ΔΟΜΟΣ

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΚΑΙ ΥΠΑΡΞΗ
Μέσα από τη συστηματική σπουδή των ιστορικών πηγών, δίχως να διολισθαίνει σε μιαν αποκλειστικά πολιτισμική ή στενά ομολογιακή κατανόηση, ο Ιωάννης Ζηζιούλας μελετά σε μιαν οικουμενική θεολογική προοπτική τις διάφορες όψεις της πολύπλοκης συνάντησης Ελληνισμού και Χριστιανισμού σε ό, τι αφορά κυρίως στα καίρια και υπαρξιακά ζητήματα περί Θεού, κόσμου, ανθρώπου και ιστορίας. Από τη θεολογική του έρευνα και σπουδή, η ελευθερία και το πρόσωπο αναδύονται ως θεμελιώδη ερμηνευτικά κλειδιά αλλά και ως δομικές οντολογικές κατηγορίες για τη γόνιμη κ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΞ ΥΔΑΤΟΣ ΚΑΙ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ
Σε μια εποχή που τα μυστήρια του Βαπτίσματος και του Χρίσματος έχουν καταντήσει μια ιδιωτική-ατομική υπόθεση, μια τελετή στην οποία παρευρίσκονται κατόπιν ατομικής προσκλήσεως λίγοι συγγενείς και φίλοι, αποκομμένα από το μυστήριο της Ευχαριστίας και από την κοινωνική-ευχαριστιακή συνείδηση της Εκκλησίας, έρχεται το βιβλίο αυτό να μας υπενθυμίσει πρωταρχικά την αρχαία πράξη και τάξη της Εκκλησίας, τη συνεχώς όμως και πάντοτε παρούσα δυνάμει και αληθεία, παρά την ιστορική αλλοτρίωσή της. Και ο λόγος αυτός της αρχαίας Παράδοσης μάς λέει πως κ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΓΙΑ ΝΑ ΖΗΣΕΙ Ο ΚΟΣΜΟΣ
Ο άνθρωπος πρέπει να φάει για να ζήσει, πρέπει να βάλει τον κόσμο μέσα στο κορμί του και να τον μετασχηματίσει σε άνθρωπο, σε σάρκα και σε αίμα. Πραγματικά ο άνθρωπος είναι αυτό που τρώει, και ολόκληρος ο κόσμος παρουσιάζεται μπροστά του σαν ένα τραπέζι από συμπόσιο. Η εικόνα του συμποσίου παραμένει σε ολόκληρη τη Βίβλο η κεντρική εικόνα της ζωής. Είναι η εικόνα της ζωής στην πρωταρχή της, στο τέλος της και στην πλήρωσή της: "...ίνα εσθίητε και πίνητε επί της τραπέζης μου εν τη Βασιλεία μου". Αποκλειστικός σκοπός αυτού του βιβλίου είναι να...
Διαβάστε περισσότερα...

ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΕΣΧΑΤΟΛΟΓΙΑ ΣΤΗ ΒΑΣΙΛΕΙΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ
Η παρούσα μελέτη για τη βασιλεία του Θεού υποβλήθηκε και εγκρίθηκε από τη Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών το έτος 1975 ως διδακτορική διατριβή. Ήταν ένα έργο, όπως έγραφα στον Πρόλογο της πρώτης έκδοσης, μεγάλου ασφαλώς προσωπικού μόχθου. Και όπως κρίνω σήμερα, ήταν καρπός κυρίως της αγάπης του Θεού που με στήριξε στις αφάνταστα δύσκολες στιγμές των μεταπτυχιακών μου σπουδών και στη σκληρή και κάτω από αντίξοες συνθήκες μακρά περίοδο της έρευνας και σύνθεσης της εργασίας αυτής. Είναι, ακόμη, ιδιαίτερα ενδεικτικό και εξόχως δηλωτικ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΣΚΕΥΗ ΚΕΡΑΜΕΩΣ

ΤΟ ΕΝΥΠΟΣΤΑΤΟΝ ΦΩΣ
Η κατανόηση της περί θεώσεως διδασκαλίας του αγίου Συμεών ως μιας νέας ανθρωπολογίας, προτείνεται από την παρούσα έρευνα, τόσο ως απάντηση στο ερώτημα για περιεχόμενο της θεολογικής προβληματικής στον αιώνα που ξεκίνησε, όσο και ως βάση της σύγκλισης και της σύνθεσης στην υφέρπουσα διελκυστίνδα μεταξύ ευχαριστιακής και θεραπευτικής εκκλησιολογίας. Μελετώντας τις προϋποθέσεις της θέωσης στη θεολογία του αγίου Συμεών, είναι αδύνατο να μη σταθεί κανείς στην άσκηση ως την κατεξοχήν προϋπόθεση επίτευξης της θέωσης. Από τις ασκητικές προϋποθέσει...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΡΩΙΝΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ
Τα πεζογραφήματα με τίτλο "Πρωινή λειτουργία" παραπέμπουν σε ένα κόσμο που λάμπει και ανθοφορεί. Είναι ο κόσμος μιας μνήμης που μας ακολουθεί, που μας συνοδεύει επίμονα. Ένα πλήθος ανθρώπων που αγαπήσαμε, που είναι πάντα μαζί μας κι ας ανεχώρησε για τον άλλο τόπο, χρόνια τώρα. Είναι ο κόσμος της Κύπρου, η παλιά γειτονιά μας, αλλά και ο κόσμος της Αθήνας, το αμφιθέατρο, τα Εξάρχεια, οι Γέροντες και οι άγιοι. Οι φίλοι μας από τα παλιά. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΙΣ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ ΑΓΙΟΥ ΚΟΙΝΩΝΙΑΝ
Το βιβλίο περιέχει σειρά μαθημάτων όπου, μέσω του κειμένου της θείας Λειτουργίας του αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου, γίνεται έκθεση των όρων της πίστεως και των τρόπων που οι πιστοί οδεύουν προς τη θεογνωσία. Παράλληλα, εκτίθεται και αναπτύσσεται το περιεχόμενο της υπερφυούς πράξης της Ευχαριστίας και της Κοινωνίας, οι οποίες, ως πράξη λαού συναγμένου στο όνομα του Χριστού, καθορίζουν το είναι και το έχειν των πιστών και τους οδηγούν σε οικείωση των ενεργειών του Αγίου Πνεύματος και δι' αυτού σε ένωση με τον Χριστό. Το κύριο στοιχείο των μα...
Διαβάστε περισσότερα...

ΜΕΤΑ-ΝΕΩΤΕΡΙΚΗ ΜΕΤΑ-ΦΥΣΙΚΗ
Καθιερώθηκε να ονομάζουμε "νεωτερική" (moderne) την περίοδο της ευρωπαϊκής ιστορίας που διαδέχθηκε τον μεσαίωνα. Συμβατικό όριο έναρξης της νεωτερικής περιόδου, σύμφωνα με τις χρηστικές κωδικοποιήσεις που καθιέρωσε η ίδια η ευρωπαϊκή ιστοριογραφία, είναι η πτώση της Κωνσταντινούπολης (1453). Ίσως γιατί ο άξονας των ιστορικών εξελίξεων μετατίθεται τότε οριστικά από την ελληνική Ανατολή στην ευρωπαϊκή Δύση. Καίριες πολιτιστικές διεργασίες που προηγούνται ή έπονται στην ιστορία της κεντρικής και δυτικής Ευρώπης -η λεγόμενη "Αναγέννηση" (Renai...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΧΑΡΙΣ ΤΗΣ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ
Το βιβλίο αυτό περιέχει τα άρθρα του Δ. Γ. Κουτρουμπή που δημοσιεύθηκαν σε περιοδικά και εφημερίδες από το 1956 έως το 1966, και αποτελούν το σύνολο μάλλον των δημοσιευμένων γραπτών του. Στα άρθρα αυτά εξετάζονται θέματα που αναφέρονται στη διδασκαλία και τη ζωή της Εκκλησίας, όπως: το περιεχόμενο και το έργο της θεολογίας, η Εκκλησία ως σώμα Χριστού, η παρουσία της Παναγίας και των Αγίων, ο κοσμικός και λειτουργικός χρόνος, το περιεχόμενο δεσποτικών εορτών, το μυστήριο του άνδρα και της γυναίκας, η θεολογία των Πατέρων, ή θεολογικά ζητήμα...
Διαβάστε περισσότερα...

LOVE IN THE SNOW
The snow which covers the hero in "Love in the Snow", set on the island of Skiathos, birthplace of the Greek writer Alexandras Papadiamantis (1851-1911), runs parallel, one could say, with the snow falling "all over Ireland", in Joyce's "The Dead", or indeed the snow which in distant Russia whitens Chekhov's coachman of the short story "Heartache", who, inconsolable over the recent loss of his son, was unable, among so many people that day, to unburden his grief to anyone but his own horse while unharnessing it the same evening in the stab...
Διαβάστε περισσότερα...

COLLECTANEA
Τα Collectanea τούτα, δίχως ημερομηνίες, τα βλέπω σαν τις χαμάδες της πατρίδας μας, για τις οποίες το Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν Ελευθερουδάκη (1927-1931) γράφει: "χαμάδα (η). Ελαία ώριμος πεσούσα από του δένδρου και τρωγομένη ανάλατος". Με τον ίδιο τρόπο και οι καταγραφές αυτές πρέπει, καθώς πέφτουν ώριμες από το δέντρο, να μαζεύονται και να τρώγονται, σα να λέγαμε, όπως είναι -δίχως άλλη επεξεργασία- ήγουν ανάλατες. (Από την έκδοση)...
Διαβάστε περισσότερα...

ΣΧΟΛΙΑ ΣΤΟ ΚΑΤΑ ΙΩΑΝΝΗΝ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ
Το Κατά Ιωάννην ευαγγέλιο χαρακτηρίστηκε από τον άγιο Ειρηναίο (3ος αι) "πνευματικό", επειδή σ' αυτό υπογραμμίζεται ιδιαιτέρως η παρουσία και η δράση του Αγίου Πνεύματος. Μέχρι σήμερα, μάλιστα, η κυρίως ανάγνωση περικοπών αυτού του ευαγγελίου αρχίζει την Κυριακή του Πάσχα και τελειώνει την Κυριακή της Πεντηκοστής, περίοδο κατά την οποία καλούμαστε να βιώσουμε τους έσχατους καιρούς της θείας Βασιλείας που φανερώθηκαν ως παρόν με την Ανάσταση και την Ανάληψη του Χριστού, αλλά και με την αποστολή του Αγίου Πνεύματος. Κατά τούτο είναι ένα μυστ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΨΑΛΩ ΤΩ ΘΕΩ ΜΟΥ ΕΩΣ ΥΠΑΡΧΩ
Το βιβλίο περιέχει ερμηνευτική προσέγγιση σαράντα τριών ψαλμών, οι περισσότεροι από τους οποίους παρουσιάστηκαν σε μια σειρά μαθημάτων που απέβλεπαν στη διασάφηση όρων της πίστεως. Για τον σκοπό αυτό το βιβλίο των ψαλμών νοήθηκε σαν να αποτελεί βιβλίο της Καινής Διαθήκης, δηλαδή γραμμένο κατά πρωθύστερο τρόπο από την Εκκλησία, τρόπο προσέγγισης που ακολούθησαν όλοι σχεδόν οι Πατέρες που μας έχουν καταθέσει ερμηνευτικά υπομνήματα στους ψαλμούς. Το κύριο στοιχείο αυτών των μαθημάτων ήταν να υπενθυμίσουν και να διασαφηνίσουν τους όρους της πί...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗΣ: ΑΠΑΝΤΑ (ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΤΟΜΟΣ-ΣΚΛΗΡΟΔΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ)
Ο Π. Νιρβάνας στα 1906, τέσσερα δηλαδή χρόνια προτού πεθάνει ο Παπαδιαμάντης, έγραφε τα εξής: "Τα φιλολογικά του έργα, τα οποία σήμερον αριθμούν τόσας εκδόσεις, εκτός της μνημειώδους εθνικής εκδόσεως, ήσαν διεσπαρμένα εις εφημερίδας και περιοδικά, τα οποία με κόπους και μόχθους περισυνέλεξαν οι εκδόται αργότερα". Το "σήμερον" το τοποθετούσε φανταστικά στον εικοστό πρώτο αιώνα, ενώ μόλις είχε μπει ο εικοστός. Αλλά τη στιγμή, που οραματιζόταν ή προέβλεπε μια τέτοια κατάσταση των παπαδιαμαντικών πραγμάτων για την επόμενη εκατονταετία, δεν υπή...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΝΤΡΕΑΣ ΔΗΜΑΚΟΥΔΗΣ
Όταν όμως είχε αντικρίσει το χωριό από μακριά, με φωτισμένα τα σπίτια από τον περίσσιο ήλιο στο ξέφωτο, είχε νιώσει μια λαχτάρα να έμεν' εκεί για πάντα, κι ένα βαθύ αίσθημα χαράς τον έκαμε να νιώσει δικό του το μέρος εκείνο. Το διέσχισε, αμέσως μετά γρήγορα, θυμωμένος με τη βιασύνη που τον ερέθιζε. Η λοξή σχισμή σε μια ξύλινη θύρα. Μια τρύπα σ' έναν μαντρότοιχο, γεμάτη από το σκονισμένο υφάδι της αράχνης. Η εύρωστη αγελάδα που ύψωνε την ουρά ξεμυγιάζοντας τα καπούλια της. Τα μαστάρια της, πιο ανοιχτόχρωμα, τριανταφυλλένια, κρεμιόντουσαν βα...
Διαβάστε περισσότερα...

ΣΤΟΥ ΤΙΜΟΝΙΟΥ ΤΟ ΑΥΛΑΚΙ
Πιάνοντας να καταγράψω εδώ μερικά τελευταία καλοκαίρια στα ελληνικά νερά και να βάλω σε κάποια τάξη ορισμένους στοχασμούς για τον τόπο, αναλογίστηκα πως αν το γράψιμο δεν το πάρεις σα μια τέχνη όπως οι παμπάλαιες - πριν από την γραφή - το ζωγράφισμα, τη ρόδα του κανατά, τη δουλειά του χρυσικού, που οδηγούν σε ένα αποτέλεσμα με κάποια τελική χρησιμότητα στη ζωή μας, δεν απομένει άλλο τίποτα από ένα ψέμα ή μια προσπάθεια μάταιη να πεις όχι με τα δικά της λόγια τη ζωή αλλά με τα δικά σου, τη ζωή που δε μιλάει, και να τη ζήσεις άλλη μια φορά τ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΔΟΓΜΑΤΙΚΗΣ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ
Στο νέο περιβάλλον του πλουραλισμού και της ύστερης νεωτερικότητας, η ορθόδοξη θεολογία καλείται να αρθρώσει οικουμενική πρόταση και νόημα ζωής για τον κόσμο, τον άνθρωπο και την ιστορία. Είναι ανάγκη να πραγματώσει μια νέα ερμηνευτική θεώρηση των δογμάτων της Εκκλησίας, διακρίνοντας τι είναι θεμελιώδες και αμετάβλητο θεολογικά και τι αποτελεί απλώς πολιτισμικό γλωσσάρι της εποχής. Στη θεολογική αυτή ερμηνευτική ως αναμέτρηση με τον πλουραλισμό και την ετερότητα σε οικουμενική διάσταση, η ορθόδοξη θεολογία οφείλει να αναδείξει το δυναμικό ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΠΑΝΘΙΣΜΑ ΔΙΗΓΗΜΑΤΩΝ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗ
(...) Η σειρά με την οποία δημοσιεύονται τα διηγήματα είναι χρονολογική (χρονολογία πρώτης δημοσίευσης). Το έτος της πρώτης δημοσίευσης συμπίπτει λίγο-πολύ, κατά κανόνα, με το έτος συγγραφής, άρα ο αναγνώστης μπορεί να σχηματίσει μια αμυδρή, έστω, εικόνα, της εξέλιξης του συγγραφέα, πράγμα πάντως στο οποίο δεν είναι υποχρεωτικό να δίνει κανείς ιδιαίτερη σημασία, τουλάχιστον όταν έχουμε να κάνουμε με ανθρώπους σαν τον Παπαδιαμάντη. Το 2001 συμπληρώθηκαν 150 χρόνια από τη γέννηση και 90 από το θάνατό του. (...) (ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΕΚΔΟΣ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ «ΑΔΕΛΦΟΥΣ ΚΑΡΑΜΑΖΟΒ»
«Το περιεχόμενο του βιβλίου δεν αποτελεί απόπειρα περίληψης ή συμπύκνωσης του κορυφαίου μυθιστορήματος του Ντοστογιέφσκι. Κάτι τέτοιο θα ήταν, άλλωστε, ανέφικτο -αλλά και ανώφελο: πώς είναι δυνατόν να συμπυκνώσεις τη μορφή που ακτινοβολεί το κάλλος; Ή πώς μπορείς να συντομέψεις ένα κείμενο τόσο σφιχτοδεμένο και καλοδουλεμένο, στο οποίο η πιο ασήμαντη φαινομενικά λέξη "λειτουργεί", και η αφαίρεσή της είναι αδιανόητη; Και ποιο το όφελος να αποδώσεις περιληπτικά μια κολοσσιαία σύνθεση, που πασχίζει να ιστορήσει την τραγική εποποιία της ανθρώπ...
Διαβάστε περισσότερα...