ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ: ΙΣΤΟΡΙΑΙ (ΟΚΤΑΤΟΜΗ - ΣΚΛΗΡΟΔΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ)

Παρουσίαση

Ο Θουκυδίδης, ο μεγαλύτερος των Ιστορικών του Αρχαίου Ελληνικού κόσμου, που η θετικότητα του τού χάρισε τον τίτλο της μεγαλοφυΐας της αντικειμενικότητας, είναι ο πρώτος που έκανε την ιστορία πραγματική επιστήμη. Με την επιστημονική του στάση απέναντι στην ιστορική πραγματικότητα προσπαθεί να δώσει την πλήρη βεβαιότητα, το "σαφές", όπως το ονομάζει ο ίδιος. Και αυτήν τη βεβαιότητα την εξασφαλίζει με τη συγκεκριμένη "αυτοψία" των σύγχρονών του γεγονότων ή με τη μαρτυρία εκείνων που έλαβαν μέρος σ' αυτά τα ίδια τα γεγονότα. Για τα γεγονότα του παρελθόντος όμως το "σαφές" είναι πολύ δύσκολο να το εξασφαλίσει κανένας. Έτσι, σχετικά με το παρελθόν χρησιμοποιεί το "τεκμήριο", δηλαδή την πειστική απόδειξη, με στοιχεία που έχουν καταγραφεί ή που μπορούν να διαπιστωθούν, όπως έγγραφα, γραπτά στοιχεία κάθε κατηγορίας, μνημεία, κ.λπ. Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις για τις οποίες δεν υπάρχουν τέτοια στοιχεία. Τότε ο στόχος για το "σαφές" πετυχαίνεται με το "εικός", δηλαδή το εύλογο. Και αυτό το εύλογο (το "εικός") το πετυχαίνει με μια συγκεκριμένη μέθοδο, με το "εικάζειν", δηλαδή το βγάζει ύστερα από μια γενικότερη έρευνα, σαν αυτή που γίνεται στα δικαστήρια. Η μέθοδος αυτή είναι το βασικό χαρακτηριστικό της σοφιστικής, που στην εποχή του Θουκυδίδη βρισκόταν στο κατακόρυφό της. Σ' αυτό το κλίμα ανήκε και ο ίδιος ο Θουκυδίδης, αλλά με μια ουσιαστική διαφορά. σοφιστικής, που στην εποχή του Θουκυδίδη βρισκόταν στο κατακόρυφο της. Σ' αυτό το κλίμα ανήκε και ο ίδιος ο Θουκυδίδης, αλλά με μια ουσιαστική διαφορά. Ο σοφιστής ρήτορας επιζητεί να προκαλέσει την εντύπωση μιας πιθανοφάνειας που θα εξυπηρετούσε το σκοπό του, όπως κάνει κάθε δικηγόρος στα δικαστήρια, ενώ ο Θουκυδίδης με το "εικάζειν" θέλει να φτάσει όσο περισσότερο είναι δυνατόν στην αλήθεια.
Έτσι, όταν αντιμετωπίζει τον Τρωικό πόλεμο, δεν θεωρεί τον Όμηρο συνολικά ως ιστορική πηγή, αλλά προσπαθεί να αποκλείσει τα καθαρά μυθικά στοιχεία μέσα στις διηγήσεις του, για να κερδίσει περισσότερες πραγματικά ιστορικές γνώσεις.
Στις αναζητήσεις του αυτές δεν μοιάζει με τον Ηρόδοτο στις εθνογραφικές του περιγραφές. Στις περιγραφές του Ηρόδοτου κυριαρχεί το ανέκδοτο και η λεπτομέρεια, ενώ ο Θουκυδίδης εντοπίζει το ουσιαστικό, που προσδιορίζει τη δύναμη. Όταν γράφει το έργο του ο Θουκυδίδης, έχει συνείδηση ότι η αυστηρότητα των απαιτήσεών του σήμαινε να παραιτηθεί από το εντυπωσιακό. Θέλει να κάνει το έργο που θα μείνει για πάντα, θα είναι, όπως σημειώνει, "κτήμα ες αεί".
Ο Θουκυδίδης δεν παρουσιάζεται στο έργο του να κρίνει προσωπικά καταστάσεις ή να κάνει διευκρινήσεις. Και αυτό ισχύει και για τις καταστάσεις και για τα πρόσωπα. Ο Λέσκι γράφει χαρακτηριστικά για την αντικειμενικότητα του: "Με μιαν αντικειμενικότητα, που στην ιστοριογραφία ποτέ σχεδόν δεν ξαναφάνηκε σε τέτοιο βαθμό, ο Θουκυδίδης στέκει επάνω από τις παρατάξεις, που ο ίδιος τις αντιθέτει την μίαν στην άλλη στον αγώνα των λόγων. Αυτό λοιπόν τον χωρίζει και πάλι από τους σοφιστές, γιατί εδώ το πρόβλημα δεν είναι να υπερισχύσει με κάθε τρόπον μια υπόθεση, ούτε να γίνει αγώνας για μιαν άποψη, αλλά ξεδιπλώνονται μπροστά μας όλα τα υπέρ και τα κατά με τέτοιον τρόπο, ώστε να πάρουμε μίαν εικόνα, όσο το δυνατό χωρίς κενά, του παιχνιδιού των δυνάμεων. [...] (Από την εισαγωγή της έκδοσης)

Περιεχόμενα

Σημείωμα της έκδοσης
Εισαγωγικά
Σημειώσεις στα εισαγωγικά
Εισαγωγή
Θουκυδίδου Ιστορίαι Βιβλία Α΄-Η΄
Σημειώσεις
Χάρτες
Πίνακας κυρίων ονομάτων (index)