ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΟ ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΚΟ ΛΕΞΙΚΟ (ΠΕΝΤΑΤΟΜΟ)

Παρουσίαση

«Κάθε Λεξικό, μη απλώς μεταφραστικό λέξεων από μια σε άλλη γλώσσα, πρέπει, για την εκπλήρωση της αποστολής του, να είναι όχι απλώς αποθήκη γνώσεων, αλλά εύστοχα διαρθρωμένη σύντομη έκθεση καίριων νοημάτων, εκφρασμένων με ακρίβεια και σαφήνεια, ώστε ο αναγνώστης να βρίσκει εύκολα στην οικεία σελίδα και να κατανοεί δίχως άλλο βοήθημα ό,τι σε κάθε στιγμή επιθυμεί να μάθει.
Το Λεξικό Φιλοσοφίας ειδικότερα πρέπει να είναι πρόσφορη για την αποστολή του έκθεση φιλοσοφικών εννοιών, προβλημάτων, θεωρημάτων, είτε σε μικροσυστηματική μορφή, είτε με αναφορά στον βίο και στο έργο των φιλοσόφων, ενώ η έκθεση αυτή έχει πάντοτε ως αφετηρία και βάση αντίστοιχες λέξεις, διαταγμένες κατ' αλφαβητική σειρά.
Η φιλοσοφία είναι πνευματική πρόσβαση αυτοδύναμη και αυτοΰπόλογη προς και από "κάτι" ακέραιο και απόλυτο: καθώς ενέχει αδήριτη αυτοσυνειδησία του ανθρώπου και αυτοβεβαίωση για την ύπαρξή του, μάλιστα μέσα και αντίκρυ στον κόσμο, ή και με υπέρβαση κάπως του κόσμου, αλλά και συνδρομή, αδήριτη επίσης, βεβαίωση της αυθυπαρξίας του κόσμου, και ακόμη εδραία ηθική αυτοθεσία του ανθρώπου και συμπαράσταση παραμυθητική του σε ώρες υπαρξιακά οριακές.
Εξ άλλου, ως συλλογικό έργο, έργο ανθρώπινο, η φιλοσοφία έχει και ιστορία, μάλιστα και ιστορικότητα. Και αποτελεί φαντασμαγορία, καθώς παρελαύνουν στον ιστορικό χρόνο τα έξοχα έργα των φιλοσόφων.
Η επιδιωγμένη αυτοτέλεια του έργου κάθε γνήσιου φιλοσόφου προέρχεται προπάντων από την ίδια την πνευματική λειτουργία του. Από αυτήν είναι υποχρεωμένος ο φιλόσοφος "λόγον διδόναι" για κάθε γνώμη του, και άρα να μη αναδέχεται παθητικά τις επιτεύξεις των προγενεστέρων του, αλλά να προβαίνει σε αναμόχλευση της φιλοσοφίας έως και τα θεμέλιά της ώστε παρά την γαλούχησή του από την Ιστορία της ή και παρά τους όποιους επηρεασμούς του από την εποχή και περιοχή της ζωής του, να κατορθώνει το έργο του ως αυτο-ανάπτυκτο και αυθυπόστατο και αυτο-έγκυρο. [...]
Η ακραία γνώμη του Πλάτωνος, εκφρασμένη στο έργο Φαιδρός (276α-278b), περιορίζει τη δυνατότητα διδασκαλίας της φιλοσοφίας στον προφορικό πάντοτε διάλογο, και μόλις αναγνωρίζει τη βοηθητική αξία των συγγραμμάτων ως μνημονίων, ενέχει άρα δυσπιστία και προς όποιο Λεξικό Φιλοσοφίας. Η γνώμη αυτή όμως δεν εμπόδισε τον ύπατο φιλόσοφο να κληροδοτήσει ο ίδιος στο ανθρώπινο γένος αριστουργήματα γραπτού λόγου φιλοσοφικού, έστω με λογοτεχνική μορφή διαλόγου.
Εμείς, άρα, έχομε το δικαίωμα να εμπιστευθούμε τα συγγράμματα φιλοσοφίας, μάλιστα και τα με ορθό τρόπο συνταγμένα Λεξικά, ως μέσα πρόσφορα για τη γνωριμία και του ακατάρτιστου αναγνώστη με τη φιλοσοφία, χωρίς όμως και να λησμονούμε τις επιφυλάξεις του Πλάτωνος. Μας ενθαρρύνει άλλωστε και η γνώμη του Αριστοτέλους, η εκφρασμένη στο έργο του "Περί ποιητικής" (1448b 13-14) "μανθάνειν ου μόνον φιλοσόφοις ήδιστον, αλλά και τοις άλλοις ομοίως"».
Δεν είχα την τιμή να μετάσχω ενεργά στον σχεδιασμό του προκείμενου Λεξικού. Δικαιούμαι όμως να βεβαιώσω ότι συνεργάσθηκαν στη σύνταξή του, και με άκρα επιμέλεια, πολλοί από τους γνωστούς εκπροσώπους της φιλοσοφίας στη σημερινή Ελλάδα, ή τουλάχιστον προσκλήθηκαν να συνεργασθούν, και ότι άρα το Λεξικό αυτό αποτελεί έργο πολλών επίλεκτων συνεργατών, και προπάντων εκπροσωπεί κάπως τις επιδόσεις της σύγχρονης ελληνικής φιλοσοφίας, ή μάλλον των σύγχρονων διακόνων της φιλοσοφίας στην Ελλάδα, με άνοιγμα εξ άλλου προς το σύνολο της ευρωπαϊκής, αλλά και της μη ευρωπαϊκής φιλοσοφίας. Εύχομαι, το πολυφρόντιστο αυτό Λεξικό να λειτουργήσει ευεργετικά ως όργανο παιδείας στη χώρα, τη γενέτειρα της φιλοσοφίας, της ήδη επιβεβλημένης οικουμενικά. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Ι. ΔΕΣΠΟΤΟΠΟΥΛΟΣ, Ακαδημαϊκός (Από τον πρόλογο της έκδοσης)

Περιεχόμενα

ΤΟΜΟΣ Α΄: αβατάρα - Γρηγόριος ο Σιναΐτης
ΤΟΜΟΣ Β΄: Δαβίδ - Ιωσήφ ο φιλόσοφος
ΤΟΜΟΣ Γ΄: Καβάσιλας - Μπεντά
ΤΟΜΟΣ Δ΄: Μπέρκλεϋ - σκάντα
ΤΟΜΟΣ Ε΄: Σκεπτικισμός - ωφελιμισμός (Συμπλήρωμα - Κατάλογος λημμάτων)
ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΤΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ
ΠΡΟΛΟΓΙΖΕΙ
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΔΕΣΠΟΤΟΠΟΥΛΟΣ
ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΚΤΕΣ
Χιωτάκης Τάκης
Χωραφάς Ευστράτιος
ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ
Αγουρίδης Σάββας
Αναπολιτάνος Διονύσιος
Αλατζόγλου-Θέμελη Γραμματική
Ανδριανόπουλου Αθανασία
Αργυροπούλου Ρωξάνη
Βασιλείου Αθανάσιος
Βελισσαρόπουλος Δημήτριος
Βιτσαξής Βασίλειος
Βώρος Φανούριος
Γιωργοβασίλης Δημοσθένης
Δελλής Ι. Γ.
Δημητρακόπουλος Γιάννης
Ζιάκας Γρηγόριος
Θεοτοκάς Νίκος
Ιέλο Μαριάντζελα
Καράς Γιάννης
Καριώτογλου Αλέξανδρος
Κασσωτάκη-Μαριδάκη Αθανασία
Κεσίσογλου Αλέξανδρος
Κεσσίδης Θεοχάρης
Κιτρομηλίδης Πασχάλης
Κοκάλας Θεόδωρος
Κοκολόγος Αθανάσιος
Κουκής Αναστάσιος
Κράλλης Χάρης
Κρητικός Γιάννης
Κύρκος Βασίλης
Κωσταράς Γρηγόριος
Λεοντσίνη-Γλυκοφρύδη Αθανασία
Λεοντσίνη Ελένη
Λιακόπουλος Ευστάθιος
Μαμούρης Ζήσης
Μανουράς Ευάγγελος
Μαρκής Δημήτριος
Μόττη-Στεφανίδη Ευφροσύνη
Μπάλιας Ευστάθιος
Μπαρτζελιώτης Λεωνίδας
Μπέγζος Μάριος
Μπιτσάκης Ευτύχης
Νάτσης Αθανάσιος
Νόβα-Καλτσούνη Χριστίνα
Νούτσος Παναγιώτης
Ντόλκα Μαρία
Ξυδιά Ευτυχία
Οικονομίδης Νικόλαος
Οικονόμου Αντώνιος
Οικονόμου Γεώργιος
Πάκος Παναγιώτης
Παπά Βασιλική
Παπαγούνος Γεώργιος
Πατέλης Δημήτριος
Πολίτης Νικόλαος
Ρούσσος Ευάγγελος
Σκιαδοπούλου Ν. Σταυρούλα
Σαρρής Νεοκλής
Στεργίου Νίκος
Τερέζης Χρήστος
Τζαφερόπουλος Απόστολος
Τζαφεροπούλου Μαρία
Τσατσούλης Δημήτριος
Τσινόραμα Σταυρούλα
Φαραντάκης Πέτρος
Φασουλάκης Στέργιος
Χρόνης Νικόλαος
Χωραφάς Ευστράτιος
Ψημμένος Νίκος