ΚΟΤΣΙΡΑΣ: ΤΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ (ΠΡΩΤΟΣ ΤΟΜΟΣ)
"Όσες φορές σκέπτομαι την Ποίηση - θέλω να πω, όταν γυρεύω καταγωγικά την ποίηση, δεν ξέρω πώς, παρεμβάλλεται ανάμεσα στην αίσθηση και τη σκέψη μου, το αναγνωσματάριο της πρώτης Δημοτικού. Εκεί μου φανερώνονται οι ρίζες κάποιου ποιήματος. Εκεί ονομάζονται τα πράγματα στην πρώτη παρθενική τους έκφραση. Εκεί υπάρχει ένας πρώτος σπινθήρας για να ονομασθούν τα πράγματα. Όταν με το Γυμνάσιο περάσαμε στα νεοελληνικά αναγνώσματα, οι φιλόλογοί μας, δεν φρόντιζαν παρά πώς θα κερδίσουνε το στοίχημά τους να μας διώξουν από τα ποιήματα και τους υπάρχο...
Διαβάστε περισσότερα...

ΚΟΤΣΙΡΑΣ: ΤΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ (ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΤΟΜΟΣ)
"Ο ΠΟΙΗΤΗΣ": Βλέπω το φόνο -τον οραματίζομαι Κάθε στιγμή ζω έντονα το δράμα μου στον αιώνα Ακούω τα βήματα πού έρχονται βαριά Σιδερένια και κλείνουν την πόρτα της συνείδησής μου Είμαι ο σκοτωμένος μαζί κι ο φονιάς Γιατί δε φυτρώνει χωρίς το αίμα η ζωή μου Κάθε στιγμή αφανίζομαι και αφανίζω Ζω με τον πόνο τη χαρά και τη λύπη μου Κάθε τόσο μια στάλα χαράς φεύγει Γλιστράει από τη χαραμάδα της λύπης μου Η μοναξιά μου είναι ο θάνατος και η ανάστασή μου Κάθε στιγμή ανασταίνομαι και πάλι πεθαίνω Με το φονικό ετούτο πού με ζήτησε και το γ...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΖΩΗ ΣΕ ΑΠΟΣΤΑΣΗ
Από μακρινούς και συχνά απόκρημνους δρόμους ξεκίνησε ο Κωνσταντίνος Τσάτσος για να φθάσει στο πέρας των κειμένων που συνθέτουν τον τόμο αυτό - ένα πέρας που φυσιολογικά χωρίζει τη γη από τον ουρανό. Από τα χλωρά του νιάτα έστρεφε ορμέμφυτα την ύπαρξή του προς τα ψηλά και ορεγόταν τα μεγάλα. Επικίνδυνη όρεξη της ψυχής, όταν η περιπέτεια του ανθρώπου χαράζεται σε εύθρυπτες επιφάνειες. Την μαρτυρία αυτού του τανύσματος του συνειδητού όντος προς τα ύψη αποτυπώνει, πριν απ' όλα στο ποιητικό του έργο -ένα έργο από τα πιο συνειδητά λυρικά έργα τη...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΟ ΦΕΓΓΑΡΙ ΤΟ ΜΑΧΑΙΡΙ ΤΑ ΝΕΡΑ
Το βιβλίο αυτό αποτελεί τον ευτυχή αμιτό ενός ευγενούς, συστηματικού θερισμού. Γιατί από την εκπνοή του θανάσιμου εκείνου Εμφυλίου Πολέμου - όταν άρχισαν ν' ανθίζουν και να καρπίζουν το όνομα και το έργο του Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα στα γόνιμα ελληνικά πνευματικά εδάφη - ως τις μέρες μας, για πρώτη φορά, με τέτοια αφοσίωση και τόση ζηλευτή συστηματικότητα συνάχθηκαν, καταγράφτηκαν και μελετήθηκαν όσα έπραξαν οι Έλληνες για να γνωρίσουν, να κοινωνήσουν, να τιμήσουν και να δοξάσουν το τίμιο όνομα και το βαθύπνοο έργο ενός κορυφαίου Ισπανού και...
Διαβάστε περισσότερα...

ΚΑΤΑΧΝΙΑ
Ο κάπως ατημέλητος άνθρωπος με το λεπτό, μικρό πρόσωπο, με τα στοχαστικά κι' ανήσυχα μάτια που πολλοί είπαν ότι τον έκαναν να μοιάζει με κουκουβάγια, ο ιδιορρυθμότερος εκπρόσωπος του Ισπανικού πάθους και της "τραγικής αίσθησης της ζωής", ο ξεροκέφαλος κι' ανένδοτος Βάσκος, Μιγέλ ντε Ουναμούνο, γεννήθηκε στο Μπιλμπάο το 1864. Από τις πιο ταραγμένες είναι κι' αυτή η περίοδος της Ισπανικής Ιστορίας όπου ο μακροχρόνιος αγώνας των Καρλιστών για τη διαδοχή του Θρόνου βρίσκεται στις τελευταίες φάσεις του, όπου οι εμφύλιοι πόλεμοι εντείνονται με τ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΥΤΟΨΙΑ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ
(. . .) Δεν μπορεί κανείς να ξέρει τι απ' αυτά που γράφει θα σωθεί, μέσα από την αέναη κάθαρση που επιτελεί στον κόσμο αυτόν ο χρόνος. Αρκεί κανείς να μη κρυφτεί και να ομολογήσει ποιος και τι είναι. Τα κείμενα του τόμου αυτού ακριβώς σ' αυτή την ομολογία προβαίνουν: ποιος και τι είναι κείνος που τα έγραψε αγγίζοντας την πύρινη ουσία του παρόντος, υποφέροντας μέσα στην αναθεωρητική εποχή του και προσπαθώντας, κατά την κρίση του, να διασώσει την πολύτιμη μαρτυρία του πνεύματος που γνωρίζει τα πράγματα σε κατάσταση μάχης. Τα κείμενα αυτά βγή...
Διαβάστε περισσότερα...

ΚΑΙΡΟΙ ΤΡΙΚΥΜΙΣΜΕΝΟΙ
Κάποιες φορές, ό υπεύθυνος μιας στήλης βρίσκεται στην ανάγκη να παίξει το ρόλο του διαιτητή. Είναι ή περίπτωση ακριβώς του υπογραφόμενου, καθώς δύο παρεμβάσεις αναγνωστών, σε οξύτατη αντίθεση μεταξύ τους (θεωρητική ευτυχώς), διατυπωμένη σ' αντίστοιχες επιστολές τους, τον κάνει να συλλογιστεί πώς ή διαφωνία τούτη, μπορεί καί να έχει έκταση γενικώτερη, κι ας μην εκφράζεται από όλους με τον γραπτό λόγο. Αδύνατο, λοιπόν να την παραβλέψουμε. Ιδού το θέμα: Εδώ καί δύο περίπου μήνες, είχα παραθέσει την άποψη αναγνώστη της στήλης της Τετάρτης, πού...
Διαβάστε περισσότερα...

ΣΤΗ ΧΩΡΑ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΥ ΠΟΤΑΜΟΥ
Τα Λεξικά ορίζουν ότι η Μνήμη είναι η ικανότητα του μυαλού να συγκρατεί εικόνες, γραπτές ή προφορικές εκφράσεις, γεγονότα και άλλα βιώματα, και να τα ανακαλεί στο κέντρο της συνείδησης, με αφορμή κάποιο ερέθισμα. Για να το λένε τα Λεξικά έτσι θα πρέπει να είναι. Όμως, θα τολμήσω να κάνω μια συμπλήρωση σ' αυτόν τον γενικώς παραδεκτό ορισμό. Πιστεύω ότι υπάρχουν και φορές, που η Μνήμη μοιάζει να είναι ικανότητα και της καρδιάς. Ή μήπως, σε ορισμένες περιπτώσεις, μόνο της καρδιάς; Οι σελίδες, πάντως, που ακολουθούν καταγράφουν μνήμες και κατ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΚΑΡΕΛΛΗ: ΤΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ (ΠΡΩΤΟΣ ΤΟΜΟΣ)
Τι μπορεί να εκφράσει, να πει ο ποιητής προσπαθώντας να γράψει μια εισαγωγή στο έργο του; Εξηγήσεις, όταν τόσα εξηγούνται ή γίνεται προσπάθεια να εξηγηθούν, να σχολιαστούν και το μυστήριο της ύπαρξης απομένει. Και η ποίηση, πιστεύω πως είναι, τελικά, ένα μυστήριο, όχι μόνο αισθητικό γεγονός αλλά και υπαρκτική κίνηση. Φαινόμενο της ανθρώπινης έκφρασης. Τι έκανε, τι οδήγησε τον άνθρωπο να δημιουργήσει τον ποιητικό λόγο; Αφού υπάρχει ο πεζός, ο πλούσιος, σαφής, άνετος, γιατί αυτό το είδος της ομιλίας, με ιδιαίτερους νόμους και κανόνες; Σε όπο...
Διαβάστε περισσότερα...

ΔΙΑ ΓΥΝΑΙΚΟΣ ΠΗΓΑΖΕΙ
Πάει αρκετός καιρός που ήθελα να μεταφέρω στο χαρτί κάποιες από αυτές τις άηχες κουβέντες, που έχουν να κάνουν με απλά και στοιχειώδη, στην αληθινή ουσία τους, πράγματα των οποίων όμως η σημασία πηγάζει ακριβώς από το ότι είναι στοιχειώδη. Είναι μονάχα σκέψεις που, κατά καιρούς, με παίδεψαν από έγνοια για πολλά και διάφορα της ζωής, κυρίως όμως για τη γυναίκα του σήμερα, από την οποία, όπως πάντα, όπως και τότε, μπορεί να "ερρύει τα φαύλα, αλλά και να πηγάζει τα κρείττω". Σκέψεις που με συντρόφεψαν, άλλοτε παρηγορητικά κι άλλοτε με αγωνία...
Διαβάστε περισσότερα...

ΜΥΘΟΣ ΚΑΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΣ ΤΗΣ ΑΣΤΙΚΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ
Εις την σειράν τριών ιστορικών κοινωνικών συστημάτων και πολιτικών καθεστώτων καταλαμβάνει σημαίνουσα θέσιν η επαναστατική, η κυριαρχική, η δραματική και η προβληματική φυσιογνωμία του αστού: Επαναστατική υπό την φεουδαρχίαν κυριαρχική εις την αστικήν κοινωνίαν δραματική εις την συνδικαλιστικήν κοινωνίαν. Και τέλος προβληματική ως προς το υπόλοιπον του βίου του. Εις την φεουδαρχικήν κοινωνίαν ο αστός συνεσώρευσε τας αρετάς του. Εις την επαναστατικήν του περίοδον τας επωφελήθη. Εις την αστικήν κοινωνίαν τας ελησμόνησε. Και εις την συνδικα...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΣΥΓΧΡΟΝΟΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣ
Όταν μια εποχή χρησιμοποιεί συχνά μερικούς όρους, τούτο σημαίνει πως οι όροι αυτοί ανταποκρίνονται σε κάποιες σκοπιμότητες. Η εποχή μας χρησιμοποιεί συχνά τους όρους "χάος", "προβληματισμός", "άγχος". Μπορούμε, χωρίς να πέσουμε σε λάθος, ν' αφαιρέσουμε ένα ισχυρό ποσοστό υπερβολής. Η υπερβολή είναι αναπόφευκτη και δεν είναι ο πρόσφατος καρπός της ιδιοσυγκρασιακής δομής του ανθρώπου ή των συγχρόνων ιστορικών συνθηκών. Και άλλοτε έχει συμβεί μερικοί όροι ή μερικά συνθήματα ν' αποκτήσουν διάδοση πολύ μεγαλύτερη από το γεγονός που προσπαθού...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΣΚΗΣΗ ΕΥΘΥΝΗΣ
Αρκετές φορές, σκύβοντας επάνω στα φωτεινά κείμενα της Μερόπης Σπυροπούλου αναρωτήθηκα: που και γιατί επί χρόνια κρυβόταν αυτός ο ακριβής, ευγενής, βαθύτατα πνευματικός στοχασμός και δεν αναδυόταν, έστω και στην δημοσιότητα του περιθωρίου- όπου συμβαίνει να καταφεύγουν τα πλέον ουσιώδη κείμενα που αναζητούν το φως τις τελευταίες δεκαετίες στον τόπο μας; [. . .] Εκείνη, κάπου κρυμμένη, μέσα σε πανεπιστημιακές αίθουσες, παρατηρούσε και στοχαζόταν, και τον έξω και τον μέσα της κόσμο, παραμένοντας σιωπηλή. Ίσως καρτερούσε να εκφράσει η συνείδη...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΡΙΑ ΑΛΦΑ, ΜΙΑ ΗΤΤΑ ΚΙ ΕΝΑ ΩΜΕΓΑ
Σε αυτόν τον ευσύνοπτο τόμο ο Κωνσταντίνος Μπούρας καταθέτει προς γνώσιν και επίγνωσιν, 375 ποιήματα, το ποιητικό απάνθισμα τριάντα ετών σιωπηλής ζωής (τριάντα βιβλία, μέχρι τώρα). Ποιητικό μυθιστόρημα, δίκην ποιητικού ημερολογίου, η ελληνολατρική κι ανθρωποκεντρική περιπέτεια του Κωνσταντίνου Μπούρα συνεχίζεται ισοβίως, ως φαίνεται. Η αφηγηματικότητα των δραματικών μονολόγων που συγγράφει, συνθέτει και φιλοτεχνεί, μετά κόπου και βασάνου ο εμβριθής πολυγραφότατος ποιητής και κριτικός λογοτεχνίας, προσδίδει ένα πρόσθετο πεζογραφικό στοιχείο...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΜΑΡΤΥΡΙΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ
Τα κείμενα των τριών αυτών τόμων, με τίτλους «Αγωνιώδης θητεία», «Αυτοψία της εποχής» και «Η μαρτυρία του ανθρώπου» εγράφτηκαν και πρωτοδημοσιεύτηκαν πριν από την Δικτατορία της 21ης Απριλίου 1967 - μια περίοδο με σοβαρές πολιτικές, ηθικές, κοινωνικές, ιδεολογικές και πνευματικές συνέπειες για την Ελλάδα. Κοιταγμένα ύστερα από τόσα χρόνια αποκτούν τον χαρακτήρα μιας ιδεολογικής και πνευματικής «μυθολογίας» της προδικτατορικής νεοελληνικής περιόδου ζωής, αλλά και μιας προσωπικής μαρτυρίας, αφού εγράφτηκαν μέσα στην μάχη μιας συνείδησης με τ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΓΩΝΙΩΔΗΣ ΘΗΤΕΙΑ
"ΘΗΤΕΙΑ ΣΤΟΝ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΣΜΟ": Ο Νεοελληνισμός είναι ένα εσωτερικό γεγονός και μια κίνηση από τα έσω της ύπαρξής μας προς τα έξω, με σκοπό ν' αλλοιώσει τον εξωτερικό κόσμο. Η εποχή είναι, για τη συνείδησή μας, μια κίνηση από τα έξω προς τα έσω, πίεση διαρκής για ν' αλλοιωθεί ο ακήρατος εσωτερικός μας κόσμος. Καθώς ο Νεοελληνισμός ανεβαίνει από τα βαθιά σκοτάδια, από τις ρίζες της ύπαρξής μας προς το φως της συνείδησης, έρχεται σε διάλογο με την εποχή. Η εποχή περνά, αφήνοντας επιτεύγματα και πληγές. Ο Νεοελληνισμός είναι από τη φύση του ένα δ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΑΙΔΕΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ
Είτε είμαστε "εγκαταλειμμένοι" μέσα στην ελευθερία, όπως παρατηρεί ο Χάιντεγγερ ψαύοντας ψύχραιμα την αρχέγονη σκληρότητα της ανθρώπινης ειμαρμένης, είτε, μόλις λάβουμε συνείδηση του εαυτού μας την αναζητούμε, ή αλήθεια μας είναι πως δεν μπορούμε να ζήσουμε και να καταξιωθούμε ως άνθρωποι χωρίς ελευθερία. Στοχαζόμαστε, λαχταρούμε, αναζητούμε, αποκτούμε, προασπίζουμε, χάνουμε και ξανακερδίζουμε την ελευθερία καθώς γίνεται με τον Θεό και με τον βαθύ εαυτό μας. Κι όσες φορές, αποτραβηγμένοι σε κάποια μυστική όχθη της ζωής, αποφασίζουμε να την...
Διαβάστε περισσότερα...

ΒΟΤΣΗ: ΤΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ 1976-1988 (ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΤΟΜΟΣ)
"ΟΙ ΣΚΑΛΕΣ": Σα σε σκάλες γιγάντιες, με όλα τα αίματα και τα δάκρυα, ανεβαίνουμε προς τις λέξεις, τις ιερές και μεγάλες, τις κρυμμένες στην αστραπή και στον κεραυνό, κοντά τους να μαζέψουμε τα φτερά μας. Να σιγήσουμε και να φοβηθούμε, ν' ατενίσουμε της ψυχής μας τις αβυσσαλέες εκτάσεις. Ένα ματωμένο, ένα ειρηνεμένο κουρέλι, στων μεγάλων πυλώνων την είσοδο να σταθούμε, μια νύχτα μόνο χωρίς δρόμο, χωρίς αίμα κι αγώνα, με το μαύρο βλέφαρο μονάχα ανοιγμένο, από την παγωμένη δρόσο των τόπων τούτων να πίνει, απ' τη γλύκα της νύχτας κι από τον ...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΧΑΜΕΝΟΣ ΟΥΡΑΝΟΣ
«Υπάρχουν πεζογράφοι που συγγράφουν παρατηρώντας τον τριγύρω τους κόσμο, τους ανθρώπους που ζουν εν κοινωνία. Τέτοιοι ο Μπαλζάκ και ο Τολστόι. Και υπάρχουν πεζογράφοι που παρατηρούν και μελετούν τον μέσα τους κόσμο. Τέτοιοι ο Ντοστογιέφσκι και ο Κάφκα. Οι πρώτοι χαρίζουν στη γλώσσα τους αφηγήματα οριζόντια. Οι δεύτεροι κάθετα. Ο Τερζάκης, ανήκει, πιστεύω, στη δεύτερη κατηγορία στοχαστών. Χωρίς να καταφρονεί τον γύρω κόσμο -και τον κόσμο-, χωρίς να παραθεωρεί την εποχή του -και ποια εποχή-, ανάγει τελικά ολόκληρη τη λειτουργία του στοχασμού...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΑΜΦΙΣΒΗΤΗΣΗ ΤΟΥ ΚΑΤΕΣΤΗΜΕΝΟΥ
Τα κείμενα του τόμου αυτού είχαν γραφεί πριν από 15 χρόνια, -χρόνια κρίσιμα πάλι, και για τον τόπο μας και για τον κόσμο. Από τότε, πολλά πράγματα έχουν αλλάξει. Άλλαξαν και στον εσωτερικό κόσμο του συγγραφέα. Όχι τόσο οι ιδέες του -που κι αυτό είναι πνευματικά νόμιμο,- όσο ο τρόπος γραφής του. Για τούτο, ενώ το βιβλίο είναι από χρόνια εξαντλημένο, δεν δεχόταν να επανεκδοθεί πριν το αναπλάσει και του χαρίσει την τελική του μορφή. Επειδή όμως το βιβλίο αυτό αποδείχτηκε χρήσιμο βοήθημα για τους μαθητές των Λυκείων της πατρίδας μας που το ζητ...
Διαβάστε περισσότερα...