(24CD+4ΒΙΒΛΙΑ) Α+Β ΔΟΞΑΣΤΙΚΑ ΙΑΚΩΒΟΥ ΠΡΩΤΟΨΑΛΤΟΥ, ΣΩΜΑ ΤΡΙΤΟ

Παρουσίαση

Το Δοξαστάριο του Ιακώβου πρωτοψάλτου είναι από τα πιο σημαντικά μουσικά βιβλία τον τέλους του 18ου αι. και όλης γενικά της Τουρκοκρατίας. Η μελοποίησή του στηρίζεται ουσιαστικά στην ασματική παράδοση του Στιχηραρίου του Γερμανού Νέων Πατρών. Μέσα στο γενικότερο ανανεωτικό κλίμα της εποχής (1770-1820), το Δοξαστάριο του Ιακώβου στέκεται στους αντίποδες της αναγεννητικής αυτής πνοής, χωρίς ωστόσο να παραμένει στην ουσία ανεπηρέαστο. Από μιαν άποψη, εκφράζει περισσότερο το πνεύμα της συντηρητικής αναδίπλωσης στο χώρο του Πατριαρχείου, αλλά και του ίδιου του Ιακώβου, ο οποίος, όπως σημειώνει ο Χρύσανθος, "δεν έχαιρε τόσον εις νεωτερισμούς". Ωστόσο, επί της ουσίας δεν έμεινε καθόλου ανεπηρέαστο από τη γενικότερη αναγεννητική πνοή της περιόδου.
Έτσι παρουσιάζεται στην πράξη εμπλουτισμένο με πολλά νεωτερικά στοιχεία, όπως οι συντμήσεις, οι καλλωπισμοί και η χρήση συχνά πολλών νεώτερων θέσεων. Αλλά και το όλο συνθετικό πνεύμα είναι στην ουσία νεωτερικό. Ο εμπνευσμένος αυτός συνδυασμός παλαιού και νέου υλικού έδωσε, από την πρώτη στιγμή, στο Δοξαστάριο τον χαρακτήρα του κλασικού. Με τα δεδομένα αυτά μπόρεσε γρήγορα να επιβληθεί στην πράξη και να προεκτείνει ως τις ημέρες μας ένα ζωντανό, μακραίωνο ψαλτικό ιδίωμα. Δεν είναι επομένως καθόλου τυχαίο ότι έχει αποκληθεί "στίλβωτρον" της καθ' ημάς Εκκλησιαστικής μουσικής. Η ερμηνεία του πατρός Διονυσίου στο Δοξαστάριο του Ιακώβου, έχει άμεση σχέση με τη μεγάλη ψαλτική παράδοση του Στιχηραρίου στο Άγιο Όρος. Το Στιχηράριο, από τα παλαιότερα και σπουδαιότερα μουσικά Βιβλία, είχε μεγάλη διάδοση και μεγάλη προτίμηση εκεί, συνδεδεμένο άμεσα με την επιχώρια λατρευτική ιδιοτυπία. Το μεγάλο και πλούσιο σε έκταση και ποικιλία Αγιορειτικό εορτολόγιο, με τις πάμπολλες μνήμες Αγίων και πολλών άλλων παρεμφερών Δεσποτικών και Θεομητορικών εορτών, έχουν δώσει στο Στιχηράριο (και στο παρεπόμενο Μαθηματάριό του) κεντρική και δεσπόζουσα θέση μέσα στην πάντοτε ζωντανή Αγιορειτική ψαλτική πραγματικότητα. Μέσα στο ιστορικό αυτό σχήμα, η ερμηνεία του πατρός Διονυσίου αποκτά μοναδική σημασία, καθώς αποτυπώνει λαμπρά τη μακραίωνη προφορική παράδοση του Στιχηραρίου.
Το Δοξαστάριο του Ιακώβου πρωτοψάλτου έχει εκτελεσθεί (κατά την τετραετία 1984-1988) σχεδόν ολόκληρο (πλήρης ο Α' τόμος και επιλογές από τον Β') από τον πατέρα Διονύσιο Φιρφιρή σε (3) συνεχόμενες χρονικές περιόδους (από την α' έκδοση, Κων/πολη 1836, κατά την μεταγραφή Χουρμουζίου Χαρτοφύλακος). Κατά την πρώτη (1984-85, Studio ERA) έχουν ηχογραφηθεί συνολικά πενήντα πέντε (55) Δοξαστικά (τα περισσότερα από τα οποία, λόγω κακής ηχοληψίας, επανεκτελέσθηκαν στη συνέχεια). Κατά τη δεύτερη (1986-87, Studio Action), την πιο γόνιμη, ηχογραφήθηκαν εβδομήντα δύο (72) και, τέλος, κατά την τρίτη (1988, Studio Sigma Sound) άλλα πενήντα τέσσερα (54). Εδώ πρέπει να προστεθεί και μια τέταρτη, συνεχόμενη, περίοδος (1988-89, Studio Sigma Sound, τεχνικός Γιάννης Σκιαδάς), κατά την οποία εκτελέσθηκαν, συμπληρωματικά, ορισμένα (10) από τον Γέροντα Κυπριανό της Αγιορειτικής μουσικής Αδελφότητας των Θωμάδων και όλα τα Ιδιόμελα των Κυριακών της Μ. Τεσσαρακοστής από τον μητροπολίτη Νικόδημο Βαλληνδρά. Συνολικά έχουν εκτελεσθεί και ηχογραφηθεί περίπου (200) μέλη, τα (181) από τον πατέρα Διονύσιο. Από αυτά, δημοσιεύονται εδώ: (121) που εκτελούνται από τον πατέρα Δνονύσιο (δίσκος 1ος-22ος), επίσης (7) από τον Γέροντα Κυπριανό (δίσκος 23ος) και (7), τα Ιδιόμελα από τον Μητροπολίτη Νικόδ. Βαλληνδρά (δίσκος 24ος). Να σημειωθεί ότι ανάμεσα σ' αυτά συμπεριλαμβάνονται και (4) του Πέτρου Φιλανθίδη (CD 22ο, αρ. 4-7). Η ηχογράφηση του Δοξασταρίου του Ιακώβου υπήρξε, στο σύνολό του, έργο επίπονο (για τις ειδικές συνθήκες, εκτός των άλλων, του τόπου και της ηλικίας), αλλά παραμένει σήμερα ένα σημαντικότατο (επιστημονικό και πνευματικό) γεγονός ανυπολόγιστης σημασίας. Όχι μόνο για τον όγκο του ηχογραφημένου υλικού, αλλά, κυρίως, για τον ειδικό τρόπο εκτέλεσης όλων ανεξαιρέτως των Δοξαστικών και των Ιδιομέλων. Έργο, από κάθε άποψη, μακρόπνοης και ουσιαστικής εθνικής εμβέλειας και σημασίας.

Περιεχόμενα

Μέρος Α΄.
- Μνημεία Εκκλησιαστικής Μουσικής - Δοξαστικά Ιακώβου
Τόμος πρώτος: Ιστορία-Ηχογράφηση-Ερμηνεία-Μουσικά κείμενα/ CD 1o-4o
- Μνημεία Εκκλησιαστικής Μουσικής - Δοξαστικά Ιακώβου
Τόμος δεύτερος: Ιστορία-Ηχογράφηση-Ερμηνεία-Μουσικά κείμενα/ CD 5o-12o
- Μνημεία Εκκλησιαστικής Μουσικής - Δοξαστικά Ιακώβου 1-12
Μέρος Β΄.
- Μνημεία Εκκλησιαστικής Μουσικής - Δοξαστικά Ιακώβου
Τόμος τρίτος: Τα Μουσικά κείμενα/ CD 13o-17o
- Μνημεία Εκκλησιαστικής Μουσικής - Δοξαστικά Ιακώβου
Τόμος τέταρτος:Τα Μουσικά κείμενα/ CD 18o-24o
- Μνημεία Εκκλησιαστικής Μουσικής - Δοξαστικά Ιακώβου 13-24

Ψάλλει ο πατήρ Διονύσιος Φιρφιρής (απεβ.1990) Πρωτοψάλτης Πρωτάτου Αγίου Όρους