ΔΟΜΗ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ

Παρουσίαση

Η γλώσσα παρουσιάζεται σε διάφορες μορφές, που ονομάζονται γραμματικές κατηγορίες π.χ. το γένος, ο αριθμός, η πρόταση κτλ. είναι γραμματικές κατηγορίες και έχουν κάθε μια τους ειδική μορφή. Αυτές τις γραμματικές κατηγορίες εξετάζει η Γραμματική, (αναφορικά με τη γένεσή τους, ανάπτυξη και μορφολογική κατάταξη) και η Σύνταξη (το Συντακτικό), (αναφορικά με τη λειτουργία τους). Π.χ. ας πάρουμε τη φράση: ο αγαθός ανήρ. Από γραμματική άποψη η λέξη αγαθός χαρακτηρίζεται επίθετο, που ανήκει στη δεύτερη κλίση και είναι στην ονομαστική πτώση του ενικού αριθμού. Παρόμοια και η λέξη "ανήρ" χαρακτηρίζεται όνομα ουσιαστικό της τρίτης κλίσης κτλ. Αν πάρουμε όμως τις λέξεις αυτές από συντακτική άποψη, θα πούμε πως το αγαθός είναι επιθετικός προσδιορισμός: προσδιορίζει, χαρακτηρίζει τη λέξη ανήρ, στην οποία χαρίζει ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό, και η λέξη ανήρ είναι το υποκείμενο στη φράση αυτή ή σε μια άλλη, μεγαλύτερη, που θα μπορούσαμε να φτειάξουμε με βάση αυτή τη φράση. Με άλλα λόγια η λέξη ανήρ δείχνει το πρόσωπο, που κάνει ή δέχεται ή παθαίνει κάτι, ανάλογα με τη σημασία που έχει το ρήμα στην πρόταση.
Οι γραμματικές κατηγορίες, αυτά τα δομικά στοιχεία της γλώσσας, εξετάζονται από δύο σκοπιές: από τη μια μεριά μορφολογικά (γραμματικά) και από την άλλη λειτουργικά (συντακτικά). Αυτό μπορεί να μας οδηγήσει στο ακόλουθο συμπέρασμα: κάθε λέξη μέσα στο λόγο πιάνει δύο θέσεις, τη γραμματική (μορφολογική) από τη μια άποψη και τη συντακτική (δομική) από την άλλη.
Το πρώτο μέρος στην εξέταση των λέξεων αναλαμβάνει η Γραμματική, και το δεύτερο η Σύνταξη ή το Συντακτικό.
Έτσι λοιπόν μπορούμε να ορίσουμε το συντακτικό ως έρευνα των τρόπων, με τους οποίους η γλώσσα εκφράζει τις σημασιολογικές (λογικές ή ψυχολογικές) σχέσεις, που υπάρχουν στα διάφορα μέρη του λόγου. [...] (Από την εισαγωγή της έκδοσης)

Περιεχόμενα

-ΕΙΣΑΓΩΓΗ
-ΠΙΝΑΚΑΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΩΝ
ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ ΣΤΟΥΣ ΠΑΠΥΡΟΥΣ
-ΟΡΙΣΜΟΙ
ΛΕΞΕΙΣ
ΠΡΟΤΑΣΗ
Η ΔΟΜΗ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ
ΦΡΑΣΗ
ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ
ΣΥΝΟΠΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ
ΣΥΝΔΕΤΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟ
ΣΗΜΑΣΙΑ ΚΑΙ ΕΙΔΗ Κ(ΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟΥ)
Προληπτικό και επιρρηματικό κατηγορούμενο
-ΣΥΜΦΩΝΙΑ Υ ΚΑΙ Ρ ΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΤΑΣΗ
ΣΥΝΟΠΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ
-ΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ
Δυικός
Ενικός
Πληθυντικός
Ο ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΣΤΑ ΡΗΜΑΤΑ
-ΤΑ ΓΕΝΗ
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ ΓΕΝΟΥΣ
-ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΙ
ΠΑΡΑΘΕΣΗ
ΕΙΔΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΘΕΣΗΣ
ΕΠΙΘΕΤΙΚΟΙ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΙ
ΚΑΤΗΓΟΡΗΜΑΤΙΚΟΙ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΙ
-ΣΥΓΚΡΙΣΗ - ΠΑΡΑΘΕΤΙΚΑ
Συγκριτικός βαθμός
Διπλή σύγκριση
Υπερθετικός βαθμός
-ΠΤΩΤΙΚΟΙ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΙ
ΟΙ ΠΤΩΣΕΙΣ
-ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ
-ΚΛΗΤΙΚΗ
-ΓΕΝΙΚΗ
Η ΓΕΝΙΚΗ ΜΕ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ
Γενική κτητική
Γενική του όλου (διαιρετική)
Γενική της ποιότητας (ιδιότητας)
Γενική επεξηγηματική (παράθεση)
Γενική της ύλης ή του περιεχομένου
Γενική του μέτρου
Γενική υποκειμενική και αντικειμενική
Γενική της αξίας
-Η ΓΕΝΙΚΗ ΜΕ ΡΗΜΑΤΑ
Ρήματα που συντάσσονται με γενική διαιρετική
Ρήματα που συντάσσονται με γενική αφαιρετική
ΙΔΙΑΙΤΕΡΕΣ ΣΗΜΑΣΙΕΣ ΤΗΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΜΕ ΡΗΜΑΤΑ
Γενική της αξίας
Γενική της αιτίας
Γενική της αναφοράς
Η ΓΕΝΙΚΗ ΜΕ ΕΠΙΘΕΤΑ
Η ΓΕΝΙΚΗ ΜΕ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ
Γενική του χρόνου
Γενική του τόπου
-ΔΟΤΙΚΗ
Η ΚΑΘΑΡΗ ΔΟΤΙΚΗ
Η δοτική άμεσο αντικείμενο του ρήματος
Η δοτική έμμεσο αντικείμενο του ρήματος
Η δοτική προσδιορισμός σε πρόταση
Δοτική του ενδιαφέροντος προσώπου
Δοτική κτητική
Δοτική χαριστική και αντιχαριστική
Δοτική ηθική
Δοτική του ενεργού προσώπου
Δοτική της αναφοράς
Η δοτική προσδιορισμός ονομάτων ή επιρρημάτων
-Η ΔΟΤΙΚΗ ΟΡΓΑΝΙΚΗ
Δοτική του οργάνου ή μέσου
Δοτική του τιμήματος
Δοτική της ύλης ή του περιεχομένου
Δοτική του μέτρου ή της κρίσης
Δοτική του τρόπου
Δοτική της αιτίας
Δοτική της συνοδείας
-Η ΔΟΤΙΚΗ ΤΟΠΙΚΗ
Δοτική του χώρου
Δοτική του χρόνου
-ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ
ΕΙΔΗ ΤΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ
Σύστοιχο αντικείμενο
Αιτιατική του αποτελέσματος
Αιτιατική της έκτασης
Αιτιατική του τέρματος (του σκοπού)
ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ
Αντικείμενο του ρήματος
Αιτιατική της αναφοράς (ή του κατά τι)
Επιρρηματική αιτιατική
-ΕΜΠΡΟΘΕΤΟΙ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΙ
ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΧΡΗΣΗΣ ΤΩΝ ΠΡΟΘΕΣΕΩΝ
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΣΤΗ ΧΡΗΣΗ ΚΑΙ ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΠΡΟΘΕΣΕΩΝ
ΚΑΤΑΧΡΗΣΤΙΚΕΣ ΠΡΟΘΕΣΕΙΣ
ΠΙΝΑΚΑΣ ΤΩΝ ΠΡΟΘΕΣΕΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΞΕΩΝ ΜΕ ΤΙΣ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΕΣ ΣΗΜΑΣΙΕΣ
-ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΟΙ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΙ
ΤΟ ΑΡΘΡΟ
ΤΟ ΓΕΝΙΚΟ ΑΡΘΡΟ
ΧΡΗΣΗ Ή ΠΑΡΑΛΕΙΨΗ ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ
ΘΕΣΗ ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ
ΤΟ ΑΡΘΡΟ ΜΕ ΓΕΝΙΚΗ (ΠΕΡΙΟΡΙΣΤΙΚΗ)
ΤΟ ΑΡΘΡΟ ΜΕ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΥΣ
ΤΟ ΑΡΘΡΟ ΜΕ ΤΗ ΜΕΤΟΧΗ
-ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ [...]
-ΤΟ ΡΗΜΑ
-ΣΗΜΑΣΙΑ ΚΑΙ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΧΡΟΝΩΝ
-ΣΗΜΑΣΙΑ ΚΑΙ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΕΓΚΛΙΣΕΩΝ ΣΤΙΣ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
ΟΡΙΣΤΙΚΗ
ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ
ΕΥΚΤΙΚΗ
ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ
ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ
ΜΕΤΟΧΗ
-ΟΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
-ΠΑΡΑΤΑΞΗ
-ΥΠΟΤΑΞΗ (Εξάρτηση)
-ΕΙΔΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
-ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
-ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
-ΤΕΛΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
-ΕΝΔΟΙΑΣΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
-ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
-ΥΠΟΘΕΤΙΚΟΙ ΛΟΓΟΙ
-ΠΑΡΑΧΩΡΗΤΙΚΕΣ (Ή ΕΝΔΟΤΙΚΕΣ Ή ΕΝΑΝΤΙΩΜΑΤΙΚΕΣ) ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
-ΧΡΟΝΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
-ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
-ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΕΣ (Ή ΠΑΡΑΒΟΛΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ)
-ΤΟ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ
-Η ΜΕΤΟΧΗ
-ΡΗΜΑΤΙΚΑ ΕΠΙΘΕΤΑ ΣΕ -τέος
-ΠΙΝΑΚΑΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΟΡΩΝ