ΘΕΜΕΛΙΩΔΗ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑΣ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ (ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ)

Παρουσίαση

Η μεθοδολογία του δικαίου διδάσκεται εφέτος για τρίτη ήδη χρονιά παράλληλα με τη φιλοσοφία του δικαίου ως αυτοτελές μάθημα στους 4ετείς φοιτητές του Τμήματος Νομικής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Ως γνωστική ενότητα φιλοσοφικής υφής και κανονιστικού χαρακτήρα δεν αρκείται στην καταγραφή των leges artis ερμηνείας και εφαρμογής του θετικού δικαίου πού ακολουθούνται εμπειρικά από τους πρακτικούς νομικούς κατά την εξάσκηση των δραστηριοτήτων τους, αλλά επιδιώκει τη φιλοσοφικά θεμελιωμένη υπόδειξη των καλύτερων δυνατών τρόπων για τη μεγιστοποίηση της ορθολογικότητας τόσο κατά την πρακτική λειτουργία της έννομης τάξεως όσο και κατά τη θεωρητική της προσέγγιση. Το γνώρισμά της αυτό επιβάλλει το χωρισμό της διδασκαλίας σε δύο μέρη. Στο πρώτο μέρος πρέπει να προταχθεί η ανάπτυξη των θεωρητικών θεμελίων, στα οποία θα στηριχθεί η διερεύνηση των ειδικότερων προβλημάτων του τρόπου θεμελιώσεως των νομικών κρίσεων, θέμα του δεύτερου μέρους. [...] (Από τον πρόλογο της έκδοσης)

Περιεχόμενα

Πρόλογος
Συντομογραφίες
Περιεχόμενα
Γενική βιβλιογραφία
Κεφάλαιο πρώτο: Φιλοσοφία του δικαίου - Μεθοδολογία του δικαίου - Νομική επιστήμη
§ 1. Η σχέση της μεθοδολογίας του δικαίου προς τη φιλοσοφία του
δικαίου και τη θεωρία του δικαίου
Ι. Εισαγωγικές παρατηρήσεις
II. Φιλοσοφία του δικαίου
Ιστορική σκιαγραφία
Η σύγχρονη χρήση του όρου
III. Θεωρία του δικαίου
Χαρακτηριστικά και περιεχόμενο
Θεωρία και φιλοσοφία του δικαίου
IV. Μεθοδολογία του δικαίου
Η μεθοδολογία γενικά και η σχέση της με τη λογική
Η μεθοδολογία του δικαίου ως ειδική μεθοδολογία
Διασυνδέσεις
Μεθοδολογία του δικαίου και νομική επιστήμη
Μεθοδολογία και θεωρία του δικαίου
Μεθοδολογία και φιλοσοφία του δικαίου
Βιβλιογραφική επιλογή
§ 2. Τρόποι θεωρήσεως της νομικής ως επιστήμης και οι μεθοδολογικές τους συνέπειες
Ι. Η νομική δογματική
II. Η νομική ως πνευματική επιστήμη
Οι πνευματικές επιστήμες γενικά
Η νομική ειδικότερα
III. Η νομική ως κοινωνική επιστήμη
Μεθοδολογικά προβλήματα των κοινωνικών επιστημών
Η νομική ειδικότερα
IV. Η νομική ως πρακτική επιστήμη
Αμφιβολίες ως προς τις πρακτικές επιστήμες
Ο πρακτικός χαρακτήρας της νομικής
Γενικό συμπέρασμα
Βιβλιογραφική επιλογή
Κεφάλαιο δεύτερο: Το θεωρητικό υπόβαθρο της μεθοδολογίας του δικαίου
§ 3. Δίκαιο και γλώσσα
Ι. Η σημειολογία και η εφαρμογή της στη γλώσσα του δικαίου
II. Το πρόβλημα του νοήματος των γλωσσικών σημείων
Οι θεωρίες της απεικονίσεως
Γλώσσα και πραγματικότητα
Νόημα, αναφορά, αλήθεια
Κατανόηση και πολυσημία
Οι θεωρίες περί του νοήματος ως χρήσεως
Γλώσσα και πραγματικότητα
Νόημα και κατανόηση
Ασάφεια και ορισμοί
III. Συνέπειες για τη γλώσσα του δικαίου
Το πρόβλημα του νοήματος στη γλώσσα του δικαίου
Το πρόβλημα των ασαφειών στα νομοθετικά κείμενα
Πολυσημίες και αόριστες έννοιες
Νομοθετικοί ορισμοί
Ο χαρακτήρας της γλώσσας του δικαίου
Βιβλιογραφική επιλογή
§ 4. Θεωρητικά προβλήματα των κανόνων δικαίου
Ι. Οι στοιχειώδεις γλωσσικές ενότητες του θετικού δικαίου
Εισαγωγικές παρατηρήσεις
Διατάξεις δικαίου, κανόνες δικαίου, αρχές δικαίου
ΙΙ. Γενική θεωρία των κανόνων και κανόνες δικαίου
Πραγματολογικά, σημασιολογικά και συντακτικά προβλήματα των κανόνων γενικά
Η πραγματολογική διάσταση
Η σημασιολογική διάσταση
Η συντακτική διάσταση
Γλωσσικά γνωρίσματα των κανόνων δικαίου
Κανόνες δικαίου και ρυθμιστική χρήση της γλώσσας
Το νόημα των κανόνων δικαίου
Η λογική διάρθρωση των κανόνων δικαίου
III. Η τέλεση συλλογισμών με κανόνες δικαίου
Το πρόβλημα
Οι θεωρίες
Κριτική διερεύνηση
Βιβλιογραφική επιλογή