KARL JASPERS: ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΙΚΗ

Παρουσίαση

Η τεχνική έχει αποτελέσει θεμελιώδες στοιχείον της ζωής δια τον άνθρωπον, αλλά και πρόβλημα, το οποίον τον απασχολεί βασικώς. Αύτη είχε και έχει επιπτώσεις εις την ατομικήν και κοινωνικήν του ζωήν δια της δημιουργίας ευνοϊκών όρων διαβιώσεώς του, αλλά και συγχρόνως επικινδύνων καταστάσεων, δια των οποίων απειλείται αυτή αύτη η ύπαρξις του ανθρωπίνου γένους.
Λόγω της ικανότητος προσαρμογής του ανθρώπου προς την τεχνικήν εδημιουργήθη κάποια εξοικείωσις με τα τεχνικά προϊόντα, ώστε το χάσμα μεταξύ δημιουργού και δημιουργήματος να μη διευρύνεται αισθητώς. Η τεχνική αφομοιούται συνεχώς από τον άνθρωπον και καθίσταται ο ακρογωνιαίος λίθος της υπάρξεώς του, διότι χωρίς αυτήν αναμφιβόλως δεν θα ήτο δυνατή η διατήρησις εις την ζωήν τόσων εκατομμυρίων ανθρώπων δεν θα ήτο επίσης δυνατή η εξυπηρέτησις πρακτικών αναγκών, όπως η απαλλαγή εκ του μόχθου της χειρωνακτικής εργασίας, ούτε η επίτευξις ευρυτέρων στόχων, όπως ο έλεγχος της υγείας, ο αυτοματισμός, η κατάκτησις του διαστήματος κ.ά.. Από την άλλην πλευράν όμως επέφερε και εξακολουθεί να προξενή δεινά, τα οποία ουδέποτε προηγουμένως εγνώρισεν η ανθρωπότης. Ενθουσιασμός λοιπόν και ευημερία από την μίαν πλευράν, απογοήτευσις και άγχος ζωής από την άλλην είναι το ευρύ πλαίσιον της ζωής του ανθρώπου ως αποτέλεσμα της τεχνολογικής προόδου. Είναι δε τούτο φυσικόν επακόλουθον, αφού αυτή ηύξησεν εις μεγάλον βαθμόν τόσον την δύναμιν όσον και την αδυναμίαν του ανθρώπου.
Ο Κάρολος Γιάσπερς δεν είναι ούτε ο πρώτος, αλλ' ούτε, και ο τελευταίος, ο οποίος ησχολήθη με το λίαν σοβαρόν αυτό θέμα της τεχνολογίας είναι όμως ένας εκ των αξιολογωτέρων στοχαστών της. Πολλαί εκ των απόψεών του δεν έχουν χάσει ακόμη και σήμερον το κύρος των παρά τας ραγδαίας και καταπληκτικάς εξελίξεις της τεχνολογίας, τας οποίας δεν ήτο βεβαίως δυνατόν να προβλέψη ο Γιάσπερς, ο οποίος όμως με το βάθος και την ευρύτητα της σκέψεώς του συνέλαβε και αντιμετώπισε με πολλήν περίσκεψιν και αξιοθαύμαστον σαφήνειαν θεμελιώδη προβλήματα της τεχνολογικής εξελίξεως.
Σκοπός εν τούτοις της παρούσης εργασίας δεν είναι μόνον μία απλή παράθεσις των περί τεχνικής απόψεων του Γιάσπερς, αλλά και μία κριτική ανάλυσις αυτών. Η ανάλυσις όμως αυτή δεν δύναται να καλύψη το πλάτος όλων των αναφυομένων προβλημάτων, καθ' όσον λόγω του πλήθους και της εκτάσεώς των κατέστη αναγκαίος ο περιορισμός εις μίαν ως επί το πλείστον σύντομον σντιμετώπισιν των κυριωτέρων εξ αυτών.
Το βιβλίον τούτο απευθύνεται προς όλους εκείνους, οι οποίοι επιθυμούν να ασχοληθούν με τα εκ της τεχνολογίας προκύπτοντα ανθρώπινα προβλήματα και να διερευνήσουν τας προοπτικάς του ανθρώπου δια το μέλλον. Διά τούτο εθεώρησα σκόπιμον να προτάξω τα κύρια χαρακτηριστικά του φιλοσοφικού ρεύματος του υπαρξισμού, εις το οποίον εντάσσεται και ο Γιάσπερς, ως και ολίγα τινά περί της ζωής και του έργου του φιλοσόφου, ίνα καταστή δια τους μη ειδικούς ευχερεστέρα η προσέγγισις εις το υπό ανάπτυξιν θέμα. [...] (Από τον πρόλογο της έκδοσης)

Περιεχόμενα

Πρόλογος
Εισαγωγή
1 Υπαρξισμός
2 Κάρολος Γιάσπερς
3 Θέσις και σημασία του προβλήματος
Μέρος Ι: Το φαινόμενον της τεχνικής
Κεφάλαιον Ι: Τι είναι τεχνική;
4 Ορισμός της τεχνικής
5 Οι χαρακτήρες της τεχνικής
6 H τεχνική ως μέσον
7 Η τεχνική ως προέκτασις της χειρός
Κεφάλαιον ΙΙ: Η καταγωγή της τεχνικής
8 Απαρχαί και εξέλιξις της τεχνικής
9 Φυσική επιστήμη και τεχνική
10 Γένεσις της τεχνικής
11 Eξάπλωσις της τεχνικής
Κεφάλαιον ΙΙΙ: Τεχνική και πολιτισμός
12 Τεχνική και εργασία
13 Τεχνική και οικονομία
14 Τεχνική και πολιτική
15 Τεχνική και θρησκεία
Μέρος II: Το νόημα της τεχνικής
Κεφάλαιον IV: Αλληλεξάρτησις ανθρώπου και τεχνικής
16 Η κυριαρχία της μηχανής
17 Η συνείδησις εις τον αιώνα της τεχνικής
18 Τεχνική και ανθρωπισμός
Κεφάλαιον V: Η τεχνική και το μέλλον της ανθρωπότητας
19 Τεχνική και πληθυσμός
20 Η πρόοδος της τεχνικής
21 Η ατομική βόμβα και το μέλλον του ανθρώπου
Κεφάλαιον VI: Αξιολόγησις της τεχνικής
22 Τα όρια της τεχνικής
23 Τεχνική και φύσις
24 Το δαιμόνιον της τεχνικής
25 Τεχνική κοσμοθεωρία
Ανακεφαλαίωσις
Conclusion
Παραπομπαί
Συντομογραφίαι
Πίναξ πηγών
Βιβλιογραφία
Πίναξ ονομάτων
Πίναξ όρων και πραγμάτων