ΑΣΤΡΟΛΑΒΟΣ/ΕΥΘΥΝΗ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΡΥΦΕΡΟΤΗΤΑ
"Ξύπνησε μόλις άνοιξε τα βλέφαρά της η μέρα. Σηκώθηκε από την κλίνη του, στήμονες, πέταλα, φύλλα - χλωμά σεντόνια, ξεπνοημένες φωτιές, και βγαίνοντας το σώμα του από τα βάθη του ύπνου ξεκούραστο, αιστάνθηκε για όσα έβλεπε στο λευκό εκείνο σπίτι, στον κήπο, στο βουνό αντίκρυ που χώνευε τα τελευταία του σκοτάδια μέσα σε γάζες κυματιστές, στη θάλασσα που έδιωχνε ανατριχιάζοντας απαλά τα τελευταία της ενύπνια από μια γαλάζια ερημιά, μιαν απερίγραπτη παρθενική τρυφερότητα. Αναστέναξε και ρίγησε ευλογώντας τα μάτια του, το σώμα του ολόκληρο που ...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΠΑΙΔΕΙΑ ΣΗΜΕΡΑ, Η ΠΑΙΔΕΙΑ ΑΥΡΙΟ
Μικρό βιβλίο με βαθείς στοχασμούς. Σειρά άρθρων περί παιδείας (πώς έπρεπε να είναι και πώς κατάντησε να είναι) και αγωνία για ένα παιδευτικό μέλλον, όπου το πρότυπο του "πεπαιδευμένου" θα είναι, όπως λέει ο συγγραφέας, "ο καλοντυμένος Φράνκενεσταϊν". (Από την παρουσίαση της έκδοσης)...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΒΑΡΥΤΗΤΑ ΚΑΙ Η ΧΑΡΗ
Η γλώσσα είναι το υλικό με το οποίο μπορεί κάποιος άνθρωπος να πλάσει το σημείο του μέσα στον κόσμο. Παρακολουθώντας αυτή την διαδικασία, μένει άναυδος κανείς όταν κάποτε διαπιστώνει ότι το σημείο ύπαρξης του άνθρωπου αυτού συμπίπτει με το σημείο του Θεού, το σημείο που χαράζει μέσα στην ανθρώπινη ιστορία η επώδυνη σχέση Θεού-ανθρώπου ως ένσαρκης ψυχής. Την συγκλονιστική σύμπτωση αυτών των δύο αλλότριων σημείων παρακολουθούμε όταν μελετούμε τον βίο και τα κείμενα της Σιμόνης Βέιλ. Μια τόσο σύντομη χρονικά διαδρομή της μέσα στον κόσμο, και ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΔΙΑΛΟΓΟΙ ΣΕ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙ
Το πολύπλευρο πνεύμα έχει πολλούς τρόπους να φανερώνεται. Ο Κωνσταντίνος Τσάτσος εκφράστηκε επί δεκαετίες τόσο με τον θεωρητικό όσο και με τον πρακτικό λόγο. Όταν το στρατιωτικό πραξικόπημα της 21ης Ιουλίου 1967 του στέρησε τη δυνατότητα της πολιτικής δράσης, αποσύρθηκε στη μοναξιά, με την οποία είχε ερωτοτροπήσει ανέκαθεν, και έγραψε τους δώδεκα "Διαλόγους σε μοναστήρι", που δημοσιεύτηκαν από τις "Εκδόσεις των Φίλων" το 1974, το έτος που αποκαταστάθηκε η δημοκρατία και που ο ίδιος ξαναγύρισε στην πολιτική δράση. Οι διάλογοι τοποθετούνται...
Διαβάστε περισσότερα...

ΣΗΜΕΙΟΝ ΤΟΥ ΑΙΜ. ΧΟΥΡΜΟΥΖΙΟΥ

ΑΝΙΧΝΕΥΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΟΤΗΤΑΣ
(. . .) Έγραφα για τον εαυτό μου σκέψεις, στοχασμούς, απορίες, προβλήματα τεχνικής, συγκρίσεις, παρομοιώσεις, θεωρίες περί τέχνης, εκθέσεις, μουσεία, βιβλία, ταξίδια. Σ' αυτή την προσπάθεια διανοητικής αμεροληψίας κυριαρχούσαν οι παραβολές ανάμεσα σε διάφορους πολιτισμούς δυτικού - ανατολικού, βορρά - νότου, αρχαϊκού - παρακμής. Σ' αυτόν τον κυκεώνα των νέων γνώσεων με οδηγούσε ένας μίτος της Αριάδνης: πορευόμουν απάνω στα ίχνη της ελληνικότητος. Αυτός ήταν ο σκοπός και το τέρμα και ο στόχος για τα βέλη της φαρέτρας μου. (. . .) Τα κείμενα...
Διαβάστε περισσότερα...

ΛΟΓΟΣ ΓΙΑ ΤΑ ΠΑΘΗ ΤΟΥ ΕΡΩΤΑ
Ο άνθρωπος γεννήθηκε για να σκέφτεται. Δεν περνάει ούτε στιγμή χωρίς να σκέφτεται. Αλλά οι αγνές σκέψεις, που θα τον έκαναν ευτυχισμένο, άμα μπορούσε πάντα να τις διατηρεί, τόνε κουράζουνε και τόνε καταβάλλουνε. Συγκροτούνε μια ζωή μονότονη, που δεν μπορεί να τήνε συνηθίσει. Του χρειάζεται η συγκίνηση κι η δράση, τουτέστιν του είναι απαραίτητο να κινείται κι απ' τα πάθη, που πηγάζουμε τόσο ζωντανά και τόσο βαθιά μες απ' την καρδιά του. [...] (Από την έκδοση)...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΜΠΕΔΟΚΛΗΣ Ο ΑΚΡΑΓΑΝΤΙΝΟΣ ΚΑΙ Η ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΜΙΣΟΥΣ
Ο Εμπεδοκλής είναι από οικογένεια αγωνιστική. Στην Ολυμπία προκάλεσε αίσθηση. Παρουσιαζότανε στον κόσμο ντυμένος με πορφύρα, με ζώνη χρυσή, με χάλκινα σαντάλια στα πόδια και δελφικό στέμμα στο κεφάλι. Είχε κόμη μακρυά και το πρόσωπό του ήταν ανάλλαχτα σκυθρωπό. Είχε πάντα συνοδεία από ακολούθους. Για επικίκια θυσία πρόσφερε ταύρον από αλεύρι και μέλι για να μη παραβή τις αρχές του. Προσπάθησε, ασφαλώς, να προσηλυτίση όλους τους Έλληνες στο νέο τρόπο ζωής και φιλοσοφίας των Πυθαγορείων φαινομενικά επρόκειτο μονάχα για μια μεταρρύθμιση των ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ (ΠΡΩΤΟΣ ΤΟΜΟΣ)
«Το αδιέξοδο»: Υπάρχουν λέξεις συμβολικές, υποβλητικές, δηλωτικές καταστάσεων που κυριαρχούν εκάστοτε, σ' εποχές μεταιχμιακές κυρίως, εποχές δημιουργικές ή και παρακμής. Αν προσέξουμε, θα ξεχωρίσουμε αμέσως και στη δική μας εποχή, ορισμένες τέτοιες λέξεις, που, όταν στην αρχή ακούστηκαν, ξάφνιασαν και προκάλεσαν ένα είδος δυσπιστίας, αποδείχτηκαν όμως πολύ αντιπροσωπευτικές και τελικά τυποποιήθηκαν σε τούτους τους χρόνους της πολύμορφης πάλης. Μια από τις πιο σημαντικές, όσον αφορά το στοχασμό, είναι και η συχνά επαναλαμβανόμενη λέξη: το α...
Διαβάστε περισσότερα...

ΒΙΒΛΙΟ ΤΗΣ ΑΝΗΣΥΧΙΑΣ
Το "Βιβλίο της ανησυχίας" είναι ένα βιβλίο εξομολογητικό, σπονδυλωτό αλλά σε δραματικό ήθος εκπληκτικά ενιαίο, πυκνό στην ειλικρίνειά του και συχνά σπαραχτικό στην εξομολογητική του αμεσότητα. (Απόσπασμα από τον πρόλογο της έκδοσης)...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
Μερικές από τις "Προσωπικές σημειώσεις" του Άγγελου Τερζάκη: 16. Η Αλήθεια, από την ίδια της τη φύση είναι φτιαγμένη για πολύ λίγους. Και ούτε αυτοί άλλωστε μπορούν ν' αντισταθούν στο διαλυτικό της αγκάλιασμα, στη θανατηφόρα εξομολόγησή της. 23. Υπεροψία θα πει να μην μπορείς να διαβάζεις τα διδάγματα της ζωής. 27. Μας αναστατώνει το γεγονός του θανάτου, όμως λησμονούμε ότι είναι τόσο φυσιολογικό όσο μια γέννηση, και πάντως πολύ πιο αναγκαίο... 44. Είναι αξιοσημείωτο ότι η Φύση έχει γεννήσει τον πολέμιό της (τον άνθρωπο). Μεγαλοψυχία; Λ...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΥΠΟΘΕΣΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ
Το σύνθετο αυτό δοκίμιο δοκιμίων επήγασε από μιαν αντίληψη, και μαζί πρόθεση, κυκλική. Για τούτο, θέματα κεφαλαιώδη που θίγονται στο ξεκίνημά του, δεν ολοκληρώνονται παρά στο τέλος του. Συνιστώ, επομένως, στους αναγνώστες του να το έχουν κατά νου, καθώς θα διαμορφώνουν τις δικές τους απόψεις. Και να μη λησμονούν πως αν ο συγγραφέας του εζούσε στην Αφρική ή στην Ασία, το κείμενο αυτό θα είχε άλλο χαρακτήρα και διαφορετικά, νομίζω, νευραλγικά κέντρα ενδιαφέροντος. Αλλά το βιβλίο αυτό αποτυπώθηκε με βιωματικό κέντρο την Ευρώπη και ως κάποιο β...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΡΟΣΩΠΟ / ΠΡΟΣΩΠΕΙΟ ΚΑΤΙΝΑΣ ΠΑΞΙΝΟΥ - ΑΛΕΞΗ ΜΙΝΩΤΗ
«Ένας δίδυμος αστερισμός»: Φυσιογνωμίες υψηλές-κλειδιά πολύτιμα και πολύσημα για την κατανόηση και ερμηνεία του Νέου Ελληνισμού, εκάλυψαν και κατέλαμψαν με την πολυδύναμη, ασύγκριτης γνησιότητας, σοβαρότητας και βούλησης παρουσία τους το μεγαλύτερο μέρος του εικοστού μας αιώνα η Κατίνα Παξινού και ο Αλέξης Μινωτής. Δωρηματοδέκτες καλόμοιροι της αθάνατης Γενιάς του Τριάντα, και δωρεοδότες προς την ένδοξη αυτή Γενιά, αλλά και προς τις κατοπινές, ως τις ημέρες μας τις ταραγμένες, γενιές, επλαστούργησαν με το θεόδοτο υλικό της ύπαρξής τους δυο...
Διαβάστε περισσότερα...

ΘΕΩΡΗΣΗ ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗ
Στο πρώτο τέταρτο του αιώνα μας άρχισε να ορθώνεται μεστωμένη η μεγάλη προσωπικότητα του Νίκου Καζαντζάκη. Στο δεύτερο τέταρτο του αιώνα μας, η προσωπικότητα αυτή έδειξε ολάκερο τον απαρομοίαστο πνευματικό της δυναμισμό και με ασίγαστο δημιουργικό οίστρο, με αυστηρότητα και θαυμαστή πειθαρχία πνεύματος και σώματος, ύψωσε ένα πολύμορφο, επιβλητικό έργο που προκάλεσε -όπως όλων των μεγάλων πνευματικών μορφών τα έργα- ένθερμο έπαινο και ψόγο. Τώρα, ένα σχεδόν τέταρτο αιώνα μετά το θάνατό του, προβάλλει για τις γρηγορούσες συνειδήσεις που μ' α...
Διαβάστε περισσότερα...

ΔΟΚΙΜΙΟ ΠΕΡΙ ΕΡΩΤΟΣ ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΔΟΚΙΜΙΑ

ΚΑΦΚΑ
Συγκεντρώσαμε, λοιπόν, στον τόμο αυτό σύντομες απόψεις νεοελλήνων στοχαστών για τον Κάφκα - χαράγματα που αρχικά προορίζονταν για τις σελίδες του Φυλλαδίου, και τον συμπληρώσαμε με μελετήματα, ή αποσπάσματα μελετών, εξεχουσών μορφών του αιώνα μας. Ελπίζουμε ότι έτσι δροσίζουμε την ταλαιπωρημένη ψυχή του Κάφκα και βοηθούμε τους συγκατοίκους της εποχής μας να συνειδητοποιήσουν όχι μονάχα την σπουδαιότητα του έργου του αλλά και την κρισιμότητα του τέλους αυτού του Εικοστού Αιώνα. (Απόσπασμα από την έκδοση)...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΡΟΣ ΑΛΛΗ ΓΥΜΝΟΤΗΤΑ
Κείνη η σκοτεινή βασίλισσα, με πόση θλίψη σύγκρινε την καμπύλη της γυμνότητας και την φεγγαρίσια λευκότητα με την σελήνη! Πως, στη θλιμένη νύχτα, ένιωθε να φθίνει η βασιλεία, που την μέρα, νησί πορφυρό, ήταν, με ήλιο, από μαύρο χρυσό. [Από την έκδοση]...
Διαβάστε περισσότερα...

ΣΤΗ ΓΛΩΣΣΑ ΤΗΣ ΑΛΛΗΣ ΜΗΤΕΡΑΣ
ΜΙΚΡΟ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟ ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ Εδώ όπου το κορμί μου συναντάει το σβησμένο όριό του -χειμώνας πλέον;- η ωριμότητα πλησιάζει το λοφάκι της πάνω σ' ένα άλογο από αφρούς ακόρεστους. Ελάτε. Εκεί τ' αγόρια, σαν φτερά και μέλι της θλίψης Βλέπαμε να γεννιούνται αρώματα απλησίαστα. Τα προικιά Η συκιά Οι ροδιές ανοιχτές στο μεντεσέ του φθινοπώρου. Εκεί όπου η δίψα, τώρα είναι η ήττα. (Η μητέρα μου κοσμημένη από καθαρή διάψευση, η πόρτα, ο ουρανός, το πηγάδι, ο αδελφός μου στη μεταδοτική ομορφιά του, τα δέντρα, τα χέρια στη φωτιά.) Όλα εμείναν...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΔΙΑΘΗΚΗ
Τον Απρίλιο 1921 ο Ρίλκε έγραψε το ιδιότυπο κείμενο, που παρουσιάζουμε εδώ σε μετάφραση, και το τιτλοφόρησε "Das Testament" (= "Η Διαθήκη"). Το εμπιστεύθηκε χωρίς καθυστέρηση στον εκδότη του Anton Kippenberg, διευθυντή του "Insel Verlag" - του οίκου που έχει εκδώσει όλα τα έργα του - και λίγο αργότερα (με δεύτερο αντίγραφο) σε μια φίλη του. Εντούτοις το έργο δημοσιεύτηκε μόλις το 1974, με επιμέλεια, σημειώσεις κι επιλεγόμενα του Ernst Zinn είναι επειδή οι κληρονόμοι του ποιητή και ο εκδοτικός οίκος έκριναν ότι ο πολύ προσωπικός του χαρακτ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΣΙΚΕΛΙΚΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ
Μου πήραν τον ήλιο μου, αλλά εγώ θα τον βρω. Κανόνισα μια μυστική συνάντηση μαζί του όπως εκείνος που πηγαίνει για παράνομο τύπο ή για παράνομο υλικό. Θα γιομίσω τον κόρφο μου μεγάλλα φύλλα χρυσαφιού και λάμπες για την κρύπτη μου, πριν μου αφανίσουν την ψυχή να την κυκλοφορήσω χέρι με χέρι μες στη νύχτα. [Από την έκδοση]...
Διαβάστε περισσότερα...