ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ - 60 ΧΡΟΝΙΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣ ΚΑΙ ΔΡΑΣΗΣ ΣΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΖΩΗ

Παρουσίαση

Ο Γεώργιος Παπανδρέου (1888-1968), μια από τις εξέχουσες πολιτικές φυσιογνωμίες της σύγχρονης Ελλάδας, σφράγισε με την ενεργό και αδιάλειπτη δράση του και τον συγκροτημένο πολιτικό του λόγο τις κρισιμότερες καμπές της νεότερης ελληνικής πολιτικής ιστορίας. Με αφετηρία τον Μεσοπόλεμο (στην κορύφωση του Εθνικού Διχασμού) και μοιραία απόληξη τη δικτατορία των συνταγματαρχών, ο Γ. Παπανδρέου βίωσε, στην πρώτη γραμμή του πυρός, όλες τις ενδιάμεσες φάσεις της Κατοχής, του Λιβάνου, της Απελευθέρωσης, των Μετεμφυλιακών χρόνων, του ανένδοτου αγώνα και της συνταγματικής κρίσης μετά τα "Ιουλιανά". Η διαχρονικά ασυμβίβαστη στάση του στην πολιτική ζωή (ιδίως στον Μεσοπόλεμο και στη συγκυρία 1961-68) είναι κυριολεκτικά ταυτισμένη με τις κρισιμότερες στιγμές της ελληνικής κοινοβουλευτικής ιστορίας επί έξι συναπτές δεκαετίες. Υποστηρικτής του Ελ. Βενιζέλου στη δίνη του Εθνικού Διχασμού (1915-20) θα τεθεί απροκάλυπτα επικεφαλής του αντιμοναρχικού αγώνα. Θιασώτης της αβασίλευτης Δημοκρατίας (1921-24 και 1935-44) θα ηγηθεί του δημοκρατικού αγώνα κατά του αυλικού και στρατοκρατικού κατεστημένου, όντας σε μόνιμη αντιπαράθεση με τους οπαδούς του μοναρχισμού. Σθεναρός πολέμιος του Κωνσταντίνου Α', του Πάγκαλου, του Κονδύλη, του Γεωργίου Β' και του Μεταξά θα υποστεί σωρεία φυλακίσεων και διώξεων καθ' όλη τη διάρκεια του Μεσοπολέμου. Η πρωταγωνιστική "εμπλοκή" του (ως πρωθυπουργού της εύθραυστης εθνικής ενότητας) θα αποβεί καθοριστική για την πρόσκαιρη περιθωριοποίησή του στις αρχές της μεταπολεμικής περιόδου. Η ηγετική επανεμφάνισή του, μετά από μια δεκαετία, επικεφαλής του Δημοκρατικού Κέντρου θα ταυτιστεί με καινούργιες αντιπαραθέσεις με τους αυλικούς και τους πολιτικούς "κήνσορες" στις αρχές της δεκαετίας του '60. Η αντίστασή του κατά της χούντας των συνταγματαρχών (και η παλλαϊκή κηδεία του) θα συνθέσουν το "κύκνειο άσμα" μιας μακρόχρονης και συνεπούς δημοκρατικής πορείας. Ο πολιτικός λόγος του Γ. Παπανδρέου παρουσιάζει ξεχωριστό και πολύπλευρο ενδιαφέρον για την ιστορία των πολιτικών και συνταγματικών θεσμών. (...) Στον παρόντα συλλογικό τόμο, που περιλαμβάνει τέσσερα μέρη, φιλοξενούνται πρωτότυπες μελέτες διακεκριμένων Δημοσιολόγων και Ιστορικών οι οποίοι αναλύουν τις επιμέρους συμβολές του Γ. Παπανδρέου στις κρισιμότερες συγκυρίες της ελληνικής πολιτικής ζωής. Με ευθύνη των επιμελητών του τόμου κλήθηκαν να εισφέρουν τα φώτα τους, στην παρούσα έκδοση, και νεότεροι, μη επώνυμοι εισέτι, επιστήμονες που βρίσκονται στην αφετηρία της ακαδημαϊκής τους εξέλιξης. (ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΤΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ)

Περιεχόμενα

Χαιρετισμός Σοφίας Παπανδρέου-Κατσανέβα
Εισαγωγή: Π. Πετρίδης - Γ. Αναστασιάδης
ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ
Διαχρονικές προσεγγίσεις
Δ. ΤΣΑΤΣΟΣ: Ο πολιτικός λόγος του Γεωργίου Παπανδρέου
Α. ΠΕΠΟΝΗΣ: Ο Γεώργιος Παπανδρέου και ο αγώνας του κατεστημένου
Α. ΡΗΓΟΣ: Η ιδιοτυπία της νεοελληνικής πολιτικής σκηνής και ο ρόλος της προσωπικότητας σ' αυτήν. Η ιδιαιτερότητα της περίπτωσης του Γ. Παπανδρέου
Θ. ΔΙΑΜΑΝΤΟΠΟΥΛΟΣ: Οι κοινωνικές και πολιτειακές αντιλήψεις του Γ. Παπανδρέου στην διαχρονική τους πορεία
Γ. ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΔΗΣ: Ο Γεώργιος Παπανδρέου στην Ελληνική Συνταγματική Ιστορία: Πολιτικός λόγος και συνταγματική ιδεολογία
Γ. ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΔΗΣ: Γεώργιος Παπανδρέου: Πολιτικά κείμενα, πνευματική ελευθερία και πολιτισμός
Σ. ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗΣ: Περιεχόμενο και διάσταση του πολιτικού κόμματος στην πολιτική σκέψη του Γ. Παπανδρέου
Α. ΜΟΘΩΝΙΟΣ: "Είκοσι επτά χρόνια κοντά στον Γ. Παπανδρέου"
Θ. ΓΕΡΟΣ: Η συμβολή του λόγου και της σκέψης του Γ. Παπανδρέου στη διαμόρφωση της Παιδείας
ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ
Ο Γ. Παπανδρέου και η κρίση των θεσμών στον μεσοπόλεμο (1915-1940)
Α. ΡΗΓΟΣ: Η απαρχή μιας έντονης παρουσίας. Ο Γ. Παπανδρέου και το φοιτητικό κίνημα των αρχών του αιώνα
Π. ΠΕΤΡΙΔΗΣ: Σκιαγραφία των αντιμοναρχικών αγώνων του Γ. Παπανδρέου στον μεσοπόλεμο
Ι. ΚΟΝΣΟΥΛΑΣ: Οι θέσεις και η στάση του Γ. Παπανδρέου στο πολιτειακό ζήτημα (1920-1922)
Σ. ΜΑΝΩΛΚΙΔΗΣ: Η συμβολή του Γ. Παπανδρέου στην κατάρτιση του Συντάγματος του 1927
Δ. ΣΥΜΕΩΝΙΔΗΣ: Ο Γ. Παπανδρέου και η 4η Αυγούστου. Η πορεία
προς τη βασιλική δικτατορία
Κ. ΒΑΡΕΛΑ: Η στάση του Γ. Παπανδρέου απέναντι στην κοινοβουλευτική νομιμοποίηση του Ι. Μεταξά (1936)
Σ. ΜΠΟΥΖΑΚΗΣ: Η συμβολή του Γ. Παπανδρέου στην αναβάθμιση της ελληνικής εκπαίδευσης
Ι. ΚΟΝΣΟΥΛΑΣ: Οι διαστάσεις της μεγάλης ιδέας μέσα από τους λόγους και τα κείμενα του Γ. Παπανδρέου
ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ
Από την κυβέρνηση εθνικής ενότητας στη συγκυρία των μετεμφυλιοπολεμικών χρόνων (1944-1961)
Χ. ΤΥΡΟΒΟΥΖΗΣ: Η πρώτη πρωθυπουργία του Γ. Παπανδρέου και το συνέδριο του Λιβάνου. Ιστορικοπολιτικοί όροι
Ι. ΣΤΕΦΑΝΙΔΗΣ: Ο Γ. Παπανδρέου και οι κυβερνήσεις του Κέντρου, 1950-51: Προσέγγιση μέσα από τα κρατικά αρχεία των ΗΠΑ και της Μ. Βρεταννίας
Α. ΑΓΕΛΑΡΑΚΗΣ: Ο Γ. Παπανδρέου και το Δημοκρατικό Σοσιαλιστικό κόμμα. Μια καταλυτική παρουσία στις "κεντρώες" κυβερνήσεις (1950-1952)
Γ. ΛΕΟΝΤΑΡΙΤΗΣ: Ο Γ. Παπανδρέου και το Δημοκρατικό Σοσιαλιστικό Κόμμα
Σ. ΛΙΝΑΡΔΑΤΟΣ: Από την ΕΠΕΚ στην Ένωση Κέντρου: Απόπειρες για οργάνωση και νέο πολιτικό λόγο του κεντρώου χώρου
Σ. ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗΣ: Το Δημοκρατικό Σοσιαλιστικό Κόμμα και οι μεταμορφώσεις του. Οριοθέτησή του υπό τον Γ. Παπανδρέου πολιτικού χώρου στην περίοδο 1946-1961
Η. ΝΙΚΟΛΑΚΟΠΟΥΛΟΣ: Αναζητώντας το Κέντρο: οι εκλογικές περιπλανήσεις μιας 15ετίας (1946-1961)
Χ. ΤΥΡΟΒΟΥΖΗΣ: Ο Γ. Παπανδρέου και το κοινωνικό δυναμικό του κεντρώου χώρου (1946-67). Μια πρώτη προσέγγιση
Κ. ΙΩΑΝΝΟΥ: Ο Γ. Παπανδρέου και οι συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου για την Κύπρο
ΜΕΡΟΣ ΤΕΤΑΡΤΟ
Από την δημιουργία της Ενώσεως Κέντρου στη δικτατορία των συνταγματαρχών (1961-1968)
Δ. ΧΑΡΑΛΑΜΠΗΣ: Η κρίση της δεκαετίας του '60 και ο ρόλος του Γ. Παπανδρέου
Σ. ΠΕΡΡΑΚΗΣ: Η εξωτερική πολιτική της Ενώσεως Κέντρου (1963-1965)
Σ. ΠΕΡΡΑΚΗΣ: Η βαλκανική πολιτική του Γ. Παπανδρέου (1963-65)
Ν. ΠΑΠΑΧΡΗΣΤΟΣ: Ενδοκομματικές συγκρούσεις στην Ένωση Κέντρου (1961 -1965)
Ν. ΠΑΠΑΧΡΗΣΤΟΣ: Η λειτουργία του πολιτεύματος κατά την περίοδο 1963-65 και η συμβολή του Γ. Παπανδρέου
Μ. ΒΡΕΖΑ: Η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση του 1964
Κ. ΚΑΛΛΙΓΑΣ: Ο Γ. Παπανδρέου από το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου 1967 έως τον θάνατο το
Χ. ΚΥΡΚΟΣ: Η αντίσταση του Γ. Παπανδρέου κατά της χούντας της 21ης Απριλίου. Οι δύο τελευταίες μαρτυρίες
Χρονολόγια (επιμ. Γ. Αναστασιάδης)