ΕΘΝΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΕΡΕΥΝΩΝ (Ε.Ι.Ε.)

ΜΕΣΟΓΕΙΩΝ 14-18
Η παρούσα έκδοση περιλαμβάνει τα πορίσματα μιας ιστορικής έρευνας, η οποία, διεξήχθη με πρωτοβουλία της Γενικής Γραμματείας Έρευνας και Τεχνολογίας και με επιστημονικό υπεύθυνο τον Δρ. Λεωνίδα Καλλιβρετάκη, Διευθυντή Ερευνών του Ινστιτούτου Ιστορικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών. Το αντικείμενο της έρευνας είναι η δράση της Γενικής Ασφάλειας Αθηνών κατά τα τελευταία χρόνια της στρατιωτικής δικτατορίας, στο διάστημα 1971-1974. Το ενδιαφέρον για εμάς είναι ότι, κατά την υπό μελέτη περίοδο, η Γενική Ασφάλεια στεγαζόταν στο κτίριο της...
Διαβάστε περισσότερα...

LES ALEXANDRES APRES ALEXANDRE
Le present volume rassemble les etudes presentees lors du colloque qui s'est tenu a la Fondation de la recherche hellenique a Athenes les 23 et 24 mai 2014. Ce colloque a beneficie du soutien de la Fondation de la recherche hellenique (Institut de recherches historiques, Section de l'Antiquite grecque et romaine), de l'Ecole francaise d'Athenes, du laboratoire Orient et Mediterranee (UMR 8167 du CNRS, Antiquite classique et tardive), de l'Universite Paris-Sorbonne / Sorbonne Universites (Conseil scientifique et Ecole doctorale «Mondes anci...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ ΚΑΙ ΟΙ ΑΒΑΡΟΙ (ΣΤ' - Θ' ΑΙ.)
Οι Άβαροι, που κινήθηκαν μέσω της ευρασιατικής στέπας προς τη Δύση, κατέληξαν στα μέσα του Στ' αιώνα στον χώρο μεταξύ του Μέσου Δούναβη και του Τισσού, βορείως των συνόρων της Αυτοκρατορίας, όπου εγκαταστάθηκαν. Οι επήλυδες, με τη δυναμική που διακρίνει έναν νομαδικό λαό, αλλά και έναν νέο παράγοντα σε μία περιοχή, προέβαιναν σε επιθέσεις και προσωρινές καταλήψεις πόλεων στα εδάφη του Βυζαντίου με τον τρόπο αυτόν υποβοήθησαν την εξάπλωση των Σλάβων νότια του Δούναβη. Οι δυσμενείς επιπτώσεις των αβαρικών επιθέσεων στην οικονομία και τον τρ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΔΡΑΠΕΤΣΩΝΑ 1922-1967
Στα τέλη του 1922, χιλιάδες πρόσφυγες εγκαταστάθηκαν σε αυτοσχέδια παραπήγματα στην έρημη, μέχρι τότε, δυτική ακτή του λιμανιού του Πειραιά. Ένας νέος συνοικισμός αναδύθηκε, πέρα από τα όρια του μέχρι τότε οικισμένου χώρου: η Δραπετσώνα. Το βιβλίο αυτό εξετάζει τον πολυδαίδαλο κόσμο των εργατών και των προσφύγων, των παραπηγμάτων και των βιομηχανικών μονάδων αναδεικνύοντας τα νήματα που συνδέουν τους ανθρώπους, τον οικισμένο χώρο και την οικονομία. Η έρευνα αυτή αναδεικνύει τους μηχανισμούς της προσφυγικής εγκατάστασης και φωτίζει την καθη...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ ΚΑΙ Η ΡΩΣΙΑ ΤΟΥ ΚΙΕΒΟΥ (882-1240)
Ο συλλογικός τόμος με τίτλο "Το Βυζάντιο και η Ρωσία του Κίεβου (882-1240)" προσεγγίζει σε διεπιστημονική βάση τις σχέσεις των δυο πλευρών για όλη τη διάρκεια του ιστορικού βίου της δεύτερης. Οι επιμέρους συμβολές των συγγραφέων καλύπτουν αρκετά επιστημονικά πεδία με σκοπό να αναδειχθούν όσο το δυνατόν καλύτερα οι πολιτικές, πολιτισμικές, ιδεολογικές κ.ά. σχέσεις μεταξύ των δύο πλευρών. Η θεματική στην πλειονότητα των συμβολών δεν έχει προσεγγιστεί επαρκώς στη χώρα μας ενώ ορισμένες πτυχές, όπως π.χ. η συμβολή περί δικαίου, εμφανίζονται γι...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΦΥΑΛΩΜΕΝΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ ΑΠΟ ΤΗ ΘΕΣΗ «ΑΓΙΟΙ ΘΕΟΔΩΡΟΙ» ΣΤΗΝ ΑΚΡΟΝΑΥΠΛΙΑ (11ος-17ος ΑΙ.)
Το βιβλίο "Εφυαλωμένη Κεραμική" από τη θέση "Άγιοι Θεόδωροι" στην Ακροναυπλία (11ος-17ος αι. μ.Χ.) είναι καρπός της ενασχόλησής μου με την εφυαλωμένη κεραμική που απαντά στον ελλαδικό χώρο κατά τη βυζαντινή εποχή και την περίοδο της λατινοκρατίας. Η συγγραφή του οφείλεται στην προτροπή της επίτιμης προϊσταμένης της 1ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, κυρίας Ελένης Γκίνη-Τσοφοπούλου, να ασχοληθώ με το συγκεκριμένο υλικό. Κατά την πρόοδο της μελέτης του, παρά τον περιορισμένο όγκο του υλικού κεραμικής από τη θέση "Άγιοι Θεόδωροι" στην Ακρον...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΘΝΙΚΑ ΚΙΝΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΦΙΛΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ
Το Συνέδριο Εθνικά Κινήματα και Φιλελληνισμός του Ινστιτούτου Ιστορικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών, το οποίο πραγματοποιήθηκε με αφορμή την επέτειο των 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση, επιχειρεί να συμβάλει στη συζήτηση περί του φιλελληνισμού και περί των εθνικών κινημάτων, κυρίως αυτών που έκαναν την εμφάνισή τους κατά τη δεκαετία του 1820, στα οποία συγκαταλέγεται και ο ελληνικός αγώνας για την ανεξαρτησία. Παράλληλα, διαφωτίζει με νέες προσεγγίσεις τις ποικίλες όψεις και εκφάνσεις του φιλελληνισμού. Ο τόμος των Πρακτικ...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ ΣΕ ΚΡΙΣΗ (;)
Με πρωτοβουλία του αείμνηστου Νίκου Οικονομίδη και του διακεκριμένου συναδέλφου Σπύρου Βρυώνη το Ινστιτούτο Βυζαντινών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών συνεργάζεται από ετών με το Κέντρο για την Μελέτη του Ελληνισμού «Σπύρος Βασίλειος Βρυώνης» στην προαγωγή της επιστημονικής έρευνας με την επισήμανση συγκεκριμένων κρίσιμων πεδίων μελέτης για τα οποία ενθαρρύνεται και συντονίζεται η διεθνής έρευνα. Σε συναντήσεις εργασίας, όπως αυτή, αποκρυσταλλώνονται και ανακοινώνονται τα πορίσματα. Ο τελικός καρπός της προσπάθειας καταγράφεται σε έν...
Διαβάστε περισσότερα...

ΟΙ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΕΣ ΣΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ
Οι ελληνικές αρχαιότητες αποτέλεσαν αντικείμενο παθιασμένης αναζήτησης από ευρωπαίους θαυμαστές και μελετητές του ελληνικού πολιτισμού, συλλέκτες αλλά και κυνηγούς της τύχης και του κέρδους. Ο αποκαλούμενος "πυρετός των μαρμάρων" ήταν μια παγκόσμια έξαψη που την πυροδότησαν τα μεγάλα πνευματικά κινήματα, τα οποία ταυτόχρονα επέδρασαν και στη διαμόρφωση του ευρωπαϊκού πολιτισμού. Η Ελληνική Επανάσταση τροφοδοτήθηκε από το διεθνές αυτό ενδιαφέρον, ενδεχομένως το αναζωπύρωσε, και η ίδια βέβαια το βίωσε σε όλη του την ένταση, καθώς στη διάρκει...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΝΑΓΛΥΦΑ ΜΙΑΣ ΤΕΧΝΗΣ ΝΟΜΙΚΗΣ
Ο πρώτος στόχος της μελέτης είναι να φέρει στο φως μια νομική συναγωγή που συγκροτήθηκε τον 16ο αιώνα στο Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως. Απαρτίστηκε από βυζαντινή νομική ύλη, από αποφάσεις του Πατριαρχείου του πρώτου αιώνα μετά την Άλωση και ήταν, για ένα διάστημα, σε επίσημη χρήση. Αυτό το σημαντικό για το νομικό βίο του μεταβυζαντινού Ελληνισμού γεγονός, που πρέπει να συνέβη στα 1564, είναι άγνωστο στην Επιστήμη και αθησαύριστο. Σημαντικό πιστεύω καθ' εαυτό, το γεγονός αποκτά μεγαλύτερη σημασία καθώς σώζονται μεγάλα τμήματα από το πρωτό...
Διαβάστε περισσότερα...

Οι ναυτικές πολιτείες της Ιταλίας και η ανατολική μεσόγειος
Η πολιτική διάσπαση της ιταλικής χερσονήσου κατά τον Μεσαίωνα ευνόησε την ανάπτυξη των πόλεων με διοικητική και οικονομική αυτονομία. Ορισμένες από αυτές εξελίχθηκαν σε σημαντικά κέντρα με κρατική οντότητα που όχι μόνο επιβλήθηκαν στην περιοχή αλλά και διεκδίκησαν μερίδιο κυριαρχίας στον ευρύτερο χώρο της χερσονήσου. Ανάμεσα στις ιταλικές πόλεις που έμελλαν να αναδειχθούν σε ισχυρές πολιτικές και οικονομικές δυνάμεις διακρίνονται η Αμάλφη στην Καμπανία της νότιας Ιταλίας, η Πίζα στην Τοσκάνη, η Γένουα στη Λιγυρία και η Βενετία στη λιμνοθάλ...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΒΕΝΙΑΜΙΝ ΛΕΣΒΙΟΣ ΚΑΙ Η ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΣΚΕΨΗ ΤΟΥ ΔΕΚΑΤΟΥ ΟΓΔΟΟΥ ΑΙΩΝΑ
Τα τελευταία χρόνια, όλο και πιο έντονη φανερώνεται η μέριμνα των μελετητών, ιστορικών και φιλοσόφων, ν' αποδώσουν στη νεότερη ελληνική φιλοσοφική σκέψη τις πραγματικές της διαστάσεις στο πλαίσιο της συνεχούς ροής των ελληνικών πραγμάτων η συγκομιδή από μελέτες και βιβλία, που διερευνούν τον νεοελληνικό φιλοσοφικό στοχασμό, δεν είναι μικρή την τελευταία εικοσιπενταετία. Ωστόσο, άφθονο και ανεκμετάλλευτο παραμένει ακόμη το χειρόγραφο υλικό φιλοσοφικών έργων γραμμένων από Έλληνες λογίους της Τουρκοκρατίας και ακόμη λείπουν -είκοσι χρόνια με...
Διαβάστε περισσότερα...

ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΙ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ ΚΑΙ Η ΕΠΟΧΗ ΤΟΥΣ (ΑΓΓΛΙΚΑ)
In the present volume, historians and literacy scholars, studying sources dating from the 5th to the 14th century and focusing on issues relating to literary expression, ideology and society, highlight the ways in which Byzantine authors perceived and presented events and situations, which for some belonged to the distant past, while for others constituted personal experiences. Comparisons between texts of the same period often reveal the significant changes that occurred at the ideological, political, social and religious level, while com...
Διαβάστε περισσότερα...

ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΚΑΠΙΑΝΟΣ: ΝΟΤΑΡΙΑΚΕΣ ΠΡΑΞΕΙΣ, ΚΑΣΤΡΟ ΚΕΦΑΛΟΝΙΑΣ (1571-1576)
Ο παρών τόμος αποτελεί συνέχεια του εγχειρήματος έκδοσης νοταριακών κωδίκων της Κεφαλονιάς που πραγματοποιείται με πρωτοβουλία του προγράμματος «Βυζάντιο και Δύση» του Ινστιτούτου Βυζαντινών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών. Μετά την παρουσίαση ενός νοταρίου των μέσων του 16ου αιώνα, του ιερέα Ανδρέα Αμάραντου, από μια απομονωμένη και καθαρά αγροτική περιοχή του νησιού, το Αράκλι, το ενδιαφέρον της εκδοτικής ομάδας μετατοπίστηκε στο διοικητικό και κοινωνικό κέντρο της Κεφαλονιάς, το Κάστρο του Αγίου Γεωργίου, σε αναζήτηση των χαρακτηρ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΠΟΜΑΧΟΙ. ΟΙ ΑΓΩΝΙΣΤΕΣ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ 1821 ΣΤΟ ΟΘΩΝΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ
Η αναψηλάφηση της ιστορίας της Επανάστασης του 1821 εν μέσω πανδημίας υπήρξε πρόκληση για νέες προσεγγίσεις σε παλιά ερωτήματα. Σήμερα πλήθος πηγών, που παρέμειναν αναξιοποίητες για χρόνια, πλέον έχουν ψηφιοποιηθεί και είναι διαθέσιμες στους μελετητές. Με αφορμή τα 200 χρόνια από το μεγάλο γεγονός, πολλές πτυχές της Επανάστασης έχουν φωτιστεί και προκαλούν αυξημένο ενδιαφέρον. Τι έγιναν όμως οι χιλιάδες των "αφανών" που πολέμησαν στον Αγώνα; Ποιες ήταν οι θυσίες τους που σημάδεψαν σώμα και πνεύμα, αλλά και οι τύχες τους μετά την Επανάσταση...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ ΚΑΙ ΟΙ ΑΠΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ
Το Βυζάντιο επιχείρησε, αρχικά ως νόμιμος διάδοχος του ελληνορωμαϊκού πολιτισμού, να επηρεάσει την αναπτυσσόμενη μέσα στον Μεσαίωνα Ευρώπη, γεγονός όμως που οδήγησε στην πτώση του. Άραγε έφτασε στο σημείο αυτό προσπαθώντας να κυριαρχήσει πολιτικά ή αντίθετα θέλοντας να μοιραστεί όλο και περισσότερο τις αξίες του με την Ευρώπη, αποφεύγοντας την αντιπαράθεση στο μέτρο που του επέτρεπαν οι εκάστοτε συνθήκες; Απέναντι στο ερώτημα αυτό, το οποίο σχετίζεται άμεσα με τη σημερινή ευρωπαϊκή πολιτιστική παράδοση, προσπαθούν να τοποθετηθούν οι επτά σ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΗΝΟΣ
Η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών έχει ξεκινήσει την έρευνα και καταγραφή ιδιαίτερων από αρχιτεκτονική και ιστορική άποψη στοιχείων στα νησιά των Κυκλάδων. Η παρούσα έκδοση που αναφέρεται στην Τήνο, όπως και η αντίστοιχη που προηγήθηκε για την Άνδρο, περιλαμβάνει πλούσιο και τεκμηριωμένο κειμενογραφικό υλικό, συνοδευόμενο από επιμελημένη εικονογράφηση και χάρτες. Στο τεύχος αυτό παρουσιάζεται με συνοπτικό και περιεκτικό τρόπο η περιήγηση στην ενδοχώρα του νησιού, με ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΒΙΟΣ 'Η ΜΑΡΤΥΡΙΟΝ ΤΟΥ ΕΝ ΑΓΙΟΙΣ ΠΑΤΡΟΣ ΗΜΩΝ ΙΓΝΑΤΙΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ
Ο ανά χείρας τόμος εγκαινιάζει μια νέα σειρά πηγών στις εκδόσεις του Ινστιτούτου Νεοελληνικών Ερευνών, καρπό του προγράμματος "Πηγές της Κυπριακής γραμματείας και ιστορίας". Το πρόγραμμα στοχεύει τόσο σε έρευνα όσο και στην πραγματοποίηση εκδόσεων πρωτογενών πηγών εν σχέσει προς τον διανοητικό βίο της Κύπρου και την ιστορία της μεγαλονήσου από τον δέκατο έκτο αιώνα και έξης. Ειδικότερο ενδιαφέρον του προγράμματος είναι να εμβαθύνει στην ιστορία της δράσης και την πνευματική μαρτυρία της κυπριακής λογιοσύνης των νεοτέρων χρόνων εκδίδοντας α...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ ΧΩΡΙΣ ΛΑΜΨΗ (ΧΑΡΤΟΔΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ)
Η συλλογή κειμένων του τόμου, καρπός ομώνυμου κύκλου ομιλιών, έχει ως στόχο τη διερεύνηση του ρόλου των ταπεινών χρηστικών αντικειμένων στην καθημερινή ζωή των Βυζαντινών, καθώς συνιστούν, μεταξύ άλλων, δείκτες των οικονομικών και κοινωνικών διαστρωματώσεων και συμπεριφορών. Το βιβλίο διαρθρώνεται σε τρεις ενότητες. Στην πρώτη, τα αντικείμενα εξετάζονται σε σύνδεση με το αρχαιολογικό τους περιβάλλον, ενώ προβάλλονται η ανασκαφή και η έρευνα επιφανείας. Η δεύτερη ενότητα επικεντρώνεται στα ίδια τα αντικείμενα και σε αντιπροσωπευτικές τους κ...
Διαβάστε περισσότερα...

Women and monasticism in the medieval eastern mediterranean (χαρτόδετη έκδοση)
The present volume of the workshop proceedings contains contributions which explore the specific characteristics that accompany the female sex and integrate them into the political, social, spiritual and religious structures, highlighting at the same time particular roles played by women of various classes in different areas of the Eastern Mediterranean within a changing political environment. Furthermore by examining the role of women in the context of court policies, ideology, economy, art, and religion allows us to re-evaluate our perce...
Διαβάστε περισσότερα...