Ζωή, οδηγίες χρήσεως

Παρουσίαση

Στο "Ζωή οδηγίες χρήσεως", ο Περέκ συλλαμβάνει ολόκληρο το Χρόνο ως μία χρονική στιγμή. Και τι είναι αυτό που βαλσαμώνει μια χρονική στιγμή; Η φωτογραφία. Ε, λοιπόν, το "Ζωή οδηγίες χρήσεως" δεν είναι τίποτ' άλλο, όσο κι αν αυτό ακούγεται περίεργο για ένα μυθιστόρημα εξακοσίων σελίδων, από ένα ενσταντανέ. Αυτή η εντελώς φωτογραφική εκδοχή του Χρόνου δεσπόζει στο μυθιστόρημα, αλλά, χάρη στην ιδιοφυή της χρήση από τον συγγραφέα, δεν γίνεται αντιληπτή, ως τεχνική, παρά μόνο στο συγκλονιστικό τελευταίο κεφάλαιο. Εξηγούμαι: Το "Ζωή οδηγίες χρήσεως" δεν είναι παρά η αστραπιαία ματιά στο εσωτερικό μιας τυπικής παρισινής πολυκατοικίας, όπως μας το αποκαλύπτει μια νοητή, στιγμιαία κάτοψη. Όλοι οι ένοικοι αυτής της πολυκατοικίας συλλαμβάνονται από τον φωτογραφικό φακό του Περέκ σ' αυτό που κάνουν εκείνην ακριβώς τη στιγμή. Όμως ο Περέκ δεν αρκείται σε ό,τι του αποκαλύπτουν οι δύο διαστάσεις της φωτογραφίας, αλλά προχωράει και σε μια τρίτη διάσταση, το βάθος, που δεν είναι παρά ο Χρόνος. Κάθε πράγμα -πόσο μάλλον κάθε άνθρωπος- δεν είναι μόνον αυτό που φαίνεται, αλλά, κυρίως, αυτό που είναι. [...] Δημιουργείται έτσι ένα άπειρο και ιλιγγιώδες πλέγμα ιστοριών, που εφορμώνται απ' αυτή τη στιγμιαία θέαση, απ' αυτό το «κλικ» της φωτογραφικής μηχανής, και αναπτύσσονται προς μια τρίτη διάσταση: εις βάθος. Είναι όπως όταν κοιτάζουμε παλιές φωτογραφίες από εκδρομές, κι αρχίζει να δουλεύει η μνήμη, οι συνειρμοί. Κι επειδή αυτή η επίσκεψη στην πολυκατοικία εξομοιούται με μια εκδρομή όπου δε μας άφησαν να πάμε, ο Περέκ αναλαμβάνει να μας υποκαταστήσει τις αναμνήσεις. (Αχιλλέας Κυριακίδης, από το «Επίμετρο» της παρούσας έκδοσης)

«Ένα από τα μείζονα μυθιστορήματα του δεύτερου μισού του 20ού αιώνα» (Κρίστιαν Γκρέινβιλ)
«Λεπτομερείς περιγραφές δωματίων, τοίχων, αντικειμένων, φύλλων εφημερίδων, περιοδικών, ανθρώπων κ.α., με φωτογραφική λεπτομέρεια που θυμίζει συλλέκτη, της πολυκατοικίας στην οδό Σιμόν-Κρυμπελλιέ του Παρισιού. Οι ιστορίες και οι περιγραφές των αντικειμένων ανταγωνίζονται επάξια αυτές των ανθρώπων στο μυθιστόρημα του Ζορζ Περέκ (1936-1982), «Ζωή: Οδηγίες Χρήσεως». Γοητευτικές ιστορίες σαν παραμύθια, που σχετίζονται περισσότερο ή λιγότερο χαλαρά με τους κατοίκους της πολυκατοικίας, όπως η αναζήτηση του Κυπέλλου, στο οποίο ο Ιωσήφ από Αριμαθαίας συνέλεξε το αίμα από τις πληγές του Ιησού ή την προσπάθεια του νεαρού εθνολόγου Μαρσέλ Άππεντσελ να ζήσει με τη φυλή των Κουμπού της Σουμάτρας. Το βιβλίο αποτελεί μια πολυφωνική σύνθεση, από τις μικρότερες ως τις μεγαλύτερες όψεις του καθημερινού. Η ζωή είναι τελικά ο κοινός τόπος, αλλά και το μέσο που βρίσκουν έκφραση, αναπτύσσονται και μεταβάλλονται οι ιδέες και οι μορφές. Η ζωή των εκάστοτε κατοίκων της πολυκατοικίας αναμιγνύονται στην παλέτα του Περέκ, φωτίζονται οι σκοτεινές γωνιές τους, φωτίζονται διαφορετικά οι παραμελημένες όψεις της ζωής και αυτό συνιστά τις «Οδηγίες Χρήσεως». Κατακερματίζοντας την πραγματικότητα σαν παζλ, η ανασύνθεσή της πρέπει να ανακαλύψει τις κρυφές ιδιορρυθμίες της σύνθεσης, να αποφύγει τις παγίδες του αποπροσανατολισμού και της μονομέρειας της συνήθειας. Μια πάλη μέχρι το τέλος, με το τελευταίο κομμάτι να μένει στα χέρια του Μπάρτελμπουθ και να μην είναι αυτό που ταιριάζει. Η μετάφραση του Αχιλλέα Κυριακίδη αντάξια του πρωτοτύπου.» (Δημήτρης Παλάζης, critique.gr)

«Όποιος περιμένει σκιαγράφηση χαρακτήρων, ψυχογραφήματα και αναλύσεις περί των κλασικών θεμάτων που απασχόλησαν και απασχολούν την πεζογραφία από καταβολής της, δεν θα τα βρει εδώ. Ο Περέκ είναι ένας «τζιχαντιστής» του πειραματικού μεταμοντέρνου λόγου, και χαρισματικά ναρκοθετεί την ασφαλή μετάβαση από το αρκτικό στο καταληκτικό κεφάλαιο με πληθώρα αντικειμένων. Και όμως, είναι τέτοια η πνοή που εμφυσά στο καθένα από αυτά, ώστε ολοκληρώνοντας έχουμε τη μαγική εντύπωση πως ζήσαμε τη ζωή, πως γνωρίσαμε από κοντά όλους τους χαρακτήρες των οποίων η φασματική ύπαρξη περιδιαβαίνει τις σελίδες». (Φώτης Καραμπεσίνης, bookpress.gr - 15/01/2020)

Περιεχόμενα

Μετάφραση - σημειώσεις - επίμετρο: Αχιλλέας Κυριακίδης