ΤΑ ΕΥΡΕΘΕΝΤΑ (ΠΡΩΤΟΣ ΤΟΜΟΣ-ΣΚΛΗΡΟΔΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ)

Παρουσίαση

Η θεολογική διδασκαλία του Ιωσήφ Βρυεννίου
Ως θεολόγος ο Ιωσήφ Βρυέννιος ακολουθεί την γνησίαν Ορθόδοξον παράδοσιν του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά και των Ησυχαστών και προβάλλει την Ορθόδοξον διδασκαλίαν περί του ακτίστου φωτός, περί των ακτίστων ενεργειών του Θεού. Εις το θέμα αυτό είναι ειδικώς αφιερωμένοι δύο Λόγοι του: "Λόγος διδασκαλικαίς χρήσεσι και γραφικαίς ρήσεσι παριστών, ότι και η θεία ενέργεια και τοις αξίοις θεωρουμένη έλλαμψις και η εν τω Θαβωρίω παραδειχδείσα χάρις άκτιστος" και "Λόγος εις την Μεταμόρφωσιν του Κυρίου και Θεού και Σωτήρος ημών Ιησού Χριστού, ότι το φανέν εν τω Θαβωρίω φως άκτιστον, αΐδιον, και δόξα εστί της θεότητος". Προς απόδειξιν της αληθείας χρησιμοποιούνται αι μαρτυρίαι δεκαεπτά Αγίων, ήτοι δεκατεσσάρων Πατέρων και τριών Αποστόλων.
Ακριβώς την διάκρισιν ακτίστου ουσίας και ακτίστου ενεργείας του Θεού χρησιμοποιεί ο Βρυέννιος και ομιλών περί της Αγίας Τριάδος, προκειμένου να εκθέση την αλήθειαν περί της εκπορεύσεως του Αγίου Πνεύματος.
Τα περί της εκπορεύσεως του Αγίου Πνεύματος αποτελούν το κυρίαρχον θέμα ολοκλήρου σχεδόν του περιεχομένου του παρόντος Α' τόμου. Εκπλήσσει η μεθοδικότης, σαφήνεια, ακρίβεια και διεξοδικότης εις τον χειρισμόν του ζητήματος από του Βρυεννίου. Εκπλήσσει προσέτι το πλήθος των μαρτυριών των Αγίων Πατέρων, τας οποίας γνωρίζει και παραθέτει δια να καταδείξη την ορθότητα της Ορθοδόξου διδασκαλίας.
Τα υπό του Βρυεννίου εκτενώς πραγματευόμενα και αποτελούντα θαυμασίαν σύνθεσιν των διδασκαλιών των Αγίων Πατέρων δυνάμεθα να συνοψίσωμεν συστηματικώς εν άκρα συντομία ως εξής:
Κατά την Αγίαν Γραφήν και την παράδοσιν των Αγίων, επί της Αγίας Τριάδος ομολογούμεν
α) τας μη κοινάς τρεις υποστάσεις
β) την κοινήν ουσίαν των τριών υποστάσεων
γ) την κοινήν ενέργειαν των τριών υποστάσεων
Επί τη βάσει των ανωτέρω δυνάμεθα να διευκρινίσωμεν περί του Αγίου Πνεύματος ότι
α) Η υπόστασις του Αγίου Πνεύματος εκπορεύεται αχρόνως εκ μόνης της υποστάσεως του Πατρός (κατά το Ιωάν. ιε΄26)
β) Η ουσία του Αγίου Πνεύματος εστιν αχρόνως εκ της κοινής ουσίας του Πατρός και του Υιού (εν άλλαις λέξεσιν, το Άγιον Πνεύμα εστιν ομοούσιον τω Πατρί και τω Υιώ)
γ) Η ενέργεια του Αγίου Πνεύματος (χάρις, δωρεά) χορηγείται (εκχείται, δωρείται, πέμπεται, πρόεισιν) εν χρόνω παρά του Πατρός και του Υιού (και παρ' αυτού του Αγίου Πνεύματος) ως κοινή ενέργεια των τριών υποστάσεων. [...] (Από την εισαγωγή της έκδοσης)

Περιεχόμενα

Εισαγωγή υπό Αρχιμ. Ειρηναίου Δεληδήμου
Προσφώνησις
Τοις Εντευξομένοις
Πρόγραμμα τούδε του συγγράμματος όλου
ΛΟΓΟΣ Α'
Περί της υπερθέου Τριάδος. Είρηται εν τω του παλατιού τρικλίνω, παρόντων αυτόθι και των εγκρίτων της πόλεως.
ΛΟΓΟΣ Β'
Περί της υπερουσίου Τριάδος. Εν τω αυτώ παλατίω, και τω αυτώ ρηθείς τόπω, συνελθόντων και των εκ του Γαλάτου προκρίτων, εις την τούτου ακρόασιν.
ΛΟΓΟΣ Γ'
Περί της υπερθέου Τριάδος. Ρηθείς εν τω αυτώ παλατίω, πάντων των εν τη πόλει παρατυχόντων εξ Ιταλίας το τηνικαύτα, συγκαθημένων Ρωμαίοις εις την τούτου ακρόασιν.
ΛΟΓΟΣ Δ'
Ρηθείς εν τω παλατίω περί της θείας Τριάδος. Αφορά δε εις το περί της του αγίου Πνεύματος εκπορεύσεως ζήτημα. Σαφηνίζων πλατύτερον περί της ομωνυμίας του Πνεύματος, και της του εκπορεύεται φωνής.
ΛΟΓΟΣ Ε'
Εν τω αυτώ ρηθείς παλατίω, περί της θείας Τριάδος. Δεικνύς ότι η θεολογία υπέρκειται πασών των τεχνών και επιστημών κατά
λόγον ασύγκριτονo όθεν η πίστις ου δια συλλογισμών αποδείκνυται.
ΛΟΓΟΣ ς'
Ρηθείς εν τω αυτώ παλατίω, περί της θείας Τριάδος. Παριστών ότι το λέγεσθάι παρ' Ιταλοίς υπόστασιν και την ουσίαν, και το πρόσωπον δια στενότητα γλώττης, παρεκτροπή τούτοις της ορθοδόξου πίστεως γίνεται.
ΛΟΓΟΣ Ζ'
Περί της θείας Τριάδος, εν τω αυτώ ρηθείς παλατίω χρήσεσι πλείσταις αγίων σαφέστατα παριστών, ότι το Πνεύμα το άγιον προσωπικώς εκ μόνου του Πατρός εκπορεύεται.
ΛΟΓΟΣ Η'
Περί της θείας Τριάδος, εν τω αυτώ ρηθείς παλατίω παριστών εναργώς ότι τους την προσθήκην τολμήσαντας, και συνοδικώς και ιδίως οι θείοι πατέρες τω αναθέματι καθυποβάλλουσιν.
ΛΟΓΟΣ Θ'
Περί της θείας Τριάδος, λαληθείς εν τω βασιλικώ κοιτώνι αποδεικνύων σαφέστατα ότι το εκ Πατρός δι' Υιού το Πνεύμα το άγιον λέγεσθαι, ουχί την της υποστάσεως πρόοδον, αλλά την προς ημάς χορηγίαν σημαίνει του Πνεύματος.
ΛΟΓΟΣ Ι'
Περί της αγίας Τριάδος. Εισηγούμενος αριδήλως ότι περ η εκ Πατρός δι' Υιού το Πνεύμα φωνή, συνεπτυγμένως ούτω κειμένη παρά πάσι τοις θεολόγοις άμα σημαίνει, και την μετά πρόθεσιν, και συν, αλλ' ουχί προσωπικώς του Πνεύματος ουσίωσιν. Είρηται δε εν τοις αγίοις Αποστόλοις τοις μεγάλοις, παρόντος και του βασιλέως.
ΛΟΓΟΣ ΙΑ'
Περί της θείας Τριάδος, σαφώς παριστών, ότι όπου αν περί των θείων προσώπων λέγηται η δια, την ουσιώδη ενέργειαν, και την προς ημάς του Πνεύματος χάριν, και ουχί της του Πνεύματος υποστάσεως την αιτίαν σημαίνει. Είρηται δε εν τω των αγίων Αποστόλων ναώ παρούσης και της συγκλήτου.
ΛΟΓΟΣ ΙΒ'
Περί της αγίας Τριάδος, ρηθείς εν τω των αγίων Αποστόλων ναώ, επί συνελεύσει του βασιλέως, και πλείστων αρχιερέων, και της συγκλήτου παραδεικνύς φανερώς, ότι τα παραδείγματα εις αποδείξεως λόγον επί Θεού χώραν ουκ έχειo σαφήνειας δε χάριν μόνης παραλαμβάνεται.
ΛΟΓΟΣ ΙΓ'
Περί της θείας Τριάδος, εν τω περιωνύμω των αγίων Αποστόλων ναώ λαληθείς. Γραφικάς περιέχων περί του Πνεύματος χρήσεις και δεικνύς ως εν ουδεμιά τούτων λέγεται το Πνεύμα το άγιον και εκ του Υιού εκπορεύεσθαι.
ΛΟΓΟΣ ΙΔ'
Περί της αγίας Τριάδος. Συνάγων ότι και πάντα τα Γραφικά, όσα τινές οίονται είναι ισχυρά καθ' ημών, προς ένα σκοπόν αφορά, του παραστήσαι την συμφυΐαν του Παρακλήτου προς τον Υιόν. Είρηται δε και αυτός εν τω των θείων Αποστόλων σηκώ.
ΛΟΓΟΣ ΙΕ'
Περί της θείας Τριάδος, εν τω αυτώ των αγίων Αποστόλων σηκώ λαληθείς συμπεραίνων προδήλως, ότι και πάντες οι θεολόγοι δια της εκ Πατρός και Υιού φωνής, την ταυτότητα της φύσεως Πατρός και Υιού τω Πνεύματι μαρτυρούσιν, ουχί την της εαυτού υποστάσεως ύπαρξιν.
ΛΟΓΟΣ ις'
Περί της αγίας Τριάδος δεικνύων ότι δι' εαυτής και δι' αγγέλων, και δι' ανθρώπων, η πανταιτία Τριάς, του Τριάς είναι, πολυτρόπως ημάς πολλάκις εδίδαξεν. Είρηται δε εν τω των θείων Αποστόλων ναώ.
ΛΟΓΟΣ ΙΖ'
Περί της θείας Τριάδος διατεινόμενος διαρρήδην λογικαίς αποδείξεσι, πάσαις ανάγκαις, μη προσωπικώς το Πνεύμα και εκ του Υιού εκπορεύεσθαι. Λελάληται δε εν τω βασιλικω κοιτώνι ρητώς ουτωσί.
ΛΟΓΟΣ ΙΗ'
Περί της αγίας Τριάδος διορθούμενός τινάς τινων περί τινων υπολήψεις. [...]
ΛΟΓΟΣ ΙΘ΄
ΛΟΓΟΣ Κ΄
ΛΟΓΟΣ ΚΑ΄
ΤΟΥ ΑΥΤΟΥ ΔΙΑΛΕΞΙΣ Α', Β΄, Γ΄
ΛΟΓΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΟΣ