηβαίου- που έχει και τη μεταφορική σημασία για τον άνθρωπο τον ενοχλητικό και επίμονο. Το όνομα της συνοικίας Ψυρή κ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΓΑΒΡΙΕΛΛΑ
Η "πλανεύτρα των Αθηνών" όπως την αποκαλούσαν, η θρυλική ιερόδουλος Γαβριέλλα, μπορεί να ήταν διάσημη για τα κάλλη της στον αντρικό πληθυσμό της πόλης, έγινε όμως κυρίως γνωστή για το ήθος, τον χαρακτήρα και το φιλανθρωπικό της έργο, στοιχεία που έκαναν τους γείτονές της να τη λατρέψουν μέχρι τέλους. Οι άνθρωποι που τη γνώριζαν καλά μιλούν για μία γυναίκα βαθιά θρησκευόμενη και απολύτως ανεξάρτητη, που βοήθησε πάρα πολλά παιδιά να πάνε σχολείο και πλήρωνε τα ιατρικά έξοδα των φτωχών γειτόνων της. Συνέχισε να εργάζεται μέχρι το 1991, σε ηλι...
Διαβάστε περισσότερα...

ΣΥΓΧΡΟΝΟΙ ΕΛΛΗΝΙΚΟΙ ΜΥΘΟΙ
Οι μύθοι του Αισώπου θα μείνουν για πάντα στην ελληνική και παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά, γιατί με παραστατικό και αποτελεσματικό τρόπο κατάφεραν να είναι εξαιρετικά διδακτικοί και ιδιαίτερα προσφιλείς στους ανθρώπους. Στη σημερινή Ελλάδα, οι Σύγχρονοι Ελληνικοί Μύθοι, καμουφλαρισμένοι κάτω από έναν μανδύα αληθοφάνειας, είναι ιδιαίτερα δημοφιλείς. Οι μύθοι αυτοί είναι πολλοί και άπτονται ποικίλων θεμάτων που αγγίζουν τον έλληνα πολίτη στην καθημερινότητά του. Σε αντίθεση με τους μύθους του Αισώπου, που ήταν ωφέλιμοι γιατί ήταν διδακτικ...
Διαβάστε περισσότερα...