ΕΠΕΚΤΑΣΗ

ΜΑΘΗΤΕΙΑ ΣΕ ΣΥΓΧΡΟΝΟΥΣ ΑΓΙΟΥΣ ΓΕΡΟΝΤΕΣ
Τα κείμενα που ακολουθούν αναφέρονται σε βασικά θέματα της πίστεως και της ζωής μας. Την πρόκληση για το κάθε επιμέρους κείμενο έδωσε κάποιο περιστατικό ή κάποιο λόγιο από συγχρόνους αγίους Γέροντες, ιδίως το Γέροντα Παΐσιο. Είναι βαθιά μας πεποίθηση ότι στους μεγάλους Γέροντες της εποχής μας συμπυκνώνεται και αποτυπώνεται το ήθος της Εκκλησίας μας. Κατά συνέπεια η προσπάθεια σχολιασμού των λόγων τους και των περιστατικών της ζωής τους μας οδηγεί στις πηγές της Παραδόσεώς μας, την οποία αυτοί πλούσια εβίωσαν. Σε τρεις ενότητες διαρθρώνετα...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΠΡΟΣΔΟΚΙΑ ΜΑΣ
Όσοι βλέπουν σαν συμφορά την αναπόφευκτη συνέπεια της ανθρώπινης φύσης μας στα πρόσωπα εκείνων που φεύγουν από τη ζωή και θρηνούν απαρηγόρητοι για εκείνους οι οποίοι μεταβαίνουν από αυτόν τον υλικό βίο προς τον πνευματικό και ασώματο, νομίζω ότι δεν σκέπτονται σωστά όσον αφορά το τι ακριβώς είναι η ζωή μας. Φοβάμαι μάλιστα μήπως παθαίνουν αυτό που συμβαίνει με τους πολλούς: ακολουθώντας δηλαδή μια παράλογη συνήθεια, αγαπούν σαν καλό αυτό που έχουν μπροστά τους, οποιοδήποτε και αν τύχει να είναι αυτό; ενώ σ' εκείνον που υπερέχει από τα άλογ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΑ ΠΡΩΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟ ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΣΧΟΛΕΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ (ΤΕΥΧΟΣ Β/2)
Με το τεύχος αυτό ολοκληρώνονται τα βασικά "Πρώτα μαθήματα της Εκκλησιαστικής βυζαντινής μουσικής". Με τη σειρά μας αυτή προσπαθήσαμε να δώσουμε στους μαθητές μας όσο το δυνατόν πιο απλά το θεωρητικό μέρος της μουσικής αυτής, πάντα μέσα στα πλαίσια που χάραξε η Εκκλησία με την αλλαγή του συστήματος. Στο ανά χείρας τεύχος περιέχονται οι Χρωματικοί ήχοι Δεύτερος και Πλάγιος του δευτέρου και όσα χρωματικά μέλη υπάρχουν στους άλλους ήχους. (. . .) (ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΡΟΛΟΓΟ ΤΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ)...
Διαβάστε περισσότερα...

ΚΑΥΧΗΜΑ ΜΑΣ: Ο ΣΤΑΥΡΟΣ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ ΜΑΣ

ΟΙ ΜΕΙΖΟΝΕΣ ΣΥΝΟΔΟΙ ΤΟΥ 19ου ΑΙΩΝΑ
"Οι Μείζονες σύνοδοι του 19ου αιώνα. Οι εθνικές Εκκλησίες των Βαλκανίων στη δίνη των νέων πολιτικών αντιλήψεων" Η μελέτη, προσανατολισμένη στο πεδίο της διαμόρφωσης των σχέσεων Εκκλησίας και Πολιτείας και της διαχείρισης της εκκλησιαστικής συνοδικότητας, διαπραγματεύεται την επίσημη αντιμετώπιση από την Εκκλησία δια της συγκλήσεως Μείζονος Συνόδου δύο υποθέσεων αυθαίρετης ανακήρυξης εκκλησιαστικής αυτοκεφαλίας, που έλαβαν χώρα κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα υπό την επίδραση του "εκκλησιαστικού εθνοφυλετισμού", οι συνέπειες των οποίων "ταλ...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΤΩΝ ΙΕΡΩΝ ΕΙΚΟΝΩΝ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΟΣΙΟ ΘΕΟΔΩΡΟ ΤΟ ΣΤΟΥΔΙΤΗ
Η διδασκαλία της Εκκλησίας περί των ιερών εικόνων αποτελεί ένα από τα πλέον σημαντικά κεφάλαια της Πατερικής Θεολογίας. Μεταξύ εκείνων που συνετέλεσαν στη βαθύτερη μελέτη του φαινομένου της Εικονομαχίας συγκαταλέγεται, όπως είναι γνωστό, και ο όσιος Θεόδωρος (759-826), ηγούμενος της ονομαστής Μονής του Στουδίου, πλησίον της Κωνσταντινουπόλεως. Το συγγραφικό του έργο, το αναφερόμενο όχι μόνο στα επιμέρους ιστορικά συμβάντα της περιόδου της Εικονομαχίας (726-843) αλλά και στην έρευνα και παρουσίαση της θεολογικής όψεως των χριστολογικών προβ...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΠΕΝΘΕΚΤΗ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΗ ΣΥΝΟΔΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΤΗΣ ΕΡΓΟ
Η σύγκληση της Πενθέκτης Οικουμενικής Συνόδου, μεταξύ των ετών 691-2 στην Κωνσταντινούπολη, υπήρξε γεγονός μέγιστης σπουδαιότητος για όλο τον τότε χριστιανικό κόσμο. Από την εποχή της συγκλήσεως της Δ' Οικουμενικής Συνόδου και μέχρι της συγκλήσεως της Πενθέκτης Οικουμενικής Συνόδου, για 230 περίπου έτη, δεν εξεδόθησαν κανόνες παρότι ενεφανίσθησαν στη ζωή της Εκκλησίας αρκετά και σημαντικά προβλήματα κανονικής φύσεως. Αυτά αντιμετωπίσθησαν από την Πενθέκτη Οικουμενική Σύνοδο με την έκδοση 102 κανόνων. Δια των κανόνων αυτών επικυρώθησαν, τρο...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΠΟΛΟΓΙΑ ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΕΞΑΗΜΕΡΟΥ
Αναχρονιστικό μπορεί να φανεί σε μερικούς το ότι γυρίζουμε στην εποχή του Αγίου Γρηγορίου, δηλαδή στον τέταρτο μ.Χ., για να μάθουμε τα όσα έγιναν και όπως έγιναν κατά την πρώτη ημέρα της Δημιουργίας. Γιατί τότε η έρευνα και η γνώση πάνω στα θέματα αυτά βρισκόταν στα σπάργανα, ενώ από τότε μέχρι σήμερα η πρόοδος της επιστήμης ξεπέρασε τις προβλέψεις και της πιο αχαλίνωτης φαντασίας. Διαβάζοντας όμως αυτό το έργο του Αγίου Γρηγορίου, θα αναθεωρήσουν την αρχική γνώμη τους. Γιατί θα διαπιστώσουν ότι ο ερμηνευτής αυτός της βιβλικής διήγησης, μέ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΑ ΠΡΩΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ (ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΤΟΜΟΣ)
(. . .) Έχουμε κληρονομήσει παράδοση αιώνων που θα πρέπει να είναι σεβαστή, όπως ήταν τόσους αιώνες, και η όποια αναγκαία αλλαγή να γίνει με τον αρμόζοντα στην εκκλησία τρόπο. Όπως και στο προηγούμενο τεύχος έτσι και σ’ αυτό έχουμε συμπεριλάβει, σε κάθε ήχο, και ενδεικτικά δημοτικά τραγούδια για εκμάθησή τους από τους σπουδαστές (. . .) Είναι γεγονός ότι τα δημοτικά μας τραγούδια διαδιδόταν στο λαό από στόμα σε στόμα. Η καταγραφή τους στη Βυζαντινή κυρίως, παρασημαντική είναι έργο των τελευταίων χρόνων. Ασφαλώς και προέκυψε από μια αναγκ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΑ ΠΡΩΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ (ΠΡΩΤΟΣ ΤΟΜΟΣ)
(...) Το πρώτο αυτό τεύχος περιλαμβάνει έκτος από την ιστορική εισαγωγή, σύντομη γενική θεωρία της βυζαντινής μουσικής, χωρίς παραπομπές στις πηγές, οι οποίες δεν είναι άλλες από το Θεωρητικό του Χρύσανθου και τις παρατηρήσεις της Πατριαρχικής Επιτροπής, και τις απαραίτητες ασκήσεις - γυμνάσματα για να μπορέσει ο σπουδαστής να μπει στην παραλλαγή (...) (ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΡΟΛΟΓΟ ΤΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ)...
Διαβάστε περισσότερα...

ΜΥΣΤΙΚΗ ΘΕΟΛΟΓΙΑ - ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΕΙΜΕΝΩΝ
Είναι γεγονός ότι στο θεολογικό σύστημα του αγίου Γρηγορίου ο δημιουργικός λόγος του Θεού: "ποιήσωμεν άνθρωπον κατ' εικόνα ημετέραν και καθ' ομοίωσιν" (Γεν. 1, 26), είναι όρος - κλειδί. Αποτελεί την βάση πάνω στην οποία θεμελιώνει όλη την περί ανθρώπου διδασκαλία του και συγχρόνως γίνεται οδηγός που τον οδηγεί στην εξέταση του παρελθόντος, του παρόντος και του μέλλοντος του ανθρώπου. Γιατί όπως δηλώνει ο ίδιος: Τίποτε από όσα αφορούν στον άνθρωπο δεν πρέπει να το αφήνουμε ανεξέταστο "των τε προγεγενήσθαι πεπιστευμένων και των εις ύστερον...
Διαβάστε περισσότερα...

Σύντομο θεωρητικό βυζαντινής μουσικής
Το βιβλίο αυτό απευθύνεται ιδιαίτερα σε φοιτητές και σπουδαστές όλων των μουσικών τμημάτων της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης προτείνοντας μια νέα και πρωτότυπη προσέγγιση των ουσιωδέστερων σημείων της θεωρίας της βυζαντινής μουσικής, ενός μουσικοθεωρητικού συστήματος το οποίο διαφέρει από εκείνο της δυτικής μουσικής που οι περισσότεροι έχουν διδαχθεί, σε σχολεία και ωδεία. Αν σε ορισμένα σημεία χρησιμοποιούνται στοιχεία του ενός για τον προσδιορισμό στοιχείων του άλλου, αποφεύγεται, εντούτοις, η απλοϊκή μέθοδος της αντιπαράθεσης των δύο διαφορε...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΟΛΙΤΕΙΑ, ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Κατά το έτος 2000 συγκεντρώθηκαν στο Καθολικό Ινστιτούτο Παρισίων νομοκανονολόγοι από την Γαλλία, Γερμανία, Ελλάδα, Ηνωμένο Βασίλειο, Λίβανο και Ρουμανία, και αποφάσισαν να μελετήσουν το φαινόμενο της "Εθνικής Εκκλησίας" στις χώρες τους, καθώς και σε άλλες, που επιστήμονές τους θα προσετίθεντο στην Ερευνητική Ομάδα κατά την πορεία του νομοκανονικού Προγράμματος, όπως και έγινε με την Σουηδία και την Ρωσσία. Για τον ανωτέρω σκοπό θα διοργανούτο κάθε χρόνο ένα συνέδριο σε διαφορετική χώρα - μέλος του Προγράμματος, όπου καθ' ύλην αρμόδιοι νομ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΚΛΟΓΑΡΙΟΝ (ΣΚΛΗΡΟΔΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ)
Το Εκλογάριο είναι ένα βιβλίο στο οποίο έχουν συγκεντρωθεί ψαλμικοί κυρίως στίχοι ή και ολόκληροι ψαλμοί ανάλογα με το περιεχόμενο της κάθε εορτής την οποία θέλουμε να πανηγυρίσουμε με αγρυπνία. Η εκλογή, όπως είναι γνωστό, ψάλλεται στην Ακολουθία του Όρθρου αμέσως μετά την δεύτερη στιχολογία των Καθισμάτων του Ψαλτηρίου. Στην έκδοση αυτή συμπεριλάβαμε και ορισμένα ακόμη λειτουργικά κείμενα απαραίτητα για κάθε αγρυπνία. Κατατάξαμε δε τις εκλογές κατά περίοδο και μήνα ώστε να είναι ευκολότερη η ανεύρεσή τους. Στο τέλος προσθέσαμε και Μουσικ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΜΕΤΑΞΥ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΕΣΧΑΤΩΝ
Ο διάλογος μεταξύ ιστορίας και εσχάτων, μέσω της θεολογίας, ήταν και είναι αναγκαίος ένεκα της σωτήριας σάρκωσης του Υιού-Χριστού. Ωστόσο, ο μονοφυσιτικός κίνδυνος του εγκλωβισμού στην ιστορία (εκκοσμίκευση) ή από την άλλη στα έσχατα (απόκοσμο) ελλοχεύει πάντα στην εκκλησία (και τη θεολογία), η οποία ασφαλώς (και ανασφαλώς) έχει επιφορτιστεί τον ρόλο του γεφυροποιού έναντι Εκείνου που έρχεται από τα έσχατα. Ο Παναγιώτης Νέλλας κατόρθωσε μέσα από τη θεολογία του (εικονική οντολογία του ανθρώπου, δερμάτινοι χιτώνες, Μυστήρια) να ισορροπήσει ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΙΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΣΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΟΥ ΛΕΟΝΤΟΣ Γ' ΙΣΑΥΡΟΥ
Η προσπάθεια, να κατανοηθεί η εικονομαχία σαν απάντηση στα κοινωνικά αιτήματα της εποχής, δεν δικαιολογείται από τα σύγχρονα ιστορικά δεδομένα. Η επιλογή της εικονομαχίας από τόν Λέοντα Γ', ως την αιχμή του δόρατος των κοινωνικών του μεταρρυθμίσεων, αποτελεί ιδεολόγημα, καθότι δεν ερείδεται στο παραμικρό στα γεγονότα των χρόνων εκείνων. Οι αναγκαιότητες της κοινωνίας του 8ου αι. και η εικονομαχία του Λέοντος συνιστούν δύο ανεξάρτητους πόλους, τούς οποίους ενώνει μόνον η προσωπικότητα του Λέοντος. Με άλλα λόγια, συνέβη αυτό πού διαπιστώνει...
Διαβάστε περισσότερα...

Δοξαστάριον (δίτομο- σκληρόδετη έκδοση)
Δοξαστάριον του όλου ενιαυτού, τόμος Α' (Μηνολόγιον) και τόμος Β' (Τριώδιον - Πεντηκοστάριον). Περιέχον τα δοξαστικά όλων των Δεσποτικών και Θεομητορικών εορτών, των τε εορταζομένων Αγίων του όλου ενιαυτού, του τε Τριωδίου και Πεντηκοσταρίου. Μελοποιηθέν παρά Ιακώβου, Πρωτοψάλτου της του Χριστού Μεγάλης Εκκλησίας. (Από την έκδοση)...
Διαβάστε περισσότερα...

ΟΙ ΣΥΝΤΟΜΕΣ ΚΑΤΑΒΑΣΙΕΣ
Καταβασίες ονομάζονται οι ειρμοί των κανόνων οι οποίοι ψάλλονται, αφού συμπληρωθεί η ανάγνωση ή ψαλμωδία του κανόνα. Οι Καταβασίες ονομάστηκαν έτσι, γιατί κατά τα παλιά χρόνια οι χοροί των ψαλτών προκειμένου να τις ψάλλουν, κατέβαιναν από τα στασίδια τους και ενώνονταν στο κέντρο του Ναού, απ' όπου τις έψαλλαν. Σαν καταβασίες ψάλλονται, στις ακολουθίες του όρθρου, μετά από κάθε ωδή κανόνα οι ειρμοί τους. Στα μοναστήρια, κυρίως του Αγίου Όρους, η τάξη αυτή διατηρείται σε όλες τις ακολουθίες του όρθρου και σήμερα. Ενώ στις άλλες εκκλησίες, δ...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΑΝΤΙΚΑΝΟΝΙΚΗ ΓΟΝΥΚΛΙΣΙΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ
Η αντικανονική Γονυκλισία της Κυριακής συνιστά μία μορφή επιχωματώσεως στο ζωντανό Σώμα του ζώντος και αναστάντος Χριστού, την Εκκλησία, που κυριάρχησε και εμμένει να κυριαρχεί στην εποχή μας, όπως και σε κάθε εποχή του παρελθόντος, καθώς μας αποκαλύπτει η παρούσα πατερικο-κανονική έρευνα επί του ζητήματος αυτού. Πράγματι, η έρευνα καταδεικνύει ότι η Εκκλησία υιοθέτησε την όρθια στάση ευχαριστιακής λατρείας και μετοχής (μέθεξης) στο αναστάσιμο γεγονός της Ευχαριστίας και της Θείας Λειτουργίας της Κυριακής. Είναι δε σημαντικό ότι η Εκκλησία...
Διαβάστε περισσότερα...

ΛΕΞΙΚΟΝ ΤΩΝ ΙΕΡΩΝ ΚΑΝΟΝΩΝ
Εις το ανά χείρας "Λεξικόν των ιερών κανόνων" καταγράφονται, κατ' αλφαβητικήν σειράν, μετά των αντιστοίχων παραπομπών, όλαι αι λέξεις, αι περιλαμβανόμεναι εις το κείμενον των ιερών κανόνων, των απαρτιζόντων την κανονικήν συλλογήν της Ορθοδόξου Εκκλησίας, ως η συλλογή αύτη διεμορφώθη κατά το έτος 883, ήτοι κατά τα έτη της δευτέρας πατριαρχείας του πατριάρχου Φωτίου (877 - 886), κατά πάσαν πιθανότητα υπ' αυτού τούτου του ιερού Φωτίου. Η αναγραφή των λέξεων εν τω "λεξικώ" άλλοτε είναι λιτή, μόνον μετά παραπομπών εις τους αντιστοίχους ιερούς κ...
Διαβάστε περισσότερα...