(CD) TIEF IN DER NACHT

Παρουσίαση

Ένα πρόγραμμα με Lieder του Alban Berg και μια καντάτα του Karl Amadeus Hartmann, παρουσιάζονται εδώ, ένα ρεπερτόριο δυνατό, τρυφερό γοητευτικό, από μια ταραγμένη εποχή κατά την οποία δεν ήταν μόνο το τοπίο του τραγουδιού που είχε ανατραπεί. Αν για τα πρώτα τραγούδια του ο Alban Berg θα μπορούσε να ευγνωμονεί τον Richard Strauss και τον Debussy, στην εποπτεία του Arnold Schoenberg, οφείλει τη διαμόρφωσή του ως σύγχρονος συνθέτης. Τα τραγούδια υπό τον τίτλο Sieben Fruhe Lieder επιλέχτηκαν από τον Berg ανάμεσα σε 30 συνθέσεις που γράφτηκαν υπό το κριτικό βλέμμα του Schoenberg. Εννέα ακόμα Jugendlieder εμφανίζονται σε αυτό το άλμπουμ, βασισμένα στη ποίηση παλαιότερων ποιητών αλλά και συγχρόνων του Berg, όπου η νέα μουσική του γλώσσα αποκτά πια μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση. "Πλήρως τονικά επεισόδια διαδέχονται άλλα στα οποία η αρμονία γλιστρά από τη μια αμφιθυμία στην άλλη", σημειώνει ο Paul Griffiths στο κείμενο που συνοδεύει την έκδοση. Δύο συναρπαστικές στις αντιθέσεις τους εκδοχές του Schliesse mir die Augen beide -του 1900 η πρώτη και του 1925 δεύτερη- αναδεικνύουν την τεράστια απόσταση που διανύεει ο Berg σε αυτές τις δύο δεκαετίες. Η εκδοχή του 1925, συναρπαστική και ελκυστικά παράξενη, αντανακλά την επίδραση που είχε ο λυρισμός της τελευταίας περιόδου του ρομαντισμού πάνω στον Berg. Άραγε η εκδοχή του 1925 αυτόματα καθιστά παρωχημένη τη θερμή και εύγλωττη παλαιότερη εκδοχή; Καταργεί ή διευρύνει μήπως τη σφαίρα του εφικτού;
Ο Berg εξέδωσε αυτά τα τραγούδια γιατί προφανώς βρήκε μια καλλιτεχνική αξία στην αναζήτηση και το "ξανακοίταγμα" του παλιού υλικού. Ο Karl Amadeus Hartmann είχε πάλι άλλους λόγους για να επανέλθει σε παλαιότερο υλικό. Το Lamento του 1955, βασίστηκε σε σόλο αποσπάσματα σε μια παρτιτούρα του 1936/7 για σοπράνο, χορωδία και πιάνο, και ήταν στην αρχική του μορφή αφιερωμένο στον Berg. Το Lamento ήταν ένα από τα πολλά έργα του Hartmann που δεν βρήκαν το δρόμο τους προς το κοινό κατά τη διάρκεια της ναζιστικής κυριαρχίας (ο Hartmann είχε απαγορεύσει να παίζονται τα έργα του). Στη συνέχεια ένιωσε την ανάγκη να το αναθεωρήσει, διατηρώντας όμως το χαρακτήρα της μουσικής διαμαρτυρίας και του πένθους. "Το Lamento είναι ένα σπουδαίο κομμάτι", γράφει ο Paul Griffiths, "απ' αυτά που μπορούν να συνεπάρουν τους εξαιρετικούς μουσικούς που τα παρουσιάζουν εδώ. Η Juliane Banse είναι το είδος του τραγουδιστή που ο Hartmann πρέπει να είχει φανταστεί, μια καλλιτέχνις που μπορεί να διατηρήσει την ευκολία, τη δύναμη και τη θέρμη κάτω από δύσκολες συνθήκες, που το τραγούδι της είναι ισχυρό και συγχρόνως ευάλωτο και που η μουσική της εμπειρία εκτείνεται από Μπαχ μέχρι σήμερα. Ο Aleksandar Madzar φέρει ομοίως το ιστορικό βάθος αλλά και την αμεσότητα του αισθήματος στην ερμηνεία του. Ωστόσο οι ερμηνευτές, μας μεταδίδουν και ένα ακόμα στοιχείο της μουσικής: αυτό της απελπισμένης σιωπής που είναι και η εκκίνηση του έργου. Και ίσως δεν θα μπορούσε να είναι διαφορετικά καθώς ο συνθέτης ζώντας αυτή την ακατανόμαστη εποχή μόνο σκιές θα μπορούσε να βλέπει να ορθώνονται στο μέλλον.
Η έκδοση που συνοδεύει το CD περιέχει τους στίχους των τραγουδιών - των Carl Hauptmann, Nikolaus Lenau, Theodor Storm, Rainer Maria Rilke, Johannes Schlaf, Otto Erich Hartleben, Paul Hohenberg, Johann W. v. Goethe, Karl Busse, Peter Altenberg, Andreas Gryphius - στην πρωτότυπη γλώσσα (Γερμανικά) και στα αγγλικά, ένα κείμενο του Paul Griffiths καθώς και φωτογραφίες των καλλιτεχνών.

Περιεχόμενα

SIEBEN FRUHE LIEDER (1905-1908) fur eine Singstimme und Klavier
01. Nacht (T: Carl Hauptmann) [3:32]
02. Schilflied (T: Nikolaus Lenau) [2:00]
03. Die Nachtigall (T: Theodor Storm) [1:51]
04. Traumgekront (T: Rainer Maria Rilke) [2:17]
05. Im Zimmer (T: Johannes Schlaf) [1:04]
06. Liebesode (T: Otto Erich Hartleben) [1:31]
07. Sommertage (T: Paul Hohenberg) [1:32]
JUGENDLIEDER (1904-08) fur Singstimme und Klavier
08. Die Naherin (T: Rainer Maria Rilke) [1:11]
09. Erster Verlust (T: Johann W. v. Goethe) [1:15]
10. Uber den Bergen (T: Karl Busse) [1:28]
11. Winter (T: Johannes Schlaf) [1:02]
12. Regen (T: Johannes Schlaf) [1:22]
13. Traurigkeit (T: Peter Altenberg) [1:34]
14. Hoffnung (T: Peter Altenberg) [1:03]
15. Die Flotenspielerin (T: Peter Altenberg) [1:08]
16. Mignon (T: Johann W. v. Goethe) [1:17]
ZWEI LIEDER (T: Theodor Storm) fur Singstimme und Klavier
17. Schliesse mir die Augen beide (1900) [1:02]
18. Schliesse mir die Augen beide (1925) [1:14]
LAMENTO (1955) (T: Andreas Gryphius)
Kantate nach Texten von Andreas Gryphius fur Sopran und Klavier
19. Elend [6:22]
20. An meine Mutter [5:49]
21. Friede [9:14]

Juliane Banse soprano
Aleksandar Madzar piano