ΜΕΛΕΤΕΣ ΚΑΙ ΑΡΘΡΑ 1926-1939

Παρουσίαση

Στο άρθρο μου της Δευτέρας, με τον τίτλο «Λογοτεχνία», το βαλμένο στο φύλλο της 12 του περασμένου Απρίλη, ξετύλιγα τη σκέψη: Ο ιστορικός της νέας ελληνικής λογοτεχνίας όταν θαρθή ο καιρός να σταματήση επάνω στον ένα παράγοντα του τριαδικού δυναμισμού που γεννά την Ιστορία, δηλονότι στη φυλή, στο περιβάλλον και στη ροπή ο ιστορικός αυτός, κοιτάζοντας τη ροπή της νέας ελληνικής λογοτεχνίας, θα σημειώση: «Η νέα ελληνική λογοτεχνία προχωρεί ολοένα προς το δημοτικισμό». Και το επεράτωνα ως εξής: «Το διήγημα προ πενήντ' ακόμα χρόνων είτανε για γέλια. Ποιητές, λογοτέχνες, Βικέλας, Βιζυηνός και άλλοι το έφεραν στο δρόμο της ανθρωπιάς με την καθαρεύουσα, είναι η αλήθεια». Γιατί; Γιατί δε γίνονται πηδήματα άρρυθμα, καθώς στη φύση, έτσι και στη γλώσσα, έτσι και στην τέχνη. Παντού κυβερνά ένας ρυθμός. Τα φαινόμενα ξεπούν, όταν ωριμάσουν. Και ρυθμικά τότε και ξαναδίνουν και κατακαθίζουν και κυριαρχούν και παραμερίζουν, και λησμονούνται, κ' εξαφανίζονται για να ξαναγυρίσουν και να τα ξαναθυμηθούν, όσο αλλαγμένα σε πολλά και αν προβάλλουν. Κατά βάθος, είναι τα ίδια. Εφαρμόζεται και στο δημοτικισμό ο γνωστότατος στίχος του Αίνε: «Παλιά ιστορία, πάντα καινούρια».
Οι γραμμές αυτές μου έρχονται στο νου για να συμπληρώσουν και να ξεκαθαρίσουν το άρθρο μου της Δευτέρας, που είπα, το Απριλιάτικο. Ο Βιζυηνός και ο Βικέλας -αναφέρω τα ονόματά τους ως τα χαραχτηριστικώτερα της εποχής τότε- αν γράψανε καλά διηγήματα στην καθαρεύουσα, τούτο συμβαίνει γιατί και οι δυο τους είταν ποιητές των νέων καιρών, δηλονότι άνθρωποι μπολιασμένοι με την ιδέα του δημοτικισμού. Και οι δύο μας άφησαν ποιήματα στη δημοτική. Μερικά απ' αυτά μας συγκινούν και τώρα. [...] ("Δημοτικισμός", από την έκδοση)

Περιεχόμενα

Α'. ΜΕΛΕΤΕΣ ΚΑΙ ΑΡΘΡΑ (1926-1939)
Δημοτικισμός
Οι νέοι
Ο Κοραής και η ρίμα
Η Λαιλία
Κλασικοί και Ρωμαντικοί
Ηρωικά κείμενα
Πατριδολατρεία
Οι μεγάλοι ευρωπαίοι
Θεοί που δε μας θλίβουν
Ο άνθρωπος ενός προλόγου
Συνομιλία στο κατάστρωμα
Συνέχεια της συνομιλίας
Λογοτεχνικά ζητήματα
Το καθαυτό καλλιτέχνημα
Ελβίρα
Οι έρωτες του Καβούρ
Ο στίχος
Bernard Shaw
Ο Richepin που πέθανε
Ποιήματα της πρωτοχρονιάς
Στο τέλος της χρονιάς
Μια ματιά στα περασμένα
Σπινόζας
Με την ευκαιρία του θανάτου του Μπραντές
Συνέχεια της παλαιάς ιστορίας
Οι σκοτεινοί
Ο Γιος της Καλογριάς
Η γωνιά του ποιητή
Σπύρος Ματσούκας
Το «Εικοσιένα»
Εκατονταετηρίδες
Η χαρά της τέχνης
Αηδόνι της γιορτής
Ένας ποιητής
Χριστός
Ο Γκαίτε στην Ελλάδα
Δυο μεταφραστές του Βερτέρου
Οι Αλέξανδροι
Σαίξπηρ
Ένας πρωτοπόρος
Πολιτική και φιλολογία
Πρακτικοί... υπεράνθρωποι
Δυο καλοί φίλοι μας
Πρόσωπα και πράγματα της ποιήσεως
Ο θάνατος της Άννας Νουάγιε
Σκοπιμότης που είναι άρνησις των δικαιωμάτων της ιστορίας
Η λατρεία του Γκαίτε
Stefan Zweig
Οράτιος
Μια ποιήτρια
Το δημοτικό τραγούδι
Λίγα λόγια για τον Βηλαρά
Αλέξαντρος Πάλλης
Anne de Noailles
Δυο πανηγυρικές Ιεροτελεστίες
Το «Δαιμόνιο» του Θεοτοκά