ΕΚΚΡΕΜΕΣ

ΤΟ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΤΕΧΝΗ
Τούτος ο συλλογικός τόμος επιχειρεί να συνεισφέρει στη συζήτηση πάνω στα πολιτικά διακυβεύματα της σύγχρονης τέχνης μια κριτική και θεωρητικά εναργή οπτική γωνία. Η πλειονότητα των κειμένων αναζητεί εννοιολογικό έρεισμα στη θεώρηση του πολιτικού, όπως αναπτύσσεται στο έργο σύγχρονων στοχαστών, από τον Claude Lefort και τον Jacques Ranciere μέχρι τον Ernesto Laclau και τη Chantal Mouffe. Αν στο πρώτο και βραχύτερο μέρος του βιβλίου ο αναγνώστης έρχεται σε επαφή με σημαντικούς τόπους του πολιτικού στοχασμού, στα δύο επόμενα θα συναντήσει κρι...
Διαβάστε περισσότερα...

ΓΙΑΤΙ ΟΧΙ ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΣ;
Οποιαδήποτε προσπάθεια υλοποίησης σοσιαλιστικών ιδεών έρχεται σε σύγκρουση με την τεράστια, εδραιωμένη καπιταλιστική δύναμη και με τον ανθρώπινο εγωισμό. Οι πολιτικοποιημένοι άνθρωποι οφείλουν να πάρουν πολύ σοβαρά αυτά τα εμπόδια. Ωστόσο, η ύπαρξη εμποδίων δεν είναι λόγος να υποβαθμίζουμε το ιδεώδες καθεαυτό. Να υποβαθμίζουμε ένα ιδεώδες μόνο επειδή αντιμετωπίζει πρακτικά εμπόδια δημιουργεί σύγχυση και η σύγχυση παράγει αποπροσανατολισμένη πρακτική: υπάρχουν δηλαδή συνθήκες στις οποίες το ιδεώδες θα μπορούσε να υλοποιηθεί, αλλά δεν προωθ...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΔΡΟΜΟΣ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥ
Ο Αμπού Μπακρ Ιμπν Τουφάυλ (π. 1110-1185) ήταν ένας Άραβας λόγιος από την Ανδαλουσία, ο οποίος διετέλεσε επί αρκετά χρόνια γιατρός, αλλ' και σύμβουλος της αυλής των Αλμοχαδών χαλιφών που κυβερνούσαν το δυτικό μέρος της αραβικής επικράτειας από την έδρα τους στο Μαρρακές του Μαρόκου. Ο Χάυυ Ιμπν Γακζάν είναι το μόνο έργο του που μας είναι πλήρως γνωστό, και αποτελεί ένα σχεδόν μοναδικό δείγμα μεσαιωνικής φιλοσοφικής μυθογραφίας, όπου περιγράφεται η πνευματική εξέλιξη του ανθρώπου από τα πρώτα σκιρτήματα της λογικής ζωής κατά την παιδική του...
Διαβάστε περισσότερα...

ΗΘΙΚΗ
Στην «Ηθική» του Σπινόζα συνδέονται συστηματικά οι διαφορετικές διαστάσεις της φιλοσοφίας, η μεταφυσική, η γνωσιολογία, η ηθική και η πολιτική. Μέσω της γεωμετρικής δομημένης επιχειρηματολογίας του έργου, υποστηρίζεται η ενότητα σώματος και πνεύματος, η ισοδυναμία του φιλοσοφικού λόγου με την πράξη, και αναπτύσσεται η δυνατότητα μετασχηματισμού του ανθρώπου και της κοινωνίας, από την κατάσταση της δουλείας στην ελευθερία. [...] (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου) [...] Μια σύγχρονη, εξαιρετικά επιμελημένη μετάφραση της Ηθικής...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΟ ΦΥΛΟ ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ Η ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΦΥΛΟΥ
Έχει άραγε φύλο η τεχνολογία; Ποιος καθορίζει το φύλο των πραγμάτων και πώς ένα υλικό αντικείμενο, όπως, για παράδειγμα, το κινητό τηλέφωνο, το σίδερο, ο ηλεκτρονικός υπολογιστής, ο φούρνος μικροκυμάτων ή μια γραφομηχανή -όλα αντικείμενα καθημερινής χρήσης- μετατρέπεται σ' ένα έμφυλο αντικείμενο; Η συλλογή κειμένων που επιμελείται η Μαρία Ρεντετζή έρχεται να απαντήσει σ' αυτό το τόσο ζωτικό ερώτημα που απασχολεί την καθημερινότητά μας. Το βιβλίο αποτελεί μια διεπιστημονική προσέγγιση της σχέσης φύλου, τεχνολογίας και υλικής κουλτούρας, με ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΜΙΛΑΩ ΣΤΟΥΣ ΤΟΙΧΟΥΣ
"Μιλάω στους τοίχους", λέει ο Λακάν και αυτό σημαίνει: "Ούτε σε σας ούτε στον μεγάλο Άλλο. Μιλάω μόνος μου. Είναι για την ακρίβεια αυτό που σας ενδιαφέρει. Δική σας ευθύνη να με ερμηνεύσετε". Αυτοί οι τοίχοι είναι οι τοίχοι του παρεκκλησίου του ψυχιατρικού νοσοκομείου της Σαιντ-Αν. Ο Λακάν ξαναβρίσκει εκεί τα νεανικά του χρόνια όταν ήταν ειδικευόμενος ψυχίατρος. Διασκεδάζει, αυτοσχεδιάζει, μιλάει ελεύθερα. Η πρόθεση είναι πολεμική: οι καλύτεροι από τους μαθητές του, αιχμαλωτισμένοι από την ιδέα ότι η ψυχανάλυση διαγράφει κάθε προϋπάρχουσα ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΦΙΛΙΑ
Μια συνέντευξη που έδωσε ο Ζακ Ντεριντά στον Μάικλ Σπρίνγκερ τον Απρίλιο του 1989 στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας, στο Irvine. Ορισμένες ερωτήσεις είχαν υποβληθεί γραπτώς στον Ζ. Ντεριντά εκ των προτέρων και αυτές αποτέλεσαν τα βασικά σημεία τα οποία καθοδήγησαν τη συζήτηση. Ωστόσο, όπως συνηθίζεται σε ανάλογες περιπτώσεις, η συζήτηση επεκτάθηκε σε περισσότερες κατευθύνσεις που δεν προβλέπονταν από τις γραπτές ερωτήσεις. Το κείμενο της συνέντευξης έμεινε κατά μεγάλο μέρος όπως είχε. Το κυρίαρχο θέμα που έδωσε το έναυσμα για ολόκληρη την σ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΡΑΓΜΑΤΙΣΜΟΣ
Το βιβλίο αυτό αποτελεί ένα όψιμο έργο του Αμερικανού φιλοσόφου και περιλαμβάνει μια σειρά διαλέξεων που είχε δώσει στη Βοστώνη και στη Νέα Υόρκη. Η σειρά αυτή των διαλέξεων συνοψίζει τη συνεισφορά του Τζαίημς στο φιλοσοφικό ρεύμα του πραγματισμού. Η θεμελιακή υπόθεση που διατρέχει το σύνολο των οκτώ διαλέξεων του βιβλίου είναι ότι το νόημα των ιδεών μας διαπλέκεται άμεσα με τις δυνητικές συνέπειές του. Χωρίς τις τελευταίες οι ιδέες είναι άνευ νοήματος. Ο Τζαίημς φρονεί ότι αυτή είναι η μέθοδος που χρησιμοποιείται από τους επιστήμονες για ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΚΥΡΙΑΡΧΙΑ ΚΑΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ
Ποιος τύπος εξουσίας ασκείται στα παιδιά μέσω της σχολικής εκπαίδευσης; Τι είδους αντιστάσεις αναπτύσσονται από μαθητές και εκπαιδευτικούς στο επίπεδο της σχολικής καθημερινής ζωής, και τι μας διδάσκουν οι αντιστάσεις; Πώς μπορεί να επαναπροσδιοριστεί ο ρόλος του σχολείου με βάση τις δημοκρατικές αρχές της ισότητας και της ελευθερίας; Στα ερωτήματα αυτά επιχειρούν να αποκριθούν τα κείμενα του βιβλίου. Αντικείμενο της συζήτησης αποτελούν οι ποικίλες όψεις του εκπαιδευτικού θεσμού, οι πραγματικές λειτουργίες και τα αποτελέσματα των σχολικών ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΔΙΑΦΟΡΑ ΚΑΙ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ
Το αντικείμενο που πραγματεύομαι εδώ πλανάται προφανώς στον αέρα της εποχής μας, και οι ενδείξεις είναι πολλές: Ο όλο και πιο έντονος προσανατολισμός του Χάιντεγκερ προς μια φιλοσοφία της οντολογικής Διαφοράς· η πρακτική του στρουκτουραλισμού βασισμένη στη νομή διαφορικών στοιχείων μέσα σ' έναν χώρο συνύπαρξης· η τεχνική του σύγχρονου μυθιστορήματος που στρέφεται γύρω από τη διαφορά και την επανάληψη, όχι μόνο στον πλέον αφηρημένο στοχασμό του αλλά ακόμη και στις επιτυχημένες τεχνικές του· η ανακάλυψη σε ποικίλους τομείς μιας δύναμης που α...
Διαβάστε περισσότερα...

ΟΙ ΑΠΟΚΛΕΙΣΜΕΝΟΙ
Το θέμα του βιβλίου βασίζεται σε ένα γεγονός της δεκαετίας του 1960 -ένας Βιεννέζος μαθητής γυμνασίου εξόντωσε την οικογένειά του μετά την ανάγνωση βιβλίων του Καμύ-, το οποίο η Ελφρίντε Γέλινεκ τοποθετεί στα τέλη της δεκαετίας του 1950, την εποχή του οικονομικού θαύματος. Τα πρόσωπα είναι χαρακτηριστικοί τύποι της κοινωνικής τους τάξης: τα δίδυμα αδέρφια Ράινερ και Άννα, μαθητές γυμνάσιου, ζουν την κακομοιριά των μικροαστικών συνθηκών. Ο Χανς είναι γιος ενός σοσιαλιστή εργάτη που σκοτώθηκε σε στρατόπεδο συγκέντρωσης και η Σοφία είναι γόνο...
Διαβάστε περισσότερα...

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ ΤΟ ΣΥΜΠΤΩΜΑ
«Γι' αυτό μπορεί το σύμπτωμα να διαβαστεί, επειδή είναι ήδη το ίδιο εγγεγραμμένο σε μια διαδικασία γραφής». Ιδού η κλασική θέση του Λακάν που ορίζει το σύμπτωμα σαν σημαίνουσα δομή όπως αυτό συμβαίνει με κάθε μόρφωμα του ασυνειδήτου. Εκ φύσεως το ασυνείδητο κωδικοποιεί. Το μήνυμά του, τα λεγόμενα «μορφώματα του ασυνειδήτου», συμπεριλαμβανομένου του συμπτώματος, οφείλει επομένως να αποκωδικοποιηθεί. Απαιτεί να "διαβαστεί". Η ασυνείδητη «γνώση» είναι καθαρή γνώση δίχως στόχο και προθετικότητα, ακέφαλη γνώση. «Ιδανικός εργαζόμενος» το ασυνείδ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΚΟΙΛΑΔΕΣ ΤΟΥ ΦΟΒΟΥ
"[...] Πολύ μετά τον χαμό του, εκείνη την παγωμένη νύχτα του Δεκεμβρίου, η Ειρήνη θυμήθηκε την κουβέντα τους που, όταν έγινε, δεν την πήρε στα σοβαρά. Τότε, άρχισε να διαβάζει δικές της σημειώσεις και ημερολόγια κι έφτιαχνε με τον νου της την ίντριγκα της ιστορίας που άρχιζε με τις εκρήξεις βομβών σε πλατείες των πλανητικών μεγαπόλεων, προχωρούσε με την εναλλαγή ερειπίων, ονείρων, τυχαίων και αναπάντεχων συναντήσεων και έφτανε εκεί απ' όπου είχε αρχίσει, στον χαμό των παιδιών της, της μικρής Περσεφόνης, της Ρεξά, του Σαμίρ και του Στέφανου...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΝΕΥ ΟΡΩΝ
Τον Απρίλιο του 1998, στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ, στην Καλιφόρνια, ο Ζακ Ντερριντά εξεφώνησε τη διάλεξη ''Το πανεπιστήμιο άνευ όρων''. Η ίδια διάλεξη εκφωνήθηκε εκ νέου από τον ίδιο στις 2 Ιουνίου 1999 στο Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών και ένα χρόνο αργότερα στη Φρανκφούρτη, κατόπιν προσκλήσεως του Γιούργκεν Χάμπερμας. Η ομιλία του εγγράφεται στην παράδοση της ευρωπαϊκής φιλοσοφικής θεώρησης (ιδιαίτερα της γερμανικής: Καντ, Σέλλινγκ, Χούμπολντ, Φίχτε, Χέγκελ, Νίτσε, Χάιντεγγερ), η οποία διερωτάται πρωτίστως για τους όρους δυνατότητας της ο...
Διαβάστε περισσότερα...

ΖΩΗ ΣΤΟ ΟΡΙΟ
Ποια είναι η σχέση της ανθρώπινης ζωής με το πολιτικό στο πλαίσιο της δυτικής μετααποικιακής νεωτερικότητας; Σε ποιες μορφές ζωής αναγνωρίζεται η ιδιότητα της ανθρώπινης υποκειμενικότητας στις σύγχρονες συνθήκες θεαματοποίησης και ιδιοποίησης της κοινωνικής τρωτότητας από τις τεχνολογίες και τις γραφειοκρατίες του βιοπολιτικού ανθρωπισμού; Πώς οι κοινοί τόποι της έμφυλης ιεράρχησης και της εθνικο-κρατικής κυριαρχίας χαράσσουν τα όρια και θέτουν τους όρους της ιδιότητας του πολίτη και της ιδιότητας του ανθρώπου; Συνομιλώντας με τη θεωρία τη...
Διαβάστε περισσότερα...

ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΨΥΧΑΝΑΛΥΤΙΚΗΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ
Τα κείμενα που βρίσκονται συγκεντρωμένα σε αυτήν εδώ τη συλλογή υπακούουν σε δύο αξιωματικές. Και οι δύο αφορούν την έννοια του ασυνειδήτου και τη θεωρία της ψυχαναλυτικής θεραπείας που συνεπάγεται. Όσο κι αν οι δύο αξιωματικές διαφέρουν μεταξύ τους, έχουν εντούτοις έναν κοινό άξονα. Ορίζονται με βάση το αντικείμενο. Οι θεωρητικές επεξεργασίες που ακολουθούν αναδεικνύουν αυτό το κεντρικό οδηγητήριο νήμα και αποτελούν κατά κανόνα απόσπασμα του μαθήματος του Ζακ-Αλέν Μιλέρ (Jacque-Alain Miller) το οποίο λαμβάνει χώρα από το 1974 στο πλαίσιο ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΖΑΚ ΛΑΚΑΝ - ΤΟ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ
Ο Αλκιβιάδης, απέναντι στον Σωκράτη, έκανε μια απόπειρα αποπλάνησης, θέλησε να τον μετατρέψει, και με τον πιο δηλωμένο τρόπο, σε εργαλείο, υποταγμένο σε τι; - στο αντικείμενο της επιθυμίας του, της δικής του, του Αλκιβιάδη, το οποίο είναι "άγαλμα", το καλό αντικείμενο. Και θα μπορούσα να προσθέσω: πώς, εμείς, αναλυτές, να μην αναγνωρίσουμε περί τίνος πρόκειται; Έχει ειπωθεί με ξεκάθαρο τρόπο - το καλό αντικείμενο το έχει ο Σωκράτης στην κοιλιά του. Ο Σωκράτης δεν είναι πλέον εδώ παρά το περίβλημα αυτού που αποτελεί το αντικείμενο της επιθυ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΥΠΕΡΗΧΟΓΡΑΦΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗΣ
Το σπίτι ανέκαθεν ταλαιπωρήθηκε από τον άλλο, από τον καλεσμένο, από την απειλή της απαλλοτρίωσης. Δεν συγκροτήθηκε παρά εντός αυτής της απειλής. Σήμερα, ωστόσο, παρατηρείται μια απαλλοτρίωση, μια απεδαφοποίηση, ένας εκτοπισμός, ένας διαχωρισμός του πολιτικού και του τοπικού, του εθνικού, του Κρατο-εθνικού και του τοπικού, τόσο ριζική που η απάντηση, θα έπρεπε να πούμε η αντίδραση, είναι τελικά: θέλω να είμαι σπίτι μου, θέλω να είμαι επιτέλους σπίτι μου, με τους δικούς μου κοντά στους συγγενείς μου. (. . .) (ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΣΤΟ ΟΠΙΣΘΟΦΥ...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΜΟΝΑΔΟΛΟΓΙΑ
Η «Μοναδολογία» γράφτηκε από τον Leibniz το 1714, κοντά στο τέλος της ζωής του, με στόχο τη συμπύκνωση και εκλαΐκευση της φιλοσοφίας του. Σε ενενήντα αριθμημένες παραγράφους ο Leibniz εκθέτει το σύστημά του περιεκτικά και περιληπτικά. Στις παραγράφους αυτές δεν εμπλέκονται τεχνικές λεπτομέρειες του συστήματος. Παρά ταύτα, η εικόνα που προσφέρεται είναι κατά μεγάλο ποσοστό ολοκληρωμένη. Η δομή της «Μοναδολογίας» είναι λιτή και αυστηρή. Στις 36 πρώτες παραγράφους ορίζεται η φύση των Μονάδων, αναλύεται το επίπεδο του φαίνεσθαι και στοιχειοθετ...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΑΛΛΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΡΑΚΤΙΚΗ
«Με την παρέμβασή μας, δεν εγκαταστήσαμε ένα γραφείο αναλυτή μέσα στο ίδρυμα, ούτε αντικαταστήσαμε τον ψυχοθεραπευτή με τον αναλυτή, αλλά δοκιμάσαμε να μετακινήσουμε τον ιδρυματικό μηχανισμό μέσα στο πεδίο της κλινικής όπως εκείνη ορίζεται από τη φροϋδική θεωρία της αιτιότητας. Όπως το ζήτημα δεν είναι να ξέρουμε αν η ψυχανάλυση μπορεί να συγκαταταχθεί μαζί με τις άλλες επιστήμες, αλλά αν η επιστήμη μπορεί να λάβει υπόψη της την ψυχανάλυση, έτσι και όσον αφορά το ψυχιατρικό ίδρυμα το ζήτημα δεν είναι να ξέρουμε αν η ψυχανάλυση μπορεί να συ...
Διαβάστε περισσότερα...