ΕΘΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ

Άγγελος Σικελιανός (χαρτόδετη έκδοση), 1884-1951
Τα κείμενα του βιβλίου εκφωνήθηκαν στην εκδήλωση «Άγγελος Σικελιανός (1884-1951)», η οποία πραγματοποιήθηκε στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος (ΚΠΙΣΝ), στις 20 Δεκεμβρίου 2021, στα πλαίσιο των εκδηλώσεων Λόγος 9. Αυτή ήταν η δεύτερη εκδήλωση προς τιμήν του Σικελιανού που διοργάνωσε η ΕΒΕ. Προηγήθηκε η εκδήλωση με αφορμή τη συμπλήρωση εκατό χρόνων από την πρώτη δημοσίευση (1917) του ποιήματος Μήτηρ Θεού (Λόγος 1, 21 Ιουνίου 2017), κατά την οποία ο Γιώργος Κοροπούλης διάβασε θαυμάσια ολόκληρο το ποίημα. Η σειρά εκδηλώσεων Λόγος διοργανώνεται...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο Αυτοκτόνος
Ο Σακελλάριος, ο ήρωας του «Αυτοκτόνου», είναι αλλοδαπός, τριάντα χρονών, αδέκαρος, και ζει ουσιαστικά χάρη στη συνδρομή των φίλων. Αλλοδαπός από που; Από την Ήπειρο, η οποία δεν έχει ενσωματωθεί ακόμη στο ελληνικό κράτος, εξού και «δεν υπέκειτο εις στρατιωτικήν θητείαν», ο δε βοηθός του φούρναρη, Ηπειρώτης, όπως και το αφεντικό του, τον εγκαρδιώνει λέγοντας: «Κουράγιο, πατρίδα! (...] Έτσι θα πάρουμε και τα Γιάννενα;». Τον έχει διώξει η σπιτονοικοκυρά από την κάμαρη που νοίκιαζε, επειδή χρωστούσε ενοίκια, και μένει σε ένα μικρό ξενοδοχείο,...
Διαβάστε περισσότερα...

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΙΚΙΩΝΗΣ (1887-1968)
Ο Δημήτρης Πικιώνης γεννήθηκε το 1887 στον Πειραιά και πέθανε στην Αθήνα τονυ Αύγουστο του 1968. Σήμερα, εδώ, στον διάφανο πύργο των βιβλίων του Renzo Piano, η Εθνική Βιβλιοθήκη τιμά τα πενήντα χρόνια από τον θάνατό του. Για έναν ακατάσχετο και ακατάστατο αναγνώστη -του Σολωμού και του Πλάτωνα, των Τραγικών, του Πινδάρου, του Σικελιανού, του Παλαμά, της Βίβλου και των Νηπτικών, του Καντ (Kant) και των Προσωκρατικών- ποιος χώρος «αρμοδιότερος»; Ο Δημήτρης Πικιώνης ανήκει σε μια γενιά εμπνευσμένων δημιουργών που ενεργώντας «στο επίκεντρο της...
Διαβάστε περισσότερα...

Ηρώ Κανακάκη - Η συνέπεια της ζωγραφικής διαδικασίας (χαρτόδετη έκδοση)
H Ηρώ Κανακάκη ξεκινά τις σπουδές της στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών (ΑΣΚΤ) το 1965 και παρακολουθεί το εργαστήριο Χαρακτικής του Κώστα Γραμματόπουλου. Στα χρόνια που σπουδάζει αναδεικνύεται σε ηγετικό στέλεχος του φοιτητικού κινήματος: μέλος της Δημοκρατικής Νεολαίας Λαμπράκη, του Διοικητικού Συμβουλίου του Συλλόγου Φοιτητών της ΑΣΚΤ και του Κεντρικού Συμβουλίου της Εθνικής Φοιτητικής Ένωσης Ελλάδος (ΕΦΕΕ). Η ένταξή της στην Αριστερά και οι αγώνες της σε μια ταραγμένη εποχή -της ανώμαλης και έκρυθμης πολιτικής κατάστασης που διαμορφώνετα...
Διαβάστε περισσότερα...

Μάρκος Καμπάνης (χαρτόδετη έκδοση)
Ο Μάρκος Καμπάνης κρατά από τα χρόνια της νιότης τούτο το χαρακτηριστικό: περπατά χωρίς φρένο, με βήμα γρήγορο, νευρικό, συντροφιά με τις σκέψεις και τα όνειρά του. Παιδί ακόμη αναμετριέται με την τέχνη με γνώμονα το ένστικτό του και όχι μια συγκεκριμένη κατεύθυνση. Από τότε ξεκινά μια πορεία που στη συνέχεια θα διανθιστεί με ποικίλες και διαφορετικές διαδρομές, με έργα που τον συνοδεύουν και τον διαμορφώνουν μέχρι σήμερα, στα 68 του χρόνια. Λάτρης της ποικιλομορφίας, αρνείται την προσήλωση σε ένα σταθερό θέμα ή μια κυρίαρχη τεχνοτροπία, α...
Διαβάστε περισσότερα...

ΟΙ ΕΞΟΡΙΣΤΟΙ
Τα πρόσωπα που βλέπουμε στην έκθεση αυτή του Μιχάλη Μαδένη είναι τρόφιμοι ψυχιατρείου, κλεισμένοι μέσα εκεί για χρόνια, χτυπημένοι από βαριά ψυχική νόσο. Αυτοί είναι οι αληθινοί εξόριστοι της ζωής και της κοινωνίας, εξόριστοι και από τον ίδιο τους τον εαυτό. Τα πρόσωπά τους αλλοιωμένα από τη σχιζοφρένεια, αυτό το άλυτο ακόμη ψυχιατρικό αίνιγμα, χαραγμένα από τον πόνο. Ένας από τους πιο βολικούς μύθους που έχουμε πλάσει είναι ότι οι ψυχικά πάσχοντες δεν υποφέρουν, δεν πονάνε, επειδή τάχα δεν έχουν συνείδηση της κατάστασής τους· οι τρελοί εί...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΑΝΟΙΞΗ ΤΗΣ ΠΡΑΓΑΣ
Το ζήτημα που εξετάζω είναι πώς τοποθετείται η Άνοιξη της Πράγας σε ένα ευρύτερο πλαίσιο που αγκαλιάζει πρακτικά αυτό που ο Έρικ Χομπσμπάουμ αποκάλεσε "Σύντομο 20ό αιώνα, 1914-1991". Μέσα σε μια τόσο μακροϊστορική ματιά, ασφαλώς το γεγονός μικραίνει, γίνεται ένα επεισόδιο σε μια δραματική περίοδο που γνώρισε δύο παγκόσμιους πολέμους, δραματικές οικονομικές κρίσεις, μερικές επαναστάσεις, την αποαποικιοποίηση. Στην πραγματικότητα, δίνει το έναυσμα να συσχετίσουμε το γεγονός με την πορεία του κομμουνισμού και την ιστορική δομή του 20ού αιώνα....
Διαβάστε περισσότερα...

ΓΙΩΡΓΟΣ ΙΩΑΝΝΟΥ (1927-1985)
Το ολοκληρωμένο έργο ενός συγγραφέα, όσο αμβλύνεται η ψαλίδα του χρόνου αφού ο ίδιος έχει φύγει, ανοίγεται σε δύο βασικές κατευθύνσεις: η μία είναι αυτή των αναγνώσεών του, ακαδημαϊκών και άλλων, η άλλη εκείνη των χρήσεών του. Εδώ περιλαμβάνεται μια πλατιά γκάμα εισχωρήσεων του έργου σε διάφορους τομείς, από τις επιδράσεις που άσκησε σε άλλους συγγραφείς, το πώς αναγνώρισαν εαυτούς σε διάφορα ζητήματα ύφους και θεματικής, μέχρι το πώς, πού και από ποιους ανασύρονται ή αξιοποιούνται κάποια κείμενά του: προσφάτως, για παράδειγμα, βλέπουμε κε...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΚΟΛΑΣΗ ΚΑΙ Ο ΠΑΡΑΔΕΙΣΟΣ ΣΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ ΣΟΛΩΜΟΥ
Ο «Ύμνος εις την Ελευθερίαν» του Διονυσίου Σολωμού αμέσως μετά τον τίτλο φέρει, την ακόλουθη ιταλική προμετωπίδα: Liberta vo cantando, ch'e si cara Come sa chi per lei vita rifiuta. Την ελευθερία τραγουδώ που είναι πολύ ακριβή, όπως γνωρίζει αυτός που για χάρη της απαρνιέται τη ζωή. Εισαγωγικά διευκρινίζω ότι στην ερμηνεία σημασία δεν έχει μόνο το σώμα του κειμένου αλλά και το αποκαλούμενο «παρακείμενο», που συγκροτείται κατά περίπτωση από τίτλους, προμετωπίδες, προλόγους, επιλόγους κ.ά. Μάλιστα το γεγονός ότι τα στοιχεία αυτά αποτυπώνουν ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΑ ΤΥΠΟΓΡΑΦΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ
Ελληνικά τυπογραφεία, με την έννοια των συγκροτημένων και σε λειτουργία τυπογραφικών μονάδων, όπως είχαν διαμορφωθεί στους περίπου τέσσερις αιώνες που είχαν μεσολαβήσει από την εμφάνιση της τυπογραφίας στην Ευρώπη, δεν είχαν υπάρξει στον ελλαδικό χώρο, πριν από τις αρχές του 19ου αιώνα. Με τη διατύπωση "ελλαδικός χώρος" εννοούμε, για τις ανάγκες αυτού του κειμένου, τον εδαφικό χώρο που αποτελεί σήμερα την ελληνική επικράτεια και ο οποίος, για την περίοδο που μας ενδιαφέρει, βρισκόταν υπό ξένη κυριαρχία, στο μεγαλύτερο μέρος του οθωμανική. ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΡΙΜΟ ΛΕΒΙ (1919-1987)
Στα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης διαπράχθηκε το μέγιστο έγκλημα στην ιστορία της ανθρωπότητας. Σε αυτούς τους τόπους του μαρτυρίου εξοντώθηκαν εκατομμύρια άνθρωποι, άνδρες, γυναίκες και παιδιά. Ήταν ένα μαζικό έγκλημα ψυχρά αποφασισμένο, "επιστημονικά" σχεδιασμένο, με σχολαστική επιμέλεια εκτελεσμένο. Εκείνοι που συνέλαβαν και οργάνωσαν αυτή τη φοβερή μηχανή του θανάτου ήταν οι ίδιοι τόσο πολύ πεισμένοι για την τελειότητά της, ώστε πίστευαν ότι δεν θα μπορέσει να επιζήσει κανείς για να αφηγηθεί όσα έζησε και όσα είδε. Και πράγματι, η ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΛΕΝΗ ΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΥ 1914-2016
Η Ελένη Σταθοπούλου δεν είχε πραγματοποιήσει πολλές ατομικές εκθέσεις ούτε είχε γίνει, ενόσω ζούσε, μια αναδρομική παρουσίαση του έργου της που θα αποτελούσε έναν οδηγό για την κατανόηση του συνόλου της καλλιτεχνικής της δημιουργίας. Κατ' επέκταση, η μελέτη του έργου της προϋποθέτει τη διαχείριση ενός όγκου πινάκων και σχεδίων που πρέπει να ταξινομηθούν κατά βάση με στιλιστικά κριτήρια, με γνώμονα δηλαδή την εξέλιξη του ύφους της στο πέρασμα του χρόνου. Μόνη βοήθεια σε αυτό το εγχείρημα αποτελούν τα συγκριτικά λίγα χρονολογημένα από την ίδ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΘΑΝΑΣΗΣ ΜΑΚΡΗΣ
Αντιλαμβάνομαι, υπό περιπτώσεις, την τέχνη σαν μία παρτίδα σκάκι. Υπάρχει πάντα ένας τελικός στόχος, κάτι που πρέπει να κατακτηθεί και κάτι που πρέπει να θυσιαστεί. Αλίμονο σ' όποιον το αγνοεί. Υπάρχει σαφώς λογική, στρατηγική, σχέδιο, αλλά υπάρχει και έμπνευση, συναισθηματική ευφυΐα και ρίσκο. Κυρίως αυτό. Δηλαδή υπάρχει πάνω από όλα η κρίσιμη απόφαση: τι να κρατήσεις και τι να χάσεις... Αρχικά η τέχνη, η δημιουργία, το κάθε έργο, ξεκινάει με τους δύο στρατούς πλήρεις, δεκαέξι πιόνια αριστερά και δεκαέξι πιόνια δεξιά... Πληθωρισμός, συνωσ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΜΠΙΖΑ - ΞΕΔΙΠΛΩΝΟΝΤΑΣ
Η έκδοση «Ευαγγελία Μπίζα - Ξεδιπλώνοντας» πραγματοποιήθηκε με την ευκαιρία της ομότιτλης έκθεσης που διοργάνωσε η Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος (8 Μαΐου - 11 Ιουνίου 2023). Η καλλιτεχνική βιβλιοδεσία, πέρα από τα παραδοσιακά υλικά της βιβλιοδετικής μαστορικής (δέρμα, περγαμηνή, χαρτί), καταφεύγει από παλιά και σε άλλα υλικά, όπως ξύλο, χρυσό, ασήμι, πολύτιμους λίθους, ελεφαντόδοντο, φίλντισι. Η Ευαγγελία Μπίζα (γεν. 1963), βιβλιοδέτρια με γερή γνώση των παραδοσιακών υλικών και τεχνικών της δουλειάς της, αγαπάει να χρησιμοποιεί στις εφαρμ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΙΜΗ ΣΤΟΝ ΑΛΜΠΕΡ ΚΑΜΥ (1913-1960)
Υπάρχουν συγγραφείς του 19ου αιώνα που αποδείχτηκαν οι καλύτεροι, σύντροφοι και οι πιστότεροι φίλοι στα νεανικά χρόνια φανατικών αναγνωστών, όπως, λόγου χάρη, ο Ντοστογιέφσκι, ο Νίτσε (Friedrich Nietzsche) ή ο Ζιντ (Andre Gide) για τον εικοσάχρονο Αλμπέρ Καμύ στη δεκαετία του 1930. Ο Καμύ, αργότερα εμβληματικός συγγραφέας με τη σειρά του και αυτός, διαμορφώθηκε και ωρίμασε στην καρδιά του εικοστού αιώνα, ζώντας και γράφοντας πυρετωδώς στην αιμοσταγή εποχή του, ρουφώντας τη ζωή ως το μεδούλι και αγαπώντας λατρευτικά τη λογοτεχνία και το θέα...
Διαβάστε περισσότερα...

ΟΙ ΕΤΗΣΙΕΣ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΩΡΑ
Ο Εμμανουήλ Ροΐδης είναι αναμφισβήτητα η διασημότερη μορφή στην ιστορία της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος. Διετέλεσε πέντε φορές έφορος, από το 1880 ως τις αρχές του 1903, δεκαέξι σχεδόν χρόνια συνολικά. Η πιο μακρά θητεία του ήταν η τελευταία: 12 Ιουνίου 1897 έως 10 Ιανουαρίου 1903, στην οποία τον διόρισε η κυβέρνηση Δημητρίου Ράλλη και τον κράτησαν στη θέση του τρεις επόμενες διαδοχικά κυβερνήσεις. Συνταξιοδοτήθηκε πρόωρα, με ευεργετική νομοθετική ρύθμιση, ως παθών εν υπηρεσία. Δεν πρόλαβε να εγκατασταθεί στο λαμπρό Βαλλιάνειο κτίριο, ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΓΓΕΛΟΣ ΣΠΑΧΗΣ 1903-1960
Ο Άγγελος Σπαχής (1903-1960), ο μεγαλύτερος γραφίστας του 20ού αιώνα στην Ελλάδα, είναι σήμερα ολότελα και άδικα λησμονημένος. Τον αγνοούν, με ελάχιστες τιμητικές εξαιρέσεις, ακόμη και εκείνοι από τους οποίους δεν θα το περίμενες (ζωγράφοι, σκηνογράφοι, γραφίστες, ιστορικοί της τέχνης). Τον αγνοούμε, μα δεν ξέρω αν υπάρχει άλλος που τα έργα των χειρών του να είναι τόσο διαδεδομένα και τόσο οικεία σε όλους μας. Ποιος δεν έχει δει το λογότυπο του Άσσου της καπνοβιομηχανίας Παπαστράτος, το οποίο ο Σπαχής σχεδίασε το 1931 και το οποίο συνεχίζε...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΝΔΡΕΑΣ ΒΟΥΡΛΟΥΜΗΣ
Ο Ανδρέας Βουρλούμης ζωγράφιζε και σχεδίαζε ασταμάτητα, από τα παιδικά του χρόνια μέχρι τον θάνατό του. Η ζωγραφική ήταν ο δικός του τρόπος να ταξινομεί το χάος του κόσμου. Το έργο του παρουσιάζει εκπληκτική ενότητα, ζωγραφίζει επί δεκαετίες το ίδιο και το ίδιο, σφυροκοπάει αδιάκοπα στο ίδιο αμόνι. Είναι σκαντζόχοιρος και όχι αλεπού, σύμφωνα με τη διάσημη διάκριση, αντλημένη από τον Αρχίλοχο, του Ησαΐα Μπερλίν. Το έργο ωστόσο σε αυτή τη ζωγραφική εμμονή βρίσκεται αλλού: ζωγραφίζει το ίδιο και το ίδιο, χωρίς ποτέ να αντιγράφει τον εαυτό του...
Διαβάστε περισσότερα...

ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ ΤΗΣ ΡΩΣΙΑΣ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΤΗΣ ΟΥΚΡΑΝΙΑΣ
Η πρώτη εκδήλωση της δέκατης ενότητας του Λόγου της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος είναι για την Ουκρανία. Κάνουμε αυτή την εκδήλωση όχι επειδή θεωρούμε ότι έχουμε να πούμε κάτι που δεν έχει ειπωθεί στα χιλιάδες κείμενα που έχουν ήδη γραφτεί. Βρισκόμαστε ακόμη μέσα στο γεγονός και η κατανόηση αυτού που πραγματικά συμβαίνει είναι αναγκαστικά περιορισμένη. Οι εικόνες της φρίκης που μας έρχονται καθημερινά από τις πόλεις και τα χωριά της Ουκρανίας είναι αβάσταχτες. Κάνουμε αυτή την εκδήλωση πιο πολύ σαν νεύμα φιλίας και συμπαράστασης προς το...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΠΙΤΑΦΙΟΣ ΘΡΗΝΟΣ
Το θέμα του Επιτάφιου Θρήνου έχει μια μακρά ιστορία στη χριστιανική εικονογραφία, τη βυζαντινή κατ' αρχάς και στη συνέχεια και τη δυτική. Η εξέλιξή του αποτελεί θέμα συζήτησης μεταξύ των ειδικών καθώς συνδέεται στενά ως προς την ανάπτυξή του με δύο ακόμη θέματα: την Αποκαθήλωση και τον Ενταφιασμό. Στην περίπτωση του Θρήνου είναι συνήθως ιδιαίτερα τονισμένη η παρουσία της Παναγίας. Το βάρος πέφτει στη συντριβή, δεν υπάρχει κάποια άλλη δραστηριότητα όπως στις άλλες δύο περιπτώσεις που μπορεί να περιέχουν και τον Θρήνο. Η στενή σύνδεση ειδικά...
Διαβάστε περισσότερα...