ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΤΩΝ ΦΙΛΩΝ

ΕΚΤΕΛΕΣΘΕΝΤΕΣ ΕΠΙ ΚΑΤΟΧΗΣ
(...) Τούτο το τεύχος έχει το προνόμιο να έχει καταγραφή την ώρα της εφιαλτικής τραγωδίας. Είναι ένα είδος αρχείου. Αναφέρονται τα γεγονότα με την αμεσότητα της στιγμής. Και είναι τόσο μεγάλα που δε χωρεί ούτε προκατάληψη, ούτε κριτική. Είναι ιστορία αληθινή. Γι' αυτό έχει μεγάλη σημασία η επανέκδοσή του, αφού από καιρό είχε εξαντληθή. Οι Έλληνες που τα ονόματά τους σημειώνονται εδώ είναι οι ελεύθεροι νικημένοι όπως στο Μεσολόγγι οι ελεύθεροι πολιορκημένοι. Στον κάθε σκοτωμένο νιώθαμε τη ζωντανή θέληση του Έθνους να ζήσει. Πόσες ώρες στην ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΟΙ ΑΓΡΑΥΛΟΥΝΤΕΣ

ΑΜΕΙΛΙΚΤΟ ΝΕΡΟ
ΑΜΕΙΛΙΚΤΟ ΝΕΡΟ Χαιρόσουν όταν έριχνες τα Σάββατα γάργαρο το νερό επάνω στο μωσαϊκό και τα πλακάκια. Απ' το μπαλκόνι σου έτρεχαν καταρράχτες. Στο μέτωπό σου κόμποι ίδρωτα. Το σπίτι έλαμπε από καθαριότητα. Εσύ από χαρά. Γελούσες όπως πότιζες τον μυστικό σου κήπο να βρουν οι πεταλούδες χρώματα στις μαργαρίτες και τα φασολάκια. Τώρα στο γκρίζο και ξερό δωμάτιο λείπει η χαρά, τα έντομα, το χρώμα και το βλέμμα. Δεν έχει ψυχανθή και λεπιδόπτερα στον θάλαμο. Δυό πεταλούδες μοναχά αμείλικτο νερό φαρμάκι στάζουνε στις φλέβες καθώς ο θάνατος α...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΟΙΗΤΕΣ ΚΑΙ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ
(...) Το θέμα της εκλογής των τριών αυτών ποιητών, που με απασχόλησαν, ήταν πρωτίστως υποκειμενικό. Η αντικειμενική όμως πλευρά της εκλογής είναι το γεγονός πως αυτοί οι τρεις ποιητές εκφράζουν μια ιδιαίτερη αλλά και συνεκτική αντίληψη για το αρχαιοελληνικό πνεύμα, και είναι εκπρόσωποι της γενιάς τους. Γνωρίζω τον μόχθο που κατέβαλαν οι προηγούμενοι μελετητές με τις γενικές ή εξειδικευμένες εργασίες τους: τεράστια η προσφορά των μελετών για το έργο του Σικελιανού, ογκώδης η βιβλιογραφία για τον Σεφέρη. Γι' αυτό τα βιβλιογραφικά στοιχεία πο...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΣΥΓΧΡΟΝΟΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣ
Όταν μια εποχή χρησιμοποιεί συχνά μερικούς όρους, τούτο σημαίνει πως οι όροι αυτοί ανταποκρίνονται σε κάποιες σκοπιμότητες. Η εποχή μας χρησιμοποιεί συχνά τους όρους "χάος", "προβληματισμός", "άγχος". Μπορούμε, χωρίς να πέσουμε σε λάθος, ν' αφαιρέσουμε ένα ισχυρό ποσοστό υπερβολής. Η υπερβολή είναι αναπόφευκτη και δεν είναι ο πρόσφατος καρπός της ιδιοσυγκρασιακής δομής του ανθρώπου ή των συγχρόνων ιστορικών συνθηκών. Και άλλοτε έχει συμβεί μερικοί όροι ή μερικά συνθήματα ν' αποκτήσουν διάδοση πολύ μεγαλύτερη από το γεγονός που προσπαθού...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ
Η βυζαντινή φιλοσοφία αποτελεί έναν κλάδο που παλαιότερα δεν είχε την ίδια ανάπτυξη με αυτή που γνωρίζει τα τελευταία χρόνια. Τούτο, ασφαλώς, δεν συνέβαινε αποκλειστικά και μόνο εξ αιτίας της ευρύτατα διαδεδομένης αρνητικής αντίληψης που επικρατούσε για την πνευματική κληρονομιά που κατέλιπε η βυζαντινή περίοδος (θυμίζουμε μόνον τον όρο "βυζαντινισμός", μια προκατάληψη που μας φόρτωσε ο 18ος αιώνας) υπήρχε ταυτόχρονα και η αμφιβολία για το εάν και κατά πόσο η κατ' εξοχήν θεολογική σκέψη του Βυζαντίου ήταν πράγματι και φιλοσοφική, και κατά...
Διαβάστε περισσότερα...

ΔΥΟ ΚΡΗΤΙΚΑ ΔΡΑΜΑΤΑ

ΤΟ ΗΦΑΙΣΤΕΙΟ
Τι είναι το Αρκάδι για μένα, δεν ξέρω αν μπορεί να το εκφράσει ο λόγος. Αφότου ένιωσα τον κόσμο, το Αρκάδι μεγαλώνει μέσα μου. Το αντίκρισα πρώτη μου φορά παιδί, όταν με πήρε ο συγχωρεμένος ο πατέρας μου μαζί με το μεγαλύτερο αδελφό μου και μας πήγε να προσκυνήσουμε. Είχαμε κι εμείς έναν δικό μας σε κείνο τ' Ολοκαύτωμα, το θείο μου το Γιωργάκη. Ένα χρόνο ύστερα από το χαμό του, ο παππούς μου είχε κάμει έναν άλλο γιο και τονε βάφτισε Γιώργη, για τη μνήμη του σκοτωμένου. Είχε πράξει σα χωρικός που ήταν: του έκαψε το αστροπελέκι το κυπαρίσσι...
Διαβάστε περισσότερα...

ΚΑΡΕΛΛΗ: ΤΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ (ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΤΟΜΟΣ)
Τ΄είν' αυτά, τα μαύρα περιστέρια που στα χέρια κρατάς, Κασσάνδρα; Ποια θυσία τοιμάζεις περίεργη, ανήκουστη; Θα γίνουν κοράκια τα πένθιμα τούτα πουλιά και θα σου ξεσχίσουν σε λίγο τα σωθικά σου, τα βλέμματα. Διώξ' τα να φύγουν απ' την αγκαλιά σου, διώξ' τα να φύγουν μακρυά. Τίποτα καλό, χαρούμενο δεν προμηνούν στην ανήσυχη τόσο ψυχή μας. Σπρώξ' τα από πάνω σου, κόρη του βασιληά, να μη σκαλώνουν απάνω σου, τ΄άγρια μαύρα πουλιά. [...] [Από την έκδοση]...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΤΗΣ ΑΔΕΛΦΙΔΗΣ

ΤΣΙΓΓΑΝΙΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙΣΤΑΡΙ
Δεν έχω τη φιλοδοξία να προσθέσω εδώ ένα δοκίμιο για την ποίηση του Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα - ανάμεσα σε τόσα κείμενα, υπεύθυνα κι ανεύθυνα, που είδαν το φως στον τόπο μας για τον μεγάλο Ισπανό ποιητή. Οφείλω όμως να επισημάνω το ήθος της ποίησής του, όπως γαλβανίστηκε στο "Τσιγγάνικο τραγουδιστάρι". Το ήθος αυτό, όπως κι ολάκερης της λορκιανής δημιουργίας, είναι ήθος μεσογειακό, του ανοιχτού ουρανού, του γεμάτου δριμεία δύναμη ήλιου, του καρπερού περιβολιού, του γυμνού τοπίου, όπου η αίσθηση κι η χαρά του νερού δραματοποιούνται, της ομορφι...
Διαβάστε περισσότερα...

ΚΑΤΑ ΧΡΟΝΟΝ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ
ΤΟ ΑΣΤΕΡΙ Από μικρός γύριζα αργά στο σπίτι. Γυρόφερνα μονάχος στα στενά, έχανα τον δρόμο ή συχνά δεν είχα καθόλου προορισμό, περιμένοντας υπομονετικά μέχρι να 'ρθει η νύχτα. Τότε, καθόμουν σταυροπόδι στο πεζοδρόμιο, το σπίτι άπλωνε την παλάμη του μπαλκονιού κι εγώ, μ' ένα σάλτο, την απέφευγα, ξεκινώντας την πορεία προς τ' αστέρια. Μικρές χορεύτριες. Ντυμένες στα φωτεινά τους ρούχα, με τα ακτινωτά άκρα και τα λαμπερά στεφάνια να στήνονται εν ρυθμώ. Πρόθυμες μόνο για έμενα, με μια κίνηση απ' το δάχτυλό μου ν' αρχινήσουν. Αλλά ήμουν μακριά, ή...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΑΛΙΑ ΚΑΙ ΝΕΑ ΠΟΙΗΣΗ
Οι σταθεροί πνευματικοί έρωτες του Αιμ. Χουρμούζιου, είπα κι άλλοτε, είχαν τρεις συγκεκριμένες περιοχές για ν' ασκηθούν: την περιοχή των οξυδερκών ραβδοσκοπήσεων της εποχής για την σοβαρή και βαθειά μελέτη των προβλημάτων που παρουσιάζει την περιοχή του θεάτρου και τέλος, την περιοχή της λογοτεχνικής κριτικής. [...] (Από τον πρόλογο της έκδοσης)...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΑΓΓΕΛΟΣ ΣΤΟ ΠΗΓΑΔΙ
"ΚΑΛΟΓΕΡΟΙ ΚΑΙ ΑΛΟΓΑ (Σάββατο του Λαζάρου πρωί)": Το Σάββατο ήτανε μέρα δοξασμένη για τον ψωμά του μοναστηριού. Αποβραδίς ζύμωνε και φουρνοπολεμούσε, για να 'χει καρβέλια να μοιράσει στους ξωμάχους και τούς μετοχάρηδες, στους βοσκούς και τούς δραγάτες, πού συνάζουνταν απ' ολόγυρα πουρνό-πουρνό για να πάρουν το βδομαδιάτικο ταΐνι τους. Η τράπεζα του μοναστηριού στέναζε να χωρέσει τόσο πλήθος, γιατί προτού ρίξουν στην πλάτη το γιομάτο σακκί τους και κινήσουν, ο λαός οι αργατολόγοι συγκαθίζανε γύρω στην τάβλα να κρασοψιχιάσουν (ψίχα ψωμί μουσ...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΔΙΑΒΟΛΟΣ
Θλίψη Σταυροδρόμια Συγχώρεση Αγρύπνια Σε εννέα όγδοα Γενέθλια Ψευδορκία Το παράθυρο Δύοντας Η ήμερα Ρίσκο Αντί επιλόγου Το χέρι Ξέσπασμα Μάταιο Σίσυφος Το δέντρο Τα πρόσωπα Εγωισμός Θα σε ξανασταυρώσω Βροχή Η αγκαλιά Ειρωνικό Αφορισμός Απόηχος Ιερόδουλη Ο μίτος της Αριάδνης Κρυφτό Φρόνηση...
Διαβάστε περισσότερα...

ΘΕΟΤΟΚΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ
Η προσωπικότητα του Κωνσταντίνου Θεοτόκη συνδέεται με μια πολυδύναμη ιστορική στιγμή, όταν στην εθνική συνείδηση έπεφτε γόνιμος σπόρος το κοινωνικό ιδεώδες σαν ηθική αξία αναμορφωτική, ενώ το έργο του, κινημένο από το ιδεώδες τούτο, ξεκόβοντας βίαια από την καθιερωμένη ως την ώρα του παράδοση στην ελληνική πεζογραφία, σημαδεύει την αποφασιστικώτερη καμπή στο νεοελληνικό μυθιστόρημα. Από τον Κωνσταντίνο Θεοτόκη αρχίζει - και με πόσην ένταση και με πόσο πάθος ψυχής! - το "κοινωνιστικό" μυθιστόρημα στην Ελλάδα. Η διαπίστωση δεν είναι νέα, μα ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΟΙ ΑΣΗΜΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΤΑΠΕΙΝΕΣ ΤΟΥ 21
Μαθητριούλα της Ε' Δημοτικού ήμουν, όταν διάβασα στο περιοδικό "Ελληνόπουλο, θησαυρός των παιδιών", για την Πανώρια Χατζηκώστα και τη Σάββαινα. Θυμάμαι πόσο συγκινήθηκα!... Αργότερα έμαθα για την Τασούλα Κουρκουμέλη και την Κωνσταντία απ' τη Σαμοθράκη. Πολλές γυναίκες θυσιάστηκαν με τα παιδιά τους κι έγιναν ολοκαύτωμα. Εμείς ξέρουμε μόνο το Ζάλογγο και τις Ναουσαίες. Πραγματικά η πατρίδα μας μαρτύρησε και μάτωσε άπ' τη μια άκρη ως την άλλη. Αν αποφασίζαμε να στήσουμε μνημείο για την κάθε περίπτωση, θα γέμιζε ο τόπος. Δεν θα είχαμε που να σ...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΣΤΟΧΑΣΜΟΣ ΚΑΙ Ο ΛΟΓΟΣ
"Ο στοχασμός και ό λόγος" έρχεται, κατά κάποιον τρόπο, να συνεχίσει τις "Ομιλίες της γυμνής ψυχής", τη σειρά τα δοκίμια τα τυπωμένα στα 1946. Τα εφτά χρόνια πού πέρασαν από τότε σημαδεύτηκαν, ανάμεσα στ' άλλα, και σε κάποια γραψίματα, πού αμεσότερα εκφράζουν το περπάτημα μέσα στον εσωτερικό χώρο. Όσα βρίσκονται πιο σιμά, χρονολογικά θέλω να πω, προς τις "Ομιλίες της γυμνής ψυχής", δένονται μαζί τους στενότερα κατά το ήθος. Όσα πάλι πλησιάζουν την παρούσα στιγμή επισημαίνουν τη μεταλλαγή. Ό αναγνώστης, πού θα θελήσει να σκύψει στα κείμενα τ...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΕΠΟΧΗ ΜΟΥ
Θα σας μιλήσω λίγο για την εποχή μου κι όχι για τη ζωή μου. Λίγο νοιάζομαι - μάλιστα καθόλου - ν' αυτοβιογραφηθώ. Μπορεί, ύστερ' από τόσα βιβλία που έβγαλα από τη ζωή μου, να είχα κάποτε ευχηθεί να βγάλω ένα βιβλίο και να ιστορήσω αυτή την ζωή: όμως αυτό τον πόθο τον ένιωσα πολύ παροδικά και τμηματικά. Μονάχα σ' ένα πολύ περιορισμένο πεδίο, υπάκουσα σ' αυτή την παράκληση διηγούμενος καμμιά φορά στους φίλους μου και στον εαυτό μου την γένεση κάποιου από τα έργα μου. Μπορεί να μην αγάπησα αρκετά την ζωή μου για να 'μαι ένας καλός αυτοβιογράφ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΑΘΗ ΣΥΜΦΩΝΩΝ
«Β»: Δεύτερο τη τάξει Στην ακολουθία των γραμμάτων Με βήμα πορεύεται βραδύ Το βάρος της κρίσης μετά βεβαιότητος πολύ ειδικό Βραχνάς, βάσανο, σχεδόν μομφή Τη βήτα, κατά σύμβαση, να συμβολίζει διαλογή Χωρίς ελπίδα για αναθεώρηση, προαγωγή, διαφυγή -Κάτι- Βουρκώνει το βλέμμα Σε βάμμα του ηλιοτροπίου βυθίζεται υγρό Από κανένα να μη γίνει αντιληπτό Πώς θα στάξει (Από την έκδοση)...
Διαβάστε περισσότερα...