ΒΥΖΑΝΤΙΝΑ ΤΣΟΥΚΑΛΟΛΑΓΗΝΑ

Παρουσίαση

Όπως τόσα πράγματα, έτσι και το βιβλίο αυτό ξεκίνησε από την ένδεια, από την αδυναμία μου δηλαδή να δώσω στα βυζαντινά αγγεία τις ονομασίες τους, να περιγράψω λειτουργικά το σχήμα τους και να καταγράψω τις χρήσεις τους. Γι' αυτό, θέμα του είναι τα συναφή προβλήματα σκευών και δοχείων που χρησιμοποιούσαν οι Βυζαντινοί στον καθημερινό τους βίο και ειδικά αυτών που έχουν σχέση με την παρασκευή, τη μεταφορά και την αποθήκευση της τροφής, με τα πυρίμαχα δηλαδή μαγειρικά σκεύη, τα μεταφορικά και τα αποθηκευτικά δοχεία. Τα αγγεία αυτά διαφέρουν από τα άλλα σκεύη καθημερινής χρήσης, όπως είναι τα επιτραπέζια και τα οικιακά, επειδή έχουν περιορισμένη ποικιλία σχημάτων, είναι μεγαλύτερα στο μέγεθος και συνήθως δεν έχουν διακόσμηση. Είναι επίσης αγγεία ευτελή και χονδροειδή τα περισσότερα στην κατασκευή τους, που συλλήβδην ο Πτωχοπρόδρομος (II, 50) και η δημώδης παράφραση του Νικήτα Χωνιάτη (148. 4-6) αποκαλούν τσουκαλολάγηνα. Γι' αυτό και χρησιμοποίησα την ονομασία αυτή στον τίτλο του βιβλίου.
Η βυζαντινή κεραμική είναι ένα άγνωστο κεφάλαιο της Βυζαντινής Αρχαιολογίας. Οι λίγες εργασίες που υπάρχουν, αφορούν κυρίως την εφυαλωμένη κεραμική και η πρώτη συστηματική εργασία γι' αυτή δημοσιεύθηκε το 1930 από τον Talbot Rice. Η βυζαντινή, ακόσμητη, καθημερινής χρήσης κεραμική δεν έχει μελετηθεί, μολονότι αποτελεί το μεγαλύτερο μέρος του ανασκαφικού υλικού, το οποίο, χαρακτηριζόμενο πολύ συχνά ως αδιάγνωστο, μένει ανεκμετάλλευτο για την αρχαιογνωσία. Στις τελευταίες, ωστόσο, δεκαετίες η Βυζαντινολογία, επηρεασμένη και αυτή από την αλματώδη εξέλιξη των μεθόδων της Νέας Αρχαιολογίας, στράφηκε στην προσεκτική περισυλλογή και αυτής της κατηγορίας κεραμικού υλικού. Γι' αυτό και δημοσιεύονται συχνά τα τελευταία χρόνια σε εκθέσεις ανασκαφών κυρίως, κεραμικά ευρήματα από την Κωνσταντινούπολη, την Ελλάδα, τις άλλες χώρες της Βαλκανικής, τη Μαύρη Θάλασσα, τη Μικρά Ασία, την Κύπρο, τις χώρες της Μέσης Ανατολής και την Ιταλία. [...] (Από την εισαγωγή της έκδοσης)

Περιεχόμενα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ
ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ - ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΠΥΡΙΜΑΧΑ ΜΑΓΕΙΡΙΚΑ ΣΚΕΥΗ
Χύτρα - τσούκκα - τσουκάλιον
Κάκκαβος - κακκάβιον
Τηγάνιον
Στεγνάτον (κατσαρόλα)
Κλίβανος ή κλιβάνιον και γάστρα ή γαστρίον
Σαλτσάριον ή σαλτσερόν - γαγάριον ή γαρερόν
Εσχάρα - άρουλα - φωκίον
ΔΟΧΕΙΑ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ
Αμφορεύς - κούφον - μαγαρικόν
Λαγήνα - λαήνα - λαγήνιον
Στάμνος - σταμνίον
Φλασκίον - ασκοδάβλα
Σίτλα ή σίκλα - κωθώνιον
ΑΠΟΘΗΚΕΥΤΙΚΑ ΔΟΧΕΙΑ
Πίθος - πιθάριον
Βυτίνα - κουρελός - κουρούπιν
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
ENGLISH SUMMARY
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΣΚΕΥΩΝ, ΔΟΧΕΙΩΝ ΚΑΙ ΕΡΓΑΛΕΙΩΝ
ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΣΧΕΔΙΩΝ
LIST OF FIGURES
ΠΙΝΑΚΕΣ