Η ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΣΤΗΝ ΠΡΑΞΗ

Παρουσίαση

Ο μουσικολογιώτατος Πρωτοψάλτης του Μητροπολιτικού Ναού της καθ' ημάς Ιεράς Μητροπόλεως Πατρών, κ. Σπυρ. Ψάχος, θέλων να επεκτείνη την προσφοράν του εις τον τομέα της Βυζαντινής Εκκλησιαστικής ημών Μουσικής, δεν αρκείται εις την από του «αναλογίου» του Ψάλτου λειτουργικήν απόδοσιν των ιερών ύμνων της Ορθοδόξου ημών Εκκλησίας, αλλά το έργον του αντιλαμβάνεται και υπηρετεί ως τρίπτυχον, περιλαμβάνον την ψαλμωδίαν, την διδασκαλίαν της μουσικής και την συγγραφήν μουσικολογικών κειμένων.
Ο τίτλος -και το περιεχόμενον- του παρόντος βιβλίου του «Η θεωρία της Βυζαντινής Μουσικής στην πράξη» επιβεβαιώνουν του λόγου το ασφαλές.
Με την αρτίαν μουσικήν συγκρότησιν την οποίαν διαθέτει με την εμπειρίαν της επ' Εκκλησίας ιεράς ψαλμωδίας και με την πολυετή διδασκαλίαν της Βυζαντινής Μουσικής εις επωνύμους Σχολάς και Ωδεία και κατ' ιδίαν εις τους μαθητάς του, έχει τον πλήρη εξοπλισμόν και τα εχέγγυα, δια να παρουσιάση υποδειγματικόν «Θεωρητικόν» βιβλίον, εγκυρον και ακριβές, ως το μετά χείρας τοιούτον.
Οι παλαιοί εγνωρίζαμεν το «Μέγα Θεωρητικόν» του Χρυσάνθου και την «Κρηπίδα» του Θεοδώρου Φωκαέως. Οι νεώτεροι ηυτύχησαν να γνωρίζουν αλλεπάλληλα θεωρητικά της Βυζ. Μουσικής, της περιωπής της «Παρασημαντικής της Β.Μ.» του Κων. Ψάχου, του εν Πάτρας μουσικοδιδασκάλου Κων. Πανά «Θεωρία, Μέθοδος και Ορθογραφία της Β.Μ.», κ.ά. ειδημόνων, υψηλοτέρας ή μετριωτέρας κλάσεως σχετικά έργα.
Ο ημέτερος κ. Σπύρος Ψάχος παρουσιάζει έργον πρωτότυπον, δυνάμενον να διεκδίκηση διακεκριμένην θέσιν εις την βιβλιογραφίαν της Β.Μ.
Είναι αναλυτικόν. «Χωρίς να αρκήται σε απλή αναφορική περιγραφή... προχωρεί όσο είναι δυνατόν σε κατανοητές, αναλυτικές εξηγήσεις. Στόχος του είναι, οι χρήστες... να αποκτήσουν άποψη». Και αυτό «σημαίνει πρόοδο» - όπως γράφει εις την εισαγωγήν. [...] (Από τον πρόλογο του Μητροπολίτη Πατρών Νικόδημου)

Περιεχόμενα

Επιστολή Μητροπολίτου Πατρών κ.κ. Νικoδήμου
Βιογραφικό
Ευχαριστήριο
Προλεγόμενα
Εισαγωγή
Μέρος Α'
Φθόγγοι
Κλίμακα
Χαρακτήρες
Χαρακτήρες ποσότητας
Χαρακτήρες χρόνου
Παύσεις ή σιωπές
Χαρακτήρες ποιότητας
Συνεχές ελαφρό
Μαρτυρίες
Πίνακας μαρτυριών
Σημεία αλλοιώσεων
Φθορές
Χρόες
Πίνακας σημειογραφίας
Παραλλαγή και μέλος
Σύνθεση του μέλους
1. Γένος
Γένος διατονικό
Γένος χρωματικό
Γένος εναρμόνιο
2. Συστήματα
3. Ήχος
Κύρια χαρακτηριστικά των ήχων
-Απήχημα
-Κλίμακα
-Δεσπόζοντες Φθόγγοι
-Καταλήξεις
Δευτερεύοντα χαρακτηριστικά
-Έκταση
-Θέσεις
-Ήθος
4. Είδος μέλους
-Ειρμολογικό
-Στιχηραρικό
-Παπαδικό
-Εμμελής απαγγελία
5. Χρονική αγωγή
6. Ρυθμός
Μελωδικές Έλξεις
Επείσακτα μέλη
Μέρος Β'
Ήχος α'
Ήχος β'
Ήχος γ'
Ήχος δ'
Ήχος πλ. του α'
Ήχος πλ. του β'
Ήχος βαρύς (γενικά)
Ήχος βαρύς εναρμόνιος
Ήχος βαρύς διατονικός
Ήχος βαρύς Επτάφωνος διατονικός
Ήχος πλ. του δ'
Πίνακας Κλιμάκων
Μέρος Γ'
Εξήγηση όρων
Βόμβος - Προσλαμβανόμενος - Νέατος
Ήχοι που χρησιμοποιούν την ίδια κλίμακα και βάση
Οι Βάσεις των κυρίων ήχων
Περί του ζω' της νήτης κλίμακας των ήχων του διατονικού γένους
Αλληλοδανεισμός
Ο Ρυθμός στη Βυζαντινή Μουσική
Μεταβολές
Η ποιότητα των έμφωνων χαρακτήρων
Πυθαγορική Οκτάχορδος
Συμφωνίες
Παραγωγή των διαστημάτων της φυσικής κλίμακας του νη
Οι κλίμακες κατά τον Χρύσανθο
Οι ήχοι κατά τους Βυζαντινούς
Οι τρόποι της Αρχ. Ελλ. Μουσικής και η 8ηχία της Β.Μ.
Οι Ρυθμοί στην Αρχ. Ελλ. Μουσική και ποίηση
Περί του αργού στιχηραρίου
Περί της χειρονομίας των Βυζαντινών
Περί του ισοκρατήματος
Αντιπαραβολή των χαρακτήρων και των ρυθμών της Β.Μ. με τα αντίστοιχα φθογγόσημα και ρυθμούς της Ε.Μ.
Μεταφορά μελών της Βυζ. Μουσικής στην Ευρωπαϊκή σημειογραφία
-Σημειώσεις Ορθογραφίας και Έκφρασης
-Εισαγωγή
-Το κλάσμα
-Η βαρεία
-Το ψηφιστό
-Το ομαλό
-Το αντικένωμα
-Το έτερο ή σύνδεσμος
-Ο σταυρός
-Το ενδόφωνο
-Το ίσο
-Το ολίγον
-Η πεταστή
-Τα κεντήματα
-Το κέντημα και η υψηλή
-Η απόστροφος
-Η υπορροή
-Το ελαφρό
-Η χαμηλή
Μέρος Δ'
Ασκήσεις Παραλλαγής και Μέλους
Βιβλιογραφία
Περιεχόμενα