ΜΕΝΑΝΔΡΟΥ ΕΠΙΤΡΕΠΟΝΤΕΣ

Παρουσίαση

Οι «Επιτρέποντες» είναι, ύστερα από το «Δύσκολο», που ανακαλύφθηκε μόλις τελευταία, η καλλιτέρα διατηρημένη κωμωδία του Μενάνδρου. Μας την χάρισαν οι αιγυπτιακοί πάπυροι, που βρέθηκαν στα 1905 από το Γουσταύο Λεφέβρ στα ερείπια της αρχαίας Αφροδιτόπολης (σήμερα Κόμ ισχάου) της Αιγύπτου, μα πολλούς στίχους της τους γνωρίζαμε κι από παλαιότερες πηγές.
Την κωμωδία τούτη τη θεωρούσαν από τις καλλίτερες του ποιτμή και ήταν πασίγνωστη στον αρχαίο κόσμο. Κι όταν ο βασιλιάς της Αιγύπτου Πτολεμαίος ο Σωτήρ κάλεσε το Μένανδρο να πάει στην Αίγυπτο, για να διδάξει από την Αλεξανδρινή σκηνή τις κωμωδίες του, η αγαπημένη του Γλυκερά τον παρακινούσε να πάρει μαζί του και τους «Επιτρέποντες» γιατί τους θεωρούσε, μαζί μ' άλλες τέσσερις, από τις πιο κατάλληλες για τον ....«ου δημοκρατικόν Διόνυσον» του αιγυπτιώτη βασιλιά. Από την κωμωδία τούτη δανείστηκε την υπόθεση της «Έ κυράς» του κι ο Καρύστιος κωμωδιογράφος Απολλόδωρος, που κι αυτή πάλι την μιμήθηκε ο Λατίνο-Αφρικανός Τερέντιος, ο Dimidiatus Menander (μισο-Μένανδρος) στο ομώνυμο έργο του.
Τον τίτλο της «Επιτρέποντες» τον πήρε η κωμωδία από την πρώτη σκηνή της δεύτερης πράξης του έργου, που δυο άνθρωποι, ο βοσκός ο Δάος και ο καρβουνιάρης ο Συρίσκος, «επιτρέπουσιν» (βάζουν) ένα κριτή να λύσει κάποια διαφορά που έχουν. Μα αυτό είναι και η ουσία του έργου. Η σκηνή αυτή της Διαιτησίας του έδωσε μονάχα τον τίτλο, όπως συμβαίνει και μ' άλλες κωμωδίες του Μενάνδρου. Και να ποια είναι η υπόθεση των «Επιτρεπόντων»:
Ένα αρχοντόπουλο της Αθήνας, ο Χαρίσιος, και μια κοπέλλα, η Παμφίλη, κόρη του γερο τσιγκούνη Σμικρίνη, άγνωστοι κι οι δυο μεταξύ τους, συναντιώνται μια νύχτα στο πανηγύρι της Βραυρωνίας (Βραώνας) Αρτέμιδος, στα Ταυροπόλια, όπως το λέγανε, και σμίγουν μέσα στο σκοτάδι, χωρίς και πάλι να γνωριστούν. Ύστερα από τέσσερις μήνες ο Σμικρίνης παντρεύει την κόρη του με το Χαρίσιο, μα και πάλι δεν αναγνωρίζονται πως είναι το παράνομο ζευγάρι που έσμιξε τη νύχτα των Ταυροπολίων. Έτσι, ύστερα από πέντε ακόμα μήνες η Παμφίλη φέρνει στο φως τον καρπό του παράνομού της έρωτα, όπως πιστεύει, και, για να μην εκτεθεί στα μάτια του νόμιμου άντρα της, παραδίνει το νεογέννητο στην έμπιστη δούλα του πατέρα της Σωφρόνη και το εκθέτει. Ο Χαρίσιος λείπει για δουλειές του μακρυά από το σπίτι του κι έτσι δεν ξέρει τίποτα απ' όσα γίνανε. Ο πιστός του όμως δούλος Ονήσιμος, που δεν το κούνησε από το σπίτι όσο καιρό έλειπε τ' αφεντικό του, το παίρνει μυρωδιά και, χωρίς να βάζει στο νου του το κακό, τρέχει να βρει το Χαρίσιο και να του πει τα συχαρήκια του για τον πρωτότοκο. Μα σαν γυρνάνε, αφεντικό και δούλος, στο σπίτι, δε βρίσκουν το παιδί. Η Παμφίλη κάνει την ανήξερη και βγάζει ψεύτη τον Ονήσιμο. Μα τούτος βεβαιώνει τ' αφεντικό του πως είδε το παιδί με τα ίδια του τα μάτια.