ΕΙΡΜΟΛΟΓΙΟΝ ΚΑΛΟΦΩΝΙΚΟΝ

Παρουσίαση

Το Καλοφωνικό Ειρμολόγιο αποτελεί συλλογή έντεχνων και μελωδικών καλοφωνικών ειρμών, που μελοποιήθηκαν από ονομαστούς μουσικοδιδάσκαλους της μεταβυζαντινής εποχής.
Ενώ το σύντομο και αργό Ειρμολόγιο διακρίνονται για την αυστηρή μελωδική δομή, την στερεότητα και την ομοιογένεια της μουσικής φράσης, το μέλος του Καλοφωνικού Ειρμολογίου κινείται με άνεση και συγκρατημένη ελευθερία. Χρησιμοποιεί εκτεταμένες μουσικές γραμμές και πλαστικότατες εναλλαγές επιδιώκοντας, τη δημιουργία ενός περίτεχνου μελωδήματος, με πλούσια εκφραστικότητα και χρωματική λαμπρότητα, ανάλογη με εκείνη που αναδίδουν τα ολόφωτα ψηφιδωτά της Μονής της Χώρας στην Κωνσταντινούπολη.
Από τα μέσα του ΙΣΤ' και μέχρι τις αρχές του ΙΘ' αιώνα το είδος αυτό της βυζαντινής μελουργίας εγνώρισε μεγάλη ακμή και εκτιμήθηκε κατ' αξίαν η υψηλή ποιοτική του στάθμη, γιατί πράγματι αποτελεί την επιβλητική κορύφωση της Ψαλτικής Τέχνης την περίοδο εκείνη.
Στο Καλοφωνικό Ειρμολόγιο περιλαμβάνονται πολλές συνθέσεις του "μουσικωτάτου Κυρ Πέτρου του Μελωδού", που είναι γνωστός περισσότερο με το παρωνύμιο Μπερεκέτης, εξ αιτίας του πλήθους των Καλοφωνικών Ειρμών που ετόνισε. Ανθολογούνται ακόμη αντιπροσωπευτικά μαθήματα σπουδαίων μουσικοδιδάσκαλων, όπως Αρσενίου του Μικρού, Γερμανού, Αρχιεπισκόπου Νέων Πατρών, Βαλασίου, Ιερέως και νομοφύλακος, Δαμιανού Βατοπαιδηνού, Δημητρίου Δομεστίκου, των Πρωτοψαλτών, Παναγιώτη Χαλάτζογλου, Ιωάννη, Δανιήλ και Ιακώβου, Πέτρου Λαμπαδαρίου του Πελοποννησίου, Αθανασίου, Πατριάρχη Ιεροσολύμων (;), των Σιναϊτών Πατέρων, Μελετίου του παλαιού και Μελετίου του νέου, Γεωργίου του Κρητός, καθώς επίσης και δύο ειρμοί των οποίων οι μελουργοί παραμένουν άγνωστοι. [...]
Οι καλοφωνικοί ειρμοί ψάλλονται συνήθως κατά τις πανηγυρικές Λειτουργίες και μάλιστα στη διανομή του αντιδώρου, αλλά και "εις ευθυμίαν τραπέζης", κάποτε όμως και μετά την αρτοκλασία της Λιτής αντί του καθιερωμένου "Θεοτόκε Παρθένε" του Πέτρου Μπερεκέτη.
Οι συνθέσεις του Καλοφωνικού Ειρμολογίου απαιτούν εξαιρετικής ποιότητας φωνητικά προσόντα, άρτια μουσική κατάρτιση και μακροχρόνια ψαλτική εμπειρία, γιατί είναι πολύ εύκολο ο εκτελεστής να παρασυρθεί από την παρορμητική του διάθεση και να εκτραπεί σε ακροβατικούς αυτοσχεδιασμούς που παραμορφώνουν και ευτελίζουν το περίλαμπρο, αλλά ευπαθέστατο αυτό είδος της βυζαντινής μελουργίας.
Το Καλοφωνικό Ειρμολόγιο αποτελεί πραγματικό εντρύφημα για τους μουσικούς, επειδή στα μαθήματα αυτά αντικατοπτρίζεται η έξοχη τέχνη των μελωδών, η ευρηματικότητα των εκφραστικών σχημάτων και η δυνατότητα αφομοίωσης στοιχείων που προέρχονται όχι μόνο από την πλούσια εκκλησιαστική παράδοση, αλλά και από το χώρο της εξωτερικής μουσικής. [...] (Από την έκδοση)

Περιεχόμενα

-Ήχος Πρώτος
Η κάμινος Σωτήρ, Αρσενίου του μικρού
Δοξάσωμεν Τριάδα αχώριστον, Γερμανού Νέων Πατρών
Λίθον ον απεδοκίμασαν, Βαλασίου Ιερέως
Άστρον ήδη ανατέταλκαι, του αυτού
Όρος σε τη χάριτι, και Τύπον της Αγνής λοχείας σου, του αυτού
Τον Ποιμένα των προβάτων, του αυτού
Την φωτοφόρον Νεφέλην, του αυτού
Την Ζωοδόχον Πηγήν, του αυτού
Έφριξε γη, του αυτού
Σε νοητήν Θεοτόκε κάμινον, του αυτού
Τύπον της Αγνής λοχείας σου, Δημητρίου Δομεστίκου
Ωδήν επινίκιον, Πέτρου Μπερεκέτου
Ποίαν σοι επάξιον Ωδήν, του αυτού
Δεύτε σώμα πίωμεν καινόν, του αυτού
Ω θείας ω φίλης, του αυτού
Αποβλεψάμενος ο τύραννος, του αυτού
Έφριξε γη απεστράφη ήλιος, του αυτού
Από του θρόνου κατήλθεν ο ηγεμών, του αυτού
Αύτη η κλητή και αγία ημέρα, του αυτού
Ίδε ην προέφης Προφήτα, του αυτού
Η τρίφωτος ουσία, του αυτού
Εν τη βροντώση καμίνω, του αυτού
Την σην ειρήνην δος ημίν, του αυτού [...]
-Ήχος Λέγετος
-Ήχος Τρίτος
-Ήχος Τέταρτος
-Ήχος Πλάγιος του Πρώτου
-Ήχος Πλάγιος του Τετάρτου
-Ήχος Βαρύς
-Ήχος Πλάγιος του Τετάρτου
-Τα κατ' ήχον Κρατήματα