ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΜΟΥΣΙΚΗ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ

Παρουσίαση

Η "μουσική μορφολογία" πρέπει να παρουσιάσει εκείνη τη νομοτέλεια η οποία προσδίδει νόημα και συνάρτηση στη μοναδική, κάθε φορά, διάταξη φθόγγων. Πρέπει, περαιτέρω να δείξει πού πρέπει ν' αποδοθεί το γεγονός ότι αισθανόμαστε το μουσικό έργο τέχνης ως αυτοτελή οργανισμό. Εφ' όσον με τον όρο "μουσική μορφή" εννοούμε αποκλειστικά και μόνο το σχήμα μιας ορισμένης διατάξεως μερών, η αποφασιστική ερώτηση μένει αναπάντητη, δηλαδή σε τί θεμελιώνεται αυτό το «σύνολο» που είναι κάτι (πολύ) περισσότερο από το άθροισμα των μερών του. Η "λειτουργική μορφολογία" θεωρεί ως προορισμό της την περιγραφή των μέσων εκείνων τα οποία επενεργούν με τέτοιο τρόπο, ώστε το κάθε μέλος μιας συνθέσεως (όπως π.χ. το συνδετικό πέρασμα, πλάγιο θέμα, ή επεξεργασία) να εκπληρώνει τη λειτουργία που του έχει ανατεθεί μέσα στη μορφική δομή, όπως ακριβώς συμβαίνει με τα διάφορα όργανα μέσα στον ζώντα οργανισμό. Τα εξωτερικά χαρακτηριστικά τα οποία υποδεικνύουν τη μορφή "σονάτας" ή "ρόντο" είναι αντικείμενο της "γενικής θεωρίας της μουσικής". Η ύπαρξη αυτών των χαρακτηριστικών δεν έχει καμμιά σημασία για την ποιότητα ενός έργου. Η μορφολογία πρέπει εντούτοις να διδάξει ακριβώς αυτό: την αναγνώριση των μοναδικών και μεγάλων στα έργα των δασκάλων. Ακόμη, όταν εκείνο που αισθανόμασθε ως μέγα σ' ένα έργο τέχνης, δεν είναι προσδιορίσιμο στη βαθύτερη ουσία του, μπορούν από την άλλη μεριά τα χαρακτηριστικά της σπουδαιότητας να υποδειχθούν συγκεκριμένα στο μουσικό υλικό, σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό, πράγμα που έχει γίνει πολλές φορές αποδεκτό.
Η λειτουργική μορφολογία, εκτός του ότι προσφέρει στο μέλλοντα συνθέτη μια συστηματική γενική άποψη καθενός μορφολογικού στοιχείου, μπορεί επιπλέον να συντελέσει στην εσωτερική ανάπτυξη εκείνου του ασφαλούς αισθητηρίου της μορφής, το οποίο μόνο από τα μεγάλα έργα των κλασικών μπορεί να κερδηθεί, και το οποίο αποτελεί προϋπόθεση ώστε να μπορεί ο μέλλων συνθέτης να διακρίνει το σωστό απ' το εσφαλμένο, ακόμη κι εκεί που η καλλιτεχνική συνείδηση τον ωθεί ν' ανοίξει νέους δρόμους. Μπορούμε, περαιτέρω, να πούμε πόσο σημαντική είναι μια μορφολογία που ξεκινά από τέτοιες προϋποθέσεις για τον επαγγελματία καλλιτέχνη. Για να μπορεί να αποδόσει ένα έργο με νόημα πρέπει να είναι εις θέσιν να κατανοήσει σωστά το περιεχόμενό του. Επομένως, η μορφολογία πρέπει να του δώσει τα εφόδια να βρει τον τρόπο αντιμετωπίσεως ακόμη και των δυσκολώτερων προβλημάτων, ιδίως στα έργα μεταγενεστέρων δασκάλων. [...] (Από τον πρόλογο της έκδοσης)

Περιεχόμενα

Πρόλογος
Εισαγωγικό σχόλιο στην τρίτη έκδοση
Πρώτο Κεφάλαιο: Τυπικές μορφολογικές δομές στον Beethoven
Οι μορφές της βασικής θεματικής ιδέας (περίοδος, πρόταση, τριμερές άσμα): το συνδετικό πέρασμα η δομή του πλαγίου θέματος η αρχή της επεξεργασίας ή αναπτύξεως η μορφή σκέρτσο το διμερές ή τριμερές adagio η μορφή σονάτας η μορφή ρόντο
Δεύτερο Κεφάλαιο: Οι δίφωνες ενβασιόν του J.S. Bach
(ΝΤΟ, ντο, ΜΙb, ΜΙ, μι, ΦΑ, φα, ΣΙb)
Τρίτο Κεφάλαιο: Η αρχιτεκτονική στις φούγκες του J.S. Bach
(Καλοσυγκερασμένο Κλειδοκύμβαλο Ι: σολ, σολ#, ντο, ΦΑ#, λα, Καλοσ. Κλειδοκ.II: ρε, σιb)
Η τοκκάτα για όργανο σε ΦΑ-Μείζονα
Τέταρτο Κεφάλαιο: Οι τρίφωνες ενβανσιόν του J.S. Bach
(ντο, ΡΕ, μι, ΦΑ, φα, σολ, λα, ΣΙb)
Πέμπτο Κεφάλαιο: Χαρακτηριστικά παραδείγματα από τα έργα για πιάνο του Beethoven
Op.2 Αρ.2, Op.2 Αρ.3, Op.10 Αρ.1, Op.31, Αρ.1, Op.31, Αρ.2, Op.54, Op.57, Op.126.
Έκτο Κεφάλαιο: Παραδείγματα από τα κουαρτέττα εγχόρδων του Beethoven
Op.59, Αρ.1, Op.95, Op. 132
Έβδομο Κεφάλαιο: Η σονάτα Hammerklavier Op.106
Ευρετήριο Ονομάτων - Έργων
Ευρετήριο Θεμάτων - Λεξιλόγιο