ΙΔΡΥΜΑ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗ

ΟΜΗΡΟΥ ΙΛΙΑΔΑ
Ακούγεται συχνά, και είναι σωστή, η άποψη ότι για τους μεγάλους συγγραφείς της αρχαιότητας κάθε γενιά δημιουργεί τη δική της μετάφραση. Είναι όμως εξίσου σωστό πως ορισμένες μεταφράσεις, καταξιωμένες για την πιστότητα, την ποιότητα και το ήθος τους, γίνονται με τη σειρά τους κλασικά κείμενα. Τέτοια έργα με διαχρονική αξία είναι αναντίρρητα και οι μεταφράσεις της Ιλιάδας και της Οδύσσειας που σμίλεψαν ο Ν. Καζαντζάκης και ο Ι. Κακριδής, σπουδαία μνημεία νεοελληνικού λόγου που κέρδισαν την εκτίμηση των φιλολόγων και την αγάπη των αναγνωστών ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΟΜΗΡΟΥ ΟΔΥΣΣΕΙΑ
Ακούγεται συχνά, και είναι σωστή, η άποψη ότι για τους μεγάλους συγγραφείς της αρχαιότητας κάθε γενιά δημιουργεί τη δική της μετάφραση. Είναι όμως εξίσου σωστό πως ορισμένες μεταφράσεις, καταξιωμένες για την πιστότητα, την ποιότητα και το ήθος τους, γίνονται με τη σειρά τους κλασικά κείμενα. Τέτοια έργα με διαχρονική αξία είναι αναντίρρητα και οι μεταφράσεις της Ιλιάδας και της Οδύσσειας που σμίλεψαν ο Ν. Καζαντζάκης και ο Ι. Κακριδής, σπουδαία μνημεία νεοελληνικού λόγου που κέρδισαν την εκτίμηση των φιλολόγων και την αγάπη των αναγνωστών ...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΡΩΜΗ ΚΑΙ Ο ΚΟΣΜΟΣ ΤΗΣ
Το εγχειρίδιο Η Ρώμη και ο κόσμος της αναπληρώνει ένα κενό της σχολικής Αρχαιογνωσίας, η οποία, χρόνια τώρα, επιμένει στην απόλυτη ελληνική κυριότητά της, απωθώντας με αστόχαστη υπεροψία το μερίδιο των Ρωμαίων στη συγκρότηση και στην παράδοση της κλασικής παιδείας, που αναγνωρίστηκε θεμέλιος λίθος των ανθρωπιστικών σπουδών και του ανθρωπισμού στον λεγόμενο δυτικό κόσμο - και όχι μόνον. (. . .) (ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΣΤΟ ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ)...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ
Το έκτο εγχειρίδιο της σειράς "Αρχαιογνωσία και αρχαιογλωσσία στη Μέση Εκπαίδευση" τιτλοφορείται Ελληνική αρχαιότητα με υπότιτλο το τρίπτυχο: Πόλεμος - πολιτική - πολιτισμός. Τίτλος και υπότιτλος παραπέμπουν στο πολύτροπο και ατίθασο κεφάλαιο της αρχαίας ελληνικής ιστορίας, ασκώντας επιλεκτική μέθοδο, η οποία δικαιώνει τον πειραματικό χαρακτήρα του εγχειριδίου, καθιστώντας τη σχολική του χρήση ωφέλιμη και ερεθιστική για διδάσκοντες και μαθητές. Στο συνεργατικό αυτό πόνημα συστήνεται η ελληνική αρχαιότητα από τον 8ο προχριστιανικό αιώνα έως...
Διαβάστε περισσότερα...

ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ
(...) Η Γραμματική αυτή της αρχαίας ελληνικής είναι γραμμένη στη νεοελληνική και εκθέτοντας έτσι τα γραμματικά φαινόμενα της αρχαίας στη σημερινή γλώσσα του ελληνικού λαού υπογραμμίζει την ενότητα της εθνικής μας γλώσσας, "που μιλημένη αδιάκοπα από χείλη Ελλήνων για τρεις και τέσσερις χιλιάδες χρόνια άλλαξε από χείλη σε χείλη και από πατέρα σε παιδί, για να καταλήξει στη σημερινή της μορφή" (Νεοελληνική Γραμματική § 1). Το περιεχόμενο του βιβλίου στο κύριο μέρος του προορίζεται ως βοήθημα για τη γραμματική διδασκαλία της αρχαίας ελληνικής....
Διαβάστε περισσότερα...

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΟΛΟΓΙΑΣ
ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΠΡΟΛΟΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΤΟΥ 1980 ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΣΤΗ ΓΑΛΛΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ 1991 ΠΡΟΛΟΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΤΟΥ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΩΤΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΗ ΣΤΗΝ ΠΡΩΤΗ ΕΚΔΟΣΗ 1. ΓΛΩΣΣΟΛΟΓΙΑ, ΛΟΓΟΣ ΚΑΙ ΓΛΩΣΣΑ 2. Η ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΩΝ ΓΛΩΣΣΩΝ 3. Η ΦΩΝΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ 4. ΟΙ ΣΗΜΑΣΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ 5. Η ΠΟΙΚΙΛΙΑ ΤΩΝ ΙΔΙΩΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΓΛΩΣΣΙΚΩΝ ΧΡΗΣΕΩΝ 6. Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΩΝ ΓΛΩΣΣΩΝ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΑ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΟΛΟΓΙΑΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΟΡΩΝ...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΚΑΤΗΣ ΚΑΙ Ο ΜΠΟΝΤΙΚΟΣ
Εκμεταλλευόμενος την προθυμία ενός απλοϊκού και απερίσκεπτου ποντικού, ένας γάτος του προτείνει ειρήνη και αγάπη, συνάπτοντας έτσι με δόλιο τρόπο φιλία με τη φυσική του λεία. Ο ποντικός τρέχει στους άλλους συντρόφους του για να τους αναγγείλει το ευτυχές και περίεργο γεγονός. Όλοι λοιπόν καλούνται να γιορτάσουν. Ο γάτος όμως - για να εκτελέσει τα μυστικά του σχέδια - μετατρέπει τη γιορτή σε κηδεία. Προσποιείται ότι αρρώστησε λόγω φοβερής θερμοπληξίας και ότι πρόκειται να πεθάνει. Γι' αυτό παρακαλεί τους νέους του φίλους να ικανοποιήσουν τη...
Διαβάστε περισσότερα...

ΜΙΚΡΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΣΤΑ ΡΩΣΙΚΑ

VOX GRAECA
Πώς ακουγόταν η γλώσσα που μιλούσαν οι αρχαίοι Έλληνες; Πόσο και ως προς τι διέφερε από τον τρόπο που τη διαβάζουμε σήμερα; Πόσο δίκιο είχε ο Έρασμος όταν πρότεινε διαφορετικό τρόπο εκφοράς της; Πώς διδάσκονται οι ξένοι να προφέρουν τα αρχαία ελληνικά; Το ιδιαίτερα επιτυχημένο βιβλίο του W. Sidney Allen καλεί τον αναγνώστη να τον ακολουθήσει στη συναρπαστική απόπειρα της αποκατάστασης μιας προφοράς που έπαψε να ακούγεται εδώ και αιώνες, παρέχοντάς του όλες τις σχετικές μαρτυρίες και ενδείξεις αλλά και διαφωτιστικά παράλληλα από άλλες γλώσσ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΑΝΟΥΡΓΙΑΙ ΥΨΗΛΟΤΑΤΑΙ ΤΟΥ ΜΠΕΡΤΟΛΔΟΥ
Πανουργίαι υψηλόταται του Μπερτόλδου είναι η αρχή του τίτλου της ανώνυμης πρώτης έντυπης ελληνικής μετάφρασης (1645) του πεζού, αφηγηματο-διαλογικού έργου Le sottilissime astuzie di Bertoldo (1606) του παραγωγικότατου λαϊκού ιταλού συγγραφέα Giulio Cesare [dalla] Croce. To έργο βρισκόταν στο τέρμα μιας δυτικοευρωπαϊκής μεσαιωνικής παράδοσης που παρουσίαζε έναν άξεστο και δύσμορφο χωριάτη με τσουχτερή πονηριά και θυμοσοφία, ισχυρό ένστικτο αυτοσυντήρησης και άσβεστη δίψα για την ελευθερία, να είναι ο αντίποδας του σοφού Σολομώντα. Ο Croce π...
Διαβάστε περισσότερα...

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΤΗΣ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ (ΧΑΡΤΟΔΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ)
Το βιβλίο αυτό αποτελεί επανέκδοση, με πολλές διορθώσεις, της λεγόμενης «Μεγάλης» ή «Κρατικής» Νεοελληνικής Γραμματικής (έκδοση του ΟΕΣΒ, 1941), που είχε συνταχθεί από επιτροπή με πρόεδρο και εισηγητή το Μανόλη Τριανταφυλλίδη και μέλη τους Κ. Καρθαίο (Κλέαρχο Λάκωνα), Θρασύβουλο Σταύρου, Αχιλλέα Τζάρτζανο, Βασίλειο Φάβη και Νικόλαο Ανδριώτη. Πρόκειται για την πληρέστερη και εγκυρότερη ώς σήμερα γραμματική της δημοτικής, σταθμό στη μελέτη της νεοελληνικής γλώσσας και στην ιστορία της νεοελληνικής παιδείας και του μαχόμενου δημοτικισμού. Κατ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΟΙ ΠΥΘΙΟΝΙΚΟΙ ΤΟΥ ΠΙΝΔΑΡΟΥ

ΑΡΧΑΙΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΦΙΛΟΣΟΦΟΙ
Φιλοσοφία για γυμνασιακούς μαθητές, δεν πάει πολύ; Οπότε το συγκεκριμένο εγχείρημα θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ουτοπικό και απρόσιτο. Η επιφύλαξη ωστόσο ισχύει μόνον αν μείνουμε καθηλωμένοι στη βολική προκατάληψη ότι η γυμνασιακή ηλικία δεν είναι έτοιμη ακόμη να υποδεχτεί στοιχεία φιλοσοφικού στοχασμού και βίου. Μίζερη γνώμη που αντιστρέφεται, αν λάβουμε υπόψη τις οριακές απορίες για τον κόσμο και τον άνθρωπο, που βασανίζουν τους εφήβους. Αυτή τη στοχαστική αγωνία της εφηβικής ηλικίας έρχεται να καλύψει το προκείμενο εγχειρίδιο, και το κα...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΟ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΟ ΛΑΙΚΟ ΠΑΡΑΜΥΘΙ
Η μορφή αυτού του βιβλίου υπαγορεύτηκε από τη λογική ότι θα ήταν χρήσιμη μια έκδοση η οποία θα περιείχε έναν ικανό αριθμό παραμυθιών αντιπροσωπευτικών της νεοελληνικής παραμυθικής τέχνης (όσο είναι δυνατό να επιτευχθεί ένας τέτοιος στόχος), παράλληλα με μια εισαγωγή στο παραμύθι και στην παραμυθολόγια (. . . ) Ο αναγνώστης ενδεχομένως να αναρωτηθεί αν ο αριθμός παραμυθιών που περιλαμβάνονται στην έκδοση μας είναι επαρκής για να δοθεί η εικόνα του ελληνικού παραμυθολογίου. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι διαθέτουμε έναν τεράστιο αριθμό καταγεγραμ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΟΜΗΡΟΣ: ΟΔΥΣΣΕΙΑ
Όποιος διαβάζει με προσοχή την Οδύσσεια αισθάνεται τη μεγάλη απόσταση χώρου και χρόνου από το κείμενό της. Παρά ταύτα, σιγά σιγά αναδύεται η συναίσθηση ότι το ποίημα, ταξιδεύοντας, έρχεται και φεύγει, πλησιάζει και απομακρύνεται, χαμογελώντας άλλοτε με συμπάθεια και άλλοτε με ειρωνεία. Το σημαντικότερο μεταφραστικό πρόβλημα στην προκειμένη περίπτωση έχει να κάνει με τη μεταρρύθμιση του πρωτότυπου ρυθμού, που είναι συνάμα σταθερός και εναλλασσόμενος. Η σταθερότητα επιβάλλεται από τη συνέχεια της επικής αφήγησης, μετρημένης σε δαχτυλικό εξάμ...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΤΕΧΝΗ ΚΑΙ Η ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ ΤΗΣ
Το έβδομο και τελευταίο εγχειρίδιο της σειράς "Αρχαιογνωσία και αρχαιογλωσσία στη Μέση Εκπαίδευση" επιγράφεται "Η αρχαία ελληνική τέχνη και η ακτινοβολία της" και αποτελεί συνεργατικό πόνημα του ζεύγους Μανόλη και Αλεξάνδρας Βουτυρά. Προκαταβάλλονται με δίκαιη, πιστεύω, έμφαση δύο δυσεύρετες αρετές του εγχειριδίου. Η μία αρετή αποτυπώνεται ήδη στη διαίρεση του εγχειριδίου σε δύο σχεδόν ισότιμα μέρη. Το πρώτο, συνταγμένο από τον Μανόλη Βουτυρά, είναι εξ ορισμού αρχαιολογικό και επιγράφεται "Αρχαία ελληνική τέχνη". Εξελισσόμενο σε οκτώ έντιτ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΑ ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΓΙΑ ΞΕΝΟΥΣ
Το βιβλίο αυτό εκδόθηκε για πρώτη φορά σε πολυγραφημένη μορφή το 1973 για να εξυπηρετήσει κυρίως τις διδακτικές ανάγκες του Σχολείου Νέας Ελληνικής Γλώσσας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Αφού δοκιμάστηκε για εννιά χρόνια στο Σχολείο, τυπώθηκε για πρώτη φορά το 1982. Από τότε επανεκδόθηκε για πρώτη φορά σε χιλιάδες αντίτυπα με πολλές διορθώσεις, βελτιώσεις και αλλαγές. Περιλαμβάνει 38 μαθήματα με τις ανάλογες ασκήσεις, γραμματική και πλήρες λεξιλόγιο στα ελληνικά, αγγλικά, και ρωσικά. Εδώ και πολλά χρόνια χρησιμοποιείται για ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΟ ΘΑΝΑΤΙΚΟΝ ΤΗΣ ΡΟΔΟΥ
Το έμμετρο "Θανατικόν της Ρόδου" του Εμμανουήλ/Μανόλη Λιμενίτη (γνωστού παλιότερα ως Γεωργηλλά) αναφέρεται στην επιδημία πανούκλας που ξέσπασε στην ιπποτοκρατούμενη πόλη της Ρόδου τον Οκτώβριο του 1498. Ακολουθώντας μια παραδοσιακή χριστιανική κοσμοθεωρία που αποδίδει τις φυσικές και άλλες καταστροφές στις αμαρτίες των ανθρώπων, κυρίως στον ελεύθερο ερωτισμό, στα τυχερά παιχνίδια και στην απληστία, ο ποιητής παρουσιάζει την επιδημία ως δίκαιη θεία τιμωρία. Το ποίημα διαθέτει και στοιχεία "ιστορικού θρήνου", που γίνεται λυρικότερος με τη χρ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ
Ο μυητικός χαρακτήρας των ελληνικών δημοτικών τραγουδιών, και ειδικά της παραλογής, είναι ένα ευρύ και γενικευμένο φαινόμενο. Η παρούσα μελέτη ασχολείται με τα τραγούδια που κατεξοχήν είναι μυητικής φύσεως, στα οποία συναντάμε ίχνη κύριων μυητικών μύθων, όπως του μύθου της πάλης με το τέρας, του μύθου της ηρωικής και καταρχήν νικηφόρας πάλης με πολυάριθμους εχθρούς, του πολεμικού μένους, της κατάποσης από το τέρας και του συγγενικού θέματος του καταποντισμού στη θάλασσα, ή των μύθων που αναφέρονται στην εφηβική και στη γαμήλια μύηση, στις ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΓΙΑ ΚΑΙ ΒΕΒΗΛΑ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ
Αποτελεί κοινή διαπίστωση ότι η νεοελληνική λεξικογραφία έχει παραμελήσει σε απαράδεκτο βαθμό το θρησκευτικό λεξιλόγιο. Τα σχετικά με τη θρησκεία λήμματα των λεξικών μας είναι όχι μόνο λίγα αλλά συχνά και ελλιπή και λανθασμένα. Ο λόγος αυτός, αλλά και κάποια νοσταλγική διάθεση επιστροφής στον χαμένο παιδικό παράδεισο ("στις αμμουδιές του Ομήρου", με τα "πρώτα πρώτα Δόξα Σοι" και τις "Άγνωστες λέξεις" του σχολείου), οδήγησαν τον φιλόλογο συντάκτη του παρόντος έργου στην απόφαση να επιδοθεί στη συλλογή θρησκευτικού λεξικολογικού υλικού από π...
Διαβάστε περισσότερα...