ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΤΩΝ ΦΙΛΩΝ

Ο ΣΥΓΧΡΟΝΟΣ ΚΟΣΜΟΣ
Α΄ ΤΟ ΝΟΗΜΑ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΤΟ ΑΤΟΜΟ ΕΝΩΠΙΟΝ ΤΗΣ ΕΞΟΥΣΙΑΣ ΤΑ ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ Η ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΑ ΕΘΝΗ ΤΟ ΚΑΤΕΣΤΗΜΕΝΟ ΤΑ ΛΟΦΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ Η ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΤΟΥ ΤΥΠΟΥ ΠΕΡΙ ΒΛΑΚΕΙΑΣ ΠΕΡΙ ΑΝΑΙΔΕΙΑΣ ΑΙΔΩΣ ΚΑΙ ΝΕΜΕΣΙΣ Β΄ ΤΟ ΝΟΗΜΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ Η ΥΠΟΔΟΜΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ Η ΕΝΟΤΗΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΙΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ Η ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΚΡΙΣΗ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΥΡΩΠΗ ΔΙΑΛΟΓΟΣ ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΙΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ ΚΑΙ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ ΕΞΗΝΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΠΑΝΕΥΡΩΠΗΣ ΕΠΙΛΟΓΙΚΗ ΣΗΜΕΙΩΣΗ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΥΤΟΨΙΑ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ
(. . .) Δεν μπορεί κανείς να ξέρει τι απ' αυτά που γράφει θα σωθεί, μέσα από την αέναη κάθαρση που επιτελεί στον κόσμο αυτόν ο χρόνος. Αρκεί κανείς να μη κρυφτεί και να ομολογήσει ποιος και τι είναι. Τα κείμενα του τόμου αυτού ακριβώς σ' αυτή την ομολογία προβαίνουν: ποιος και τι είναι κείνος που τα έγραψε αγγίζοντας την πύρινη ουσία του παρόντος, υποφέροντας μέσα στην αναθεωρητική εποχή του και προσπαθώντας, κατά την κρίση του, να διασώσει την πολύτιμη μαρτυρία του πνεύματος που γνωρίζει τα πράγματα σε κατάσταση μάχης. Τα κείμενα αυτά βγή...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΝΑΒΑΣΗ ΣΤΟ ΟΡΟΣ ΚΑΡΜΗΛΟ
Ένα από τα πυκνά σε ουσία πνευματικού δυναμισμού σύμβολα που διέπουν τα κείμενα του αγίου Ιωάννη του Σταυρού είναι και η «Ανάβαση» - πλάι στη «Σκοτεινή νύχτα των αισθήσεων» και στην «Έρημο». Γι' αυτή την ανάβαση της ψυχής - με πίστη, πόνο, ελπίδα και χαρά - προς το ύψος το άφθαστο του Θεού - Νυμφίου μας μιλεί ο άγιος συγγραφέας στο βιβλίο του αυτό. Μ' ένα διαλογισμό που θα τον έλεγα «κλιμακωτό» και μια αδιάπτωτα «παραβολική» κίνηση της ολόφωτης ψυχής του, παίρνει από το χέρι την ψυχή που απορεί κι επιθυμεί να δεχτεί την φώτιση του Παρακλήτ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΟ ΗΦΑΙΣΤΕΙΟ
Τι είναι το Αρκάδι για μένα, δεν ξέρω αν μπορεί να το εκφράσει ο λόγος. Αφότου ένιωσα τον κόσμο, το Αρκάδι μεγαλώνει μέσα μου. Το αντίκρισα πρώτη μου φορά παιδί, όταν με πήρε ο συγχωρεμένος ο πατέρας μου μαζί με το μεγαλύτερο αδελφό μου και μας πήγε να προσκυνήσουμε. Είχαμε κι εμείς έναν δικό μας σε κείνο τ' Ολοκαύτωμα, το θείο μου το Γιωργάκη. Ένα χρόνο ύστερα από το χαμό του, ο παππούς μου είχε κάμει έναν άλλο γιο και τονε βάφτισε Γιώργη, για τη μνήμη του σκοτωμένου. Είχε πράξει σα χωρικός που ήταν: του έκαψε το αστροπελέκι το κυπαρίσσι...
Διαβάστε περισσότερα...

ΚΑΡΕΛΛΗ: ΤΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ (ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΤΟΜΟΣ)
Τ΄είν' αυτά, τα μαύρα περιστέρια που στα χέρια κρατάς, Κασσάνδρα; Ποια θυσία τοιμάζεις περίεργη, ανήκουστη; Θα γίνουν κοράκια τα πένθιμα τούτα πουλιά και θα σου ξεσχίσουν σε λίγο τα σωθικά σου, τα βλέμματα. Διώξ' τα να φύγουν απ' την αγκαλιά σου, διώξ' τα να φύγουν μακρυά. Τίποτα καλό, χαρούμενο δεν προμηνούν στην ανήσυχη τόσο ψυχή μας. Σπρώξ' τα από πάνω σου, κόρη του βασιληά, να μη σκαλώνουν απάνω σου, τ΄άγρια μαύρα πουλιά. [...] [Από την έκδοση]...
Διαβάστε περισσότερα...

ΚΑΡΕΛΛΗ: ΤΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ (ΠΡΩΤΟΣ ΤΟΜΟΣ)
Τι μπορεί να εκφράσει, να πει ο ποιητής προσπαθώντας να γράψει μια εισαγωγή στο έργο του; Εξηγήσεις, όταν τόσα εξηγούνται ή γίνεται προσπάθεια να εξηγηθούν, να σχολιαστούν και το μυστήριο της ύπαρξης απομένει. Και η ποίηση, πιστεύω πως είναι, τελικά, ένα μυστήριο, όχι μόνο αισθητικό γεγονός αλλά και υπαρκτική κίνηση. Φαινόμενο της ανθρώπινης έκφρασης. Τι έκανε, τι οδήγησε τον άνθρωπο να δημιουργήσει τον ποιητικό λόγο; Αφού υπάρχει ο πεζός, ο πλούσιος, σαφής, άνετος, γιατί αυτό το είδος της ομιλίας, με ιδιαίτερους νόμους και κανόνες; Σε όπο...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΠΕΤΕΙΟΣ
Έβρεχε περασμένες γιορτές, νομίζω, και κάτι πάλλευκες κροκάλες λύπης. "Να τις τυλίξουμε γρήγορα μ' εφημερίδες", μου έγνεψες εξασκημένη στις κάθε λογής τρυφερές ματαιότητες. Κι ήμουν με το λιανοντούφεκο ριγμένος στο πηγάδι της Ερημιάς κι απ' έξω Ομόνοια. Κοιλιά του Κήτους. "Που να μου πάρει η θάλασσα το πουκάμισο", φώναξα κουρελής Ιωνάς ερεβώδους αγάπης. Αλλά ποιος άκουγε; Εσύ, σαβάνωσε τώρα τις πέτρες, άμα θες, τρέξε να σώσεις τις υπεκφυγές σου. Όμως εμένα αυτή η παράξενη βροχή μου λύγισε τους ώμους. [Από την έκδοση]...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΥΡΙΠΙΔΟΥ: ΟΡΕΣΤΗΣ (ΜΕΓΑΛΟ)

Η ΖΩΗ ΣΕ ΑΠΟΣΤΑΣΗ
Από μακρινούς και συχνά απόκρημνους δρόμους ξεκίνησε ο Κωνσταντίνος Τσάτσος για να φθάσει στο πέρας των κειμένων που συνθέτουν τον τόμο αυτό - ένα πέρας που φυσιολογικά χωρίζει τη γη από τον ουρανό. Από τα χλωρά του νιάτα έστρεφε ορμέμφυτα την ύπαρξή του προς τα ψηλά και ορεγόταν τα μεγάλα. Επικίνδυνη όρεξη της ψυχής, όταν η περιπέτεια του ανθρώπου χαράζεται σε εύθρυπτες επιφάνειες. Την μαρτυρία αυτού του τανύσματος του συνειδητού όντος προς τα ύψη αποτυπώνει, πριν απ' όλα στο ποιητικό του έργο -ένα έργο από τα πιο συνειδητά λυρικά έργα τη...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΗ ΜΑΖΑ
(...) «Ο αγών περί την "ορθοδοξίαν" ενός δόγματος, μεταξύ των "ορθοδόξων" θεωρητικών, αποτελεί πάντοτε τυπικόν φαινόμενο αποσυνθέσεως, επαναλαμβανόμενον αείποτε εις την ιστορία του πνεύματος, οσάκις μια θεωρία κλονισθή. Ο ενιαίος μαρξισμός διηρέθη εις δύο κατευθύνσεις: την "ορθόδοξον" και την επαναστατικήν, εξ εκατέρας των οποίων εκάτερα τα μαρξιστικά δόγματα -δηλαδή ο μαρξισμός εν συνόλω- ετέθησαν υπό διαλυτικήν κριτικήν. (...) Υπό τας συνθήκας ταύτας ο μυστικισμός και τα άλογα στοιχεία του ανθρώπου, εκβληθέντα διά του ρασιοναλισμού (...)...
Διαβάστε περισσότερα...

ΚΑΤΑΧΝΙΑ
Ο κάπως ατημέλητος άνθρωπος με το λεπτό, μικρό πρόσωπο, με τα στοχαστικά κι' ανήσυχα μάτια που πολλοί είπαν ότι τον έκαναν να μοιάζει με κουκουβάγια, ο ιδιορρυθμότερος εκπρόσωπος του Ισπανικού πάθους και της "τραγικής αίσθησης της ζωής", ο ξεροκέφαλος κι' ανένδοτος Βάσκος, Μιγέλ ντε Ουναμούνο, γεννήθηκε στο Μπιλμπάο το 1864. Από τις πιο ταραγμένες είναι κι' αυτή η περίοδος της Ισπανικής Ιστορίας όπου ο μακροχρόνιος αγώνας των Καρλιστών για τη διαδοχή του Θρόνου βρίσκεται στις τελευταίες φάσεις του, όπου οι εμφύλιοι πόλεμοι εντείνονται με τ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΓΙΑ ΜΙΑ ΔΙΚΑΙΩΣΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ
Τό Γενεαλογικό μας δέντρο πλουτίζεται: Φαίνεται πώς υπάρχουν νεώτερα για την καταγωγή μας. Στό συνέδριο πενήντα παλαιοντολόγων, το οργανωμένο από την Ουνέσκο, ό δρ. Λούις Λήκυ από τη Ναϊρόμπι, εξέθεσε - διαβάζουμε- τη θεωρία του για την προέλευση του ανθρώπου. Η θεωρία αυτή προβάλλει δύο θέματα: τη σημασία ενός προγόνου μας άγνωστου πρίν από το 1963: του "χόμο χάμπιλις" (Homo Habilis), πού τον ανεκάλυψε εκείνη τη χρονιά η οικογένεια Λήκυ -πατέρας, μητέρα, δύο γιοί, όλοι τους παλαιοντολόγοι- καί το γνώρισμα πού, κατά τον δόκτορα Λήκυ, ξεχωρ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ
Συγκεντρώνω σε αυτόν τον τόμο όλα σχεδόν τα ως τα σήμερα δημοσιευμένα φιλοσοφικά μου κείμενα, που ανήκουν στο χώρο της "αισθητικής", όπως ύστερα από τον Baumgarten συνηθίζαμε να ονομάζωμε τη φιλοσοφία του "καλού". Τόσο στο χώρο της θεωρίας της γνώσης και της μεθοδολογίας των επιστημών, όσο και στο χώρο της πρακτικής φιλοσοφίας, δηλαδή της ηθικής και της πολιτικής, έχω παρουσιάσει, λίγο ή πολύ, περισσότερο συγκροτημένα κείμενα. Η επίδραση σε όλα αυτά του Πλάτωνα, του Καντ και ορισμένων νεοκαντιανών δασκάλων μου, που δεν υπήρξανε και οι πιο ...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΑΝΤΑΡΤΟΠΑΠΑΣ
"Ο ΠΟΛΕΜΟΣ ΑΠ' ΤΟ ΜΠΑΛΚΟΝΙ": Σε χρόνους χαλεπούς τα παιδιά του χειμώνα, παρατηρούν τον κόσμο απ' το παράθυρο, ενώ με την καλοκαιριά τον χαζεύουν κι απ' το μπαλκόνι. Στα χρόνια εκείνα βέβαια, τα τζάμια όλα είχαν πλατιές χάρτινες ταινίες κολλημένες χιαστί με προζύμι για να μην θρυμματίζονται από τις εκρήξεις των βομβαρδισμών! Πόλεμος, και χειμώνας βαρύς! Ωστόσο, οι πρώτες μνήμες είναι χαρούμενες και δοξαστικές κωδονοκρουσίες σε απροσδόκητες ώρες, για τα "νέα", από στόμα σε στόμα, τα θριαμβικά: "πήραμε την Κορυτσά"! "πήραμε τους Άγιους Σαράν...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ ΣΤΟΝ ΑΙΩΝΑ
«Τα κείμενα του βιβλίου αυτού, είναι επιλογή από άρθρα πολλά που δημοσιεύτηκαν τα τελευταία χρόνια στην εφημερίδα "Το Βήμα", στην τακτική στήλη της Τετάρτης, κάτω από τη γενική επικεφαλίδα "Οι άνθρωποι και το πνεύμα". Ένα μόνον αποτελεί εξαίρεση: μια σύντομη ομιλία σε φιλολογικό μνημόσυνο του Albert Camus. Επειδή όμως κι αυτή δημοσιεύτηκε αμέσως ύστερα στο "Βήμα", κι επειδή συμπληρώνει κάπως το άρθρο " Ο θάνατος του Καμύ", θεωρήθηκε σκόπιμο να μη λείψει από τη σειρά τούτη. Δεν άλλαξα στα κείμενα σχεδόν τίποτα, λέξεις μόνον, εδώ-εκεί. Η τά...
Διαβάστε περισσότερα...

ΛΟΓΟΔΟΣΙΑ ΜΙΑΣ ΖΩΗΣ (ΔΙΤΟΜΟ)
Μια αυτοβιογραφία συνιστά μια αυτοπεριγραφή: είναι η εξιστόρηση του βίου ενός ανθρώπου από τον ίδιο, αυτοπεριγραφή και εξωτερική, και εσωτερική. Έτσι, υπό την επιβολή μιας χρονολογικής συνέπειας, αναπλάθεται και με την δύναμη των λέξεων ορθώνεται, μέσα από ένα κείμενο και ο εξωτερικός, και ο εσωτερικός βίος του ανθρώπου εκείνου που αποφασίζει να αυτοπεριγραφεί. Το κείμενο που με τέτοιο τρόπο παραδίδεται στους άλλους συνιστά και μιαν εξομολόγηση, και μιαν αποκάλυψη, και μιαν αποφόρτωση αλλά κάποτε, και μια προσπάθεια αυτοδικαίωσης. Και κάπο...
Διαβάστε περισσότερα...

ΔΟΝ ΧΟΥΑΝ ΤΕΝΟΡΙΟ
(...) Η φήμη του δον Χουάν οφειλόταν κάποτε στην εξωτερική του εμφάνιση, στους νυχτερινούς περιπάτους στα μυστηριώδη στενοσόκακκα της Σεβίλλιας, στις φιλονικείες του με τ' αγάλματα των νεκρών. Στήν εποχή μας το φολκλορικό μόνο στοιχείο δεν μπορεί να ενδιαφέρει βαθύτερα, κι αυτό πού έχει σημασία στο μύθο του δον Χουάν για το ξεκίνημά του και τις ρίζες του, είναι ότι μπορούμε σήμερα να δώσουμε διάφορες ερμηνείες για τη δημιουργία του τύπου αυτού. (...) (ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ)...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΑΡΑΓΜΕΝΕΣ ΨΥΧΕΣ

ΚΑΙΡΟΙ ΤΡΙΚΥΜΙΣΜΕΝΟΙ
Κάποιες φορές, ό υπεύθυνος μιας στήλης βρίσκεται στην ανάγκη να παίξει το ρόλο του διαιτητή. Είναι ή περίπτωση ακριβώς του υπογραφόμενου, καθώς δύο παρεμβάσεις αναγνωστών, σε οξύτατη αντίθεση μεταξύ τους (θεωρητική ευτυχώς), διατυπωμένη σ' αντίστοιχες επιστολές τους, τον κάνει να συλλογιστεί πώς ή διαφωνία τούτη, μπορεί καί να έχει έκταση γενικώτερη, κι ας μην εκφράζεται από όλους με τον γραπτό λόγο. Αδύνατο, λοιπόν να την παραβλέψουμε. Ιδού το θέμα: Εδώ καί δύο περίπου μήνες, είχα παραθέσει την άποψη αναγνώστη της στήλης της Τετάρτης, πού...
Διαβάστε περισσότερα...

ΚΡΙΣΗ ΚΑΙ ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ ΜΑΣ
Οι στοχαζόμενοι άνθρωποι, του σύγχρονου κόσμου ψάχνουν με πάθος κι αγωνία να βρούνε τα κύρια, βαθύτερα χαρακτηριστικά της περιπλοκής που κρύβεται πίσω από τη λαμπρή πρόσοψη της τεχνοκρατούμενης εποχής μας. Ο μέσος άνθρωπος, μόλο που κι αυτός πληρώνει την κρίση, θαμπώνεται από την πρόσοψη. Σχεδόν αυτή του αρκεί. Δεν είναι λόγος και για να τον αφήσει κανένας στη λικνιστική του πλάνη. Όπως γράφει στο τελευταίο, σημαντικό βιβλίο του ο Γάλλος καθηγητής της φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου της Ντιζόν κ. Jean Brun (μερικά ξένα ονόματα κακοπαθαίνουν τ...
Διαβάστε περισσότερα...