ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΤΩΝ ΦΙΛΩΝ

ΟΙ ΣΚΛΗΡΟΙ ΚΑΙΡΟΙ
Ελεύθεροι στοχασμοί απάνω σε θέματα και προβλήματα του εικοστού αιώνα. Ίσως είναι ο προσφυέστερος χαρακτηρισμός που θα μπορούσε να δοθεί σε τούτα τα κείμενα - έτσι καθώς είναι γραμμένα με την παρόρμηση της πρώτης στιγμής, την παρόρμηση που δίνει την αφορμή ν' αναπηδήσουν από τα βάθη παρατηρήματα που κινδυνεύουν ν' αχρηστευθούν. Γιατί οι καιροί, περισσότερο από κάθε άλλη φορά, δεν είναι "μενετοί". (. . .) (ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ)...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΗ ΜΑΖΑ
(...) «Ο αγών περί την "ορθοδοξίαν" ενός δόγματος, μεταξύ των "ορθοδόξων" θεωρητικών, αποτελεί πάντοτε τυπικόν φαινόμενο αποσυνθέσεως, επαναλαμβανόμενον αείποτε εις την ιστορία του πνεύματος, οσάκις μια θεωρία κλονισθή. Ο ενιαίος μαρξισμός διηρέθη εις δύο κατευθύνσεις: την "ορθόδοξον" και την επαναστατικήν, εξ εκατέρας των οποίων εκάτερα τα μαρξιστικά δόγματα -δηλαδή ο μαρξισμός εν συνόλω- ετέθησαν υπό διαλυτικήν κριτικήν. (...) Υπό τας συνθήκας ταύτας ο μυστικισμός και τα άλογα στοιχεία του ανθρώπου, εκβληθέντα διά του ρασιοναλισμού (...)...
Διαβάστε περισσότερα...

ΚΑΤΑΧΝΙΑ
Ο κάπως ατημέλητος άνθρωπος με το λεπτό, μικρό πρόσωπο, με τα στοχαστικά κι' ανήσυχα μάτια που πολλοί είπαν ότι τον έκαναν να μοιάζει με κουκουβάγια, ο ιδιορρυθμότερος εκπρόσωπος του Ισπανικού πάθους και της "τραγικής αίσθησης της ζωής", ο ξεροκέφαλος κι' ανένδοτος Βάσκος, Μιγέλ ντε Ουναμούνο, γεννήθηκε στο Μπιλμπάο το 1864. Από τις πιο ταραγμένες είναι κι' αυτή η περίοδος της Ισπανικής Ιστορίας όπου ο μακροχρόνιος αγώνας των Καρλιστών για τη διαδοχή του Θρόνου βρίσκεται στις τελευταίες φάσεις του, όπου οι εμφύλιοι πόλεμοι εντείνονται με τ...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΛΑΖΑΡΙΛΙΟΣ ΝΤΕ ΤΟΡΜΕΣ
Γιατί διάλεξαν "οι Εκδόσεις των Φίλων" τον "Λαζαρίλιο ντε Τόρμες" για να εγκαινιάσουν μια μικρή βιβλιοθήκη από τα πιο ενδιαφέροντα βιβλία της ισπανικής λογοτεχνίας που είναι άγνωστα στην Ελλάδα; Για δυό λόγους. Ο πρώτος, γιατί είχε μεταφρασθεί το έργο από την Ιουλία Ιατρίδη. Ο δεύτερος, γιατί "ο Λαζαρίλιος ντε Τόρμες" παρουσιάζει ένα είδος απέριττης λογοτεχνικής έκφρασης που χαρακτηρίζει το ισπανικό πνεύμα, το σατυρικό μυθιστόρημα (novella picaresca), που ακόμη δεν έχει παρουσιαστεί στα ελληνικά, όπως έχουν από καιρό παρουσιαστεί μεταφράσε...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΗΝ ΤΡΑΓΙΚΗ ΜΟΥΣΑ
Πάνω και πέρα από την Τραγωδία ως είδος του Δραματικού Θεάτρου, υπάρχει μια έννοια υποβλητική όσο κι' ακαθόριστη: το τραγικό πνεύμα. Τι λέμε τραγικό πνεύμα; Βιάζομαι να δηλώσω, ότι σκοπός μου δεν είναι να το προσδιορίσω στη γενικότερη εκδοχή του, που ξεπερνάει τη θεατρική περιοχή και βρίσκει κάποτε εφαρμογή σε φυσικά πρόσωπα, πνευματικές μορφές καθώς ο Πασκάλ, ο Κίρκεγκωρ, ο Νίτσε ή ο Ντοστογιέφσκυ. Εμείς εδώ θα σταθούμε στον καθαρά σκηνικό χώρο, γιατί σ' αυτόν είναι που το τραγικό πνεύμα αποκτά μιαν επικύρωση τόσο έντονη ώστε, αντί να εξε...
Διαβάστε περισσότερα...

ΚΩΣΤΗΣ ΠΑΛΑΜΑΣ

ΟΙ ΑΣΗΜΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΤΑΠΕΙΝΕΣ ΤΟΥ 21
Μαθητριούλα της Ε' Δημοτικού ήμουν, όταν διάβασα στο περιοδικό "Ελληνόπουλο, θησαυρός των παιδιών", για την Πανώρια Χατζηκώστα και τη Σάββαινα. Θυμάμαι πόσο συγκινήθηκα!... Αργότερα έμαθα για την Τασούλα Κουρκουμέλη και την Κωνσταντία απ' τη Σαμοθράκη. Πολλές γυναίκες θυσιάστηκαν με τα παιδιά τους κι έγιναν ολοκαύτωμα. Εμείς ξέρουμε μόνο το Ζάλογγο και τις Ναουσαίες. Πραγματικά η πατρίδα μας μαρτύρησε και μάτωσε άπ' τη μια άκρη ως την άλλη. Αν αποφασίζαμε να στήσουμε μνημείο για την κάθε περίπτωση, θα γέμιζε ο τόπος. Δεν θα είχαμε που να σ...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΔΙΚΤΑΤΟΡΑΣ

Η ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ ΣΤΟ ΚΑΙΡΟ ΜΑΣ (ΔΟΚΙΜΙΑ)
Πολύ μεγάλες ζυμώσεις, που θα τις λέγαμε χτες ακόμα απίστευτες, πραγματώνονται, τα τελευταία χρόνια, στους κόλπους των χριστιανικών Εκκλησιών. Παντού γίνονται εκδηλώσεις, συναντήσεις και συσκέψεις με σκοπό να προετοιμάσουν πλατύτερες ενότητες αναμεταξύ τους. Ο οικουμενισμός, από την περιοχή της θεωρίας, αρχίζει να περνά στην πράξη. Προαιώνιες δυσπιστίες, προκαταλήψεις και εχθρότητες, βαθιά ριζωμένες στην ψυχή των λαών, υποχωρούν για πρώτη φορά και αφήνουν να εξωτερικευθούν διαθέσεις για την προσέγγιση, την κατανόηση, τη συμφιλίωση των χωρι...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΟ ΣΙΩΠΗΛΟ ΣΥΝΟΡΟ
Γράφω αυτές τις σημειώσεις για ένα βιβλίο που με δυναστεύει όλη μου τη ζωή ώσπου να το πω. Ένα έργο ζωής που δεν μπορεί να τελειώσει. Αποσπασματικό; Όχι περισσότερο από ό,τι είναι απαραίτητο. Αν ασθμαίνει η μαρτυρία μου είναι γιατί έρχεται από μακριά. Εκεί όπου τόσο προσεχτικά και με τόση προνοητικότητα την είχα εξορίσει. Λάθος μου ήταν, και τώρα πρέπει να το πληρώσω, που της επέτρεψα να ξαναγυρίσει. (Από την παρουσίαση της έκδοσης)...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΟΛΙΤΙΚΗ
«Το βιβλίο αυτό δεν είναι πολιτικό δοκίμιο, αλλά φιλοσοφικό. Φθάνει έως εκεί όπου στη σφαίρα της κοινωνικής πράξης μπορεί να φθάσει κανείς με τη θεωρία και τελειώνει εκεί όπου η πραγματική πολιτική αρχίζει. Δεν διδάσκει ποια είναι η πολιτική πράξη, αλλά ποια πρέπει να είναι. Δεν αποτελεί μια οντολογική αλλά μια δεοντολογική έρευνα. Αλλά και πάλι, δεν διδάσκει ποια πρέπει να είναι η συγκεκριμένη πολιτική πράξη σε ορισμένο χώρο και χρόνο, αλλά μόνο τους γενικούς και αντικειμενικού κύρους όρους υπό τους οποίους κάθε πολιτική πράξη, σε κάθε χρ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΦΟΝΤΑΜΑΡΑ
Τα περίεργα γεγονότα που διηγούμαι έγιναν το καλοκαίρι του περασμένου χρόνου στη Φονταμάρα. Τούτο τ' όνομα το 'δωσαν σ' έναν παληό και σκοτεινό, τόπο από φτωχούς χωριάτες που βρίσκονται στη Μάρσικα, στα βορινά της αποξηραμένης λίμνης του Φουτσίνο, στο εσωτερικό μιας κοιλάδας μισόπλευρα στους λόφους και στο βουνό. Πιο αργά έμαθα πως το ίδιο όνομα με μικρές παραλλαγές, ανάλογα με τις περιστάσεις, το είχαν και άλλοι κατοικημένοι τόποι της μεσημβρινής Ιταλίας και, το πιο σοβαρό, ξεκαθάρισα, ότι τα ίδια περίεργα συμβάντα, που με ακρίβεια είναι ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΟΙ ΠΡΟΛΑΛΗΣΑΝΤΕΣ
Ο κόσμος έρχεται στον άνθρωπο με ήχους, με εικόνες, με οσμές, με ψαύσεις. Η ύπαρξη αναπτύσσεται σε δίχτυ που νυχτόημερα καρτερεί απλωμένο ν' αλιεύσει την τροφή της. Κάποτε οι ήχοι γίνονται φωνή, και η φωνή λόγος. Κάποτε οι εικόνες σαλεύουν, πάλλουν και γίνονται μορφές, πρόσωπα ανθρώπινα που προφέρουν τον λόγο. Και κάποτε οι άνθρωποι, τα πρόσωπα, αποτυπώνουν τον λόγο τους στο χαρτί και φεύγουν, ανηφορίζοντας για του θανάτου την απόκοσμη δόξα. Αυτά τα χαρτιά, τα σημαδεμένα απ' τον λόγο του ανθρώπου, μας καρτερούν να γεννηθούμε. Με μύριους τρ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΛΟΓΟΔΟΣΙΑ ΜΙΑΣ ΖΩΗΣ (ΔΙΤΟΜΟ)
Μια αυτοβιογραφία συνιστά μια αυτοπεριγραφή: είναι η εξιστόρηση του βίου ενός ανθρώπου από τον ίδιο, αυτοπεριγραφή και εξωτερική, και εσωτερική. Έτσι, υπό την επιβολή μιας χρονολογικής συνέπειας, αναπλάθεται και με την δύναμη των λέξεων ορθώνεται, μέσα από ένα κείμενο και ο εξωτερικός, και ο εσωτερικός βίος του ανθρώπου εκείνου που αποφασίζει να αυτοπεριγραφεί. Το κείμενο που με τέτοιο τρόπο παραδίδεται στους άλλους συνιστά και μιαν εξομολόγηση, και μιαν αποκάλυψη, και μιαν αποφόρτωση αλλά κάποτε, και μια προσπάθεια αυτοδικαίωσης. Και κάπο...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΑ ΘΑΜΠΑ ΜΑΤΙΑ

ΦΘΙΝΟΠΩΡΙΝΗ ΕΞΟΧΗ

ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ

ΤΑ ΑΠΟΜΝΗΜΟΝΕΥΜΑΤΑ ΕΝΟΣ ΚΥΡΙΟΥ

Η ΑΓΩΝΙΑ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΥ
Τα μεγάλα δημιουργικά πνεύματα είναι προικισμένα με οίστρο προφητικό. Ιδού ο Μιγέλ ντε Ουναμούνο: έγραψε πριν μισό περίπου αιώνα την "Αγωνία του Χριστιανισμού", πριν, κάτω από την σκληρότατη πίεση των σύγχρονων μετασχηματισμών του βίου, σπάσουν οι πνευματικές φλέβες των ανθρώπων και διαποτίσουν τον κόσμο με αγωνία. Η βαθύτατη γεύση του υπάρχειν είναι για τον συνειδητό άνθρωπο αγωνιώδης. Αλλά μια ζωή, των πρώτων δεκαετιών του αιώνα μας, που διαφύλαγε σχεδόν ανέπαφη την κρούστα της κοινωνικής ζωής, δεν άφηνε παρά μονάχα στα προικισμένα πνεύμ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΣΙΓΓΑΝΙΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙΣΤΑΡΙ
Δεν έχω τη φιλοδοξία να προσθέσω εδώ ένα δοκίμιο για την ποίηση του Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα - ανάμεσα σε τόσα κείμενα, υπεύθυνα κι ανεύθυνα, που είδαν το φως στον τόπο μας για τον μεγάλο Ισπανό ποιητή. Οφείλω όμως να επισημάνω το ήθος της ποίησής του, όπως γαλβανίστηκε στο "Τσιγγάνικο τραγουδιστάρι". Το ήθος αυτό, όπως κι ολάκερης της λορκιανής δημιουργίας, είναι ήθος μεσογειακό, του ανοιχτού ουρανού, του γεμάτου δριμεία δύναμη ήλιου, του καρπερού περιβολιού, του γυμνού τοπίου, όπου η αίσθηση κι η χαρά του νερού δραματοποιούνται, της ομορφι...
Διαβάστε περισσότερα...