ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΟΜΙΛΟΥ ΠΕΙΡΑΙΩΣ

ARCHITECTURAL GUIDE TO ATHENS
Publishing an Architectural Guide cannot be considered as a novel idea. Yet it is by no means worthless. On the contrary, it might prove particularly useful if through that Guide visitors as well as inhabitants can enrich their knowledge about the buildings, the streets and the squares, the monuments, the gardens and the parks of this city, can remember or discover things they might have only formal knowledge of while passing by them on a daily basis, and thus re-appreciate the urban environment where they live by acknowledging the value o...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΚΑ ΜΟΥΣΕΙΟΛΟΓΙΚΑ
Τα κείμενα που αναδημοσιεύονται στον τόμο αυτό είναι απαντήσεις σε πιεστικά αιτήματα της επαγγελματικής καθημερινότητας (1969-2002) για καίρια θέματα της σπουδής και διαχείρισης του νεοελληνικού πολιτισμού. Αιτήματα που, επί έναν αιώνα, αντιμετωπίστηκαν ελάχιστα και, ως εν παρόδω με συνέπεια το επιστημονικό αδιέξοδο. Στο μεγαλύτερο μέρος τους αποτελούν κατάθεση μαρτυρίας, χρήσιμη για όποιον, σήμερα ή αύριο, επιχειρήσει μια κριτική ανασκόπηση των τομέων της πολιτισμικής ανθρωπολογίας, και μάλιστα του υλικού πολιτισμού, της διαχείρισης της π...
Διαβάστε περισσότερα...

«ΦΟΥΣΤΑΝΙΑ» ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΙΑΚΟΥ ΤΥΠΟΥ ΣΤΗ ΧΙΟ (16ος ΑΙΩΝΑΣ - ΑΡΧΕΣ 20ού)
Με κύριο οδηγό τα λευκά κονία πτυχωτά "φουστάνια" των Μαστιχοχωρίων της Χίου, σε όλους τους τύπους και σε όλες τις παραλλαγές τους, επιχειρείται για πρώτη φορά η κατηγοριοποίηση της γυναικείας χιακής ενδυμασίας αγροτικού τύπου, όπως εν τέλει αυτή αποκρυσταλλώθηκε τον 19ο αιώνα. Παράλληλα, αναδεικνύονται οι ιστορικά αιτιολογημένες επιρροές από ενδυματολογικά πρότυπα του 16ου και 17ου αιώνα, με σαφή σε αυτά τα σημάδια της ιταλικής Αναγέννησης. Με τη μελέτη της παραγωγής, της διάδοσης και της λειτουργίας των μετασχηματισμών στα πτυχωτά "φουστ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΓΡΙΦΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΘΗΝΑ
Εννιά γρίφοι που η λύση τους οδηγεί στην αποκάλυψη οστράκων, δηλαδή μικρών κομματιών πηλού, στο καθένα από τα οποία υπάρχει ένα γράμμα. Αν βρεθούν όλα τα όστρακα, κρυμμένα σε αρχαιολογικούς χώρους της Αθήνας και σε άλλα σημεία του ιστορικού κέντρου της, τότε από τα γράμματά τους θα σχηματιστεί μια φράση. Τέσσερις μαθητές της Γ' Γυμνασίου και φίλοι, η Μυρτώ, ο Άγγελος, ο Σταύρος και ο Νικόλας, εξερευνώντας την περιοχή της Ακρόπολης και της Πλάκας και αντλώντας πληροφορίες από σημειώσεις, από οδηγούς και από το διαδίκτυο, πρέπει να λύσουν το...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΚΑΙ ΟΙ ΠΡΟΔΡΟΜΟΙ ΤΟΥ
Τα μουσεία έχουν παίξει σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της γνώσης κατά τα τελευταία 600 περίπου χρόνια. Ποια είναι, ωστόσο, η θέση τους στη σημερινή κοινωνία; Στην εποχή μας, οπότε, εκτός των άλλων, τα μουσεία αντιμετωπίζουν και σοβαρά προβλήματα χρηματοδότησης, τα ερωτήματα που συνδέονται με το ρόλο τους και με τη λειτουργία τους είναι πολλά και επιτακτικά. Τα σημερινά μουσεία προσπαθούν να επινοήσουν νέους τρόπους επικοινωνίας με το ευρύτερο κοινωνικό και πολιτισμικό περιβάλλον τους, να αξιοποιήσουν νέες μεθόδους και πρακτικές, ικανές να ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΓΙΑΝΟΥΛΗΣ ΧΑΛΕΠΑΣ
Ογδόντα χρόνια συμπληρώνονται φέτος από τον θάνατο του Γιανούλη Χαλεπά (1851-1938), εμβληματικής μορφής στον χώρο της νεοελληνικής γλυπτικής, δημιουργού της διάσημης "Κοιμωμένης" στο Α' Νεκροταφείο Αθηνών. Η επέτειος προσφέρει στο Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς (ΠΙΟΠ) την ευκαιρία να συνεχίσει, με ιδιαίτερη χαρά και ικανοποίηση, τις συνεργασίες του με κορυφαίους οργανισμούς του πολιτιστικού γίγνεσθαι της χώρας μας, αυτή τη φορά με την Εθνική Πινακοθήκη-Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτσου. Για την παρούσα έκθεση, με τίτλο "Γιανούλης Χαλεπάς: επ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΝΩΝΥΜΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ
Αρκετή συζήτηση γίνεται τις τελευταίες δεκαετίες για την αξία της ανώνυμης αρχιτεκτονικής. Η συζήτηση αυτή αλλά και η μακρά συνεργασία που συνδέει το Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς με τον Δημήτρη Φιλιππίδη, ομότιμο καθηγητή του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, είναι οι βασικοί λόγοι για την έκδοση που κρατάτε στα χέρια σας. Μέχρι σήμερα περίοπτη θέση στις εκδόσεις του ιδρύματος κατέχουν η μονογραφία του για τον Λύσανδρο Καυταντζόγλου, καθώς και η μελέτη του "Εφήμερη και αιώνια Αθήνα, στη σειρά "Συμβολές"". Επίσης, αξίζει να αναφερθεί η ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΜΟΥΣΕΙΟ ΚΑΙ ΜΟΥΣΕΙΑΚΕΣ ΣΠΟΥΔΕΣ
Το βιβλίο "Μουσείο και μουσειακές σπουδές": ένας πλήρης οδηγός συνιστά καινοτόμο, πολυπρισματική προσέγγιση στην ανάπτυξη, τους ρόλους και τη σημασία των μουσείων στη σύγχρονη κοινωνία. Διευρύνοντας τις μουσειακές σπουδές και παρουσιάζοντας ευρύ φάσμα θεωρητικών οπτικών, ο ανά χείρας τόμος συγκεντρώνει πρωτότυπα δοκίμια, γραμμένα από έγκυρους γνώστες και μελετητές πεδίων όπως η ανθρωπολογία, η ιστορία της τέχνης, η ιστορία, η φιλολογία, η κοινωνιολογία, οι πολιτισμικές σπουδές, και βέβαια οι μουσειακές σπουδές. Το βιβλίο πραγματεύεται θέμα...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΟ ΕΛΚΥΣΤΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ
Πώς ένα μουσείο μπορεί να εξασφαλίσει στους επισκέπτες του γόνιμη και υψηλής ποιότητας εμπειρία; Με άλλα λόγια, πώς ένα μουσείο μπορεί να γίνει ελκυστικό μέσω και της συμμετοχής του επισκέπτη; Ο Graham Black, με μακρόχρονη πείρα στο πεδίο της πολιτισμικής διαχείρισης, εστιάζει στον τρόπο προσέλκυσης και τη διαδικασία ικανοποίησης του επισκέπτη, και κυρίως στην προσπάθεια να υπάρξει «εμπλοκή» του κοινού με τα εκθέματα. Έτσι, αυτό το κατεξοχήν πρακτικό βιβλίο μπορεί να αποτελέσει πολύτιμο βοήθημα και εργαλείο, τόσο για σπουδαστές της μουσειο...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΧΩΡΟΣ ΣΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ
Τα μουσεία ανήκουν στα κτήρια-σύμβολα των αρχών του 21ου αιώνα, τόσο για την αρχιτεκτονική ετερογένειά τους όσο και για το εύρος των πολιτιστικών στόχων που υπηρετούν. Τα ερωτήματα που θέτει το βιβλίο είναι: Πώς η αρχιτεκτονική επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο βιώνουμε τα μουσεία; Πώς σχετίζεται με την "τέχνη του εκθεσιακού σχεδιασμού"; Η απάντηση, κατά τη συγγραφέα, είναι εν πολλοίς "μέσω του χώρου". Προσεγγίζοντας τον χώρο ως κοινή γλώσσα του κτηρίου και της έκθεσης, και επομένως ως κοινό σημείο αναφοράς αρχιτεκτονικής και μουσειολογίας,...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΛΑΔΙ ΣΤΗΝ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΜΕΣΟΓΕΙΟ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΟΧΗ
Στο εισαγωγικό αυτό σημείωμα για έναν τόμο με θέμα την ελιά στην ανατολική Μεσόγειο δεν πρωτοτυπούμε αναπαράγοντας, ως σχεδόν αναγκαστική και επιβεβλημένη υπενθύμιση, τη στενή σχέση Μεσογείου και ελιάς, όπως διατυπώθηκε στην κλασική και μονότονα επαναλαμβανόμενη από τους μελετητές θέση του Μπροντέλ ότι τα όρια της Μεσογείου ταυτίζονται με τα όρια καλλιέργειας της ελιάς (olea europaea) ή ότι η Μεσόγειος ξεκινά από εκεί που φυτρώνουν οι πρώτες ελιές στον Βορρά και τελειώνει εκεί που αρχίζουν οι φοίνικες στην αφρικανική ήπειρο. Οι προτεινόμεν...
Διαβάστε περισσότερα...

ΜΑΓΕΙΡΕΥΟΝΤΑΣ ΜΕ ΛΑΔΙ (ΚΑΙ ΑΛΛΑ...) ΣΤΗΝ ΑΓΙΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΛΕΣΒΟΥ
Οι νοστιμιές και τα αρώματα της παιδικής ηλικίας, εκείνα τα ζεστά καλοκαίρια στο χωριό, έρχονται ολοζώντανες στη μνήμη, έστω και απλώς διαβάζοντας τις τοπικές παραδοσιακές συνταγές από την Αγία Παρασκευή Λέσβου. Ξυπνάει η νοσταλγία του ουρανίσκου για τα φαγητά της γιαγιάς, που μαγείρευε με αγνό λάδι, ελιές και μυζήθρα με ό, τι έβγαζε το μποστάνι της και με ό, τι έφερνε ο ψαράς ή ο τσοπάνος. Η γιαγιά, όπως και όλες οι γιαγιάδες του Αιγαίου, σχεδόν αγνοούσε το βούτυρο και τα λίπη, οι παχιές κρέμες και τα συντηρητικά της ήταν άγνωστες, ενώ τ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΔΡΟΜΟΙ ΤΟΥ ΛΑΔΙΟΥ ΣΤΗΝ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΚΑΙ ΝΟΤΙΑ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ
Η πλειονότητα των ανθρώπων μπορεί σε καθημερινή βάση να γεύεται το λάδι, όμως ελάχιστα γνωρίζει για τη διαδικασία παραγωγής του. Ακόμη και όσοι κατοικούν στην ύπαιθρο και σε ελαιοπαραγωγικές περιοχές δεν έχουν σαφή εικόνα, ενώ προφανώς οι νεώτεροι, και μάλιστα οι κάτοικοι των πόλεων, αγνοούν πολλά, γνωρίζοντας το μόνον από τις προβεβλημένες διαφημιστικώς μαζικές τυποποιήσεις και συσκευασίες του. Το παρελθόν του είναι άγνωστο και μόνον οι ηλικιωμένοι ίσως να έχουν εικόνες από προκατοχικά βιώματα παραγωγής, που προσιδιάζουν και δεν απέχουν π...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ
Η θέση της γυναίκας στη βυζαντινή κοινωνία είναι θέμα που απασχολεί εδώ και αρκετές δεκαετίες την έρευνα. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια παρατηρούνται σημαντικές αλλαγές στην προσέγγιση των σχετικών ζητημάτων. Υπάρχουν αρκετά νέα στοιχεία, βασισμένα στην αξιοποίηση γραπτών πηγών και αρχαιολογικών τεκμηρίων. Επίσης, προστίθενται συνεχώς επιστημονικές μελέτες που οδηγούν σε καινούργιες επισημάνσεις, διευκρινίζοντας άγνωστες μέχρι σήμερα πτυχές του ρόλου και της παρουσίας της γυναίκας στο Βυζάντιο. Μερικές από αυτές τις πτυχές έρχεται να καλύψει...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΣΟΥΦΛΙΩΤΙΚΗ ΦΟΡΕΣΙΑ
Σουφλι, Μουσείο Μετάξης. Στις συλλογές του - ανάμεσα σε άλλα - εντοπίστηκαν ρούχα και κοσμήματα που συνθέτουν τοπικά σύνολα, γυναικεία και ανδρικά. Φωτογραφήθηκαν, κάποια από αυτά συντηρήθηκαν, μελετήθηκαν, ταυτοποιήθηκαν, και παρουσιάζονται για πρώτη φορά στο ευρύ κοινό. Με ένα στόχο: να μας αφηγηθούν τις δικές τους ιστορίες για τα καφτάνια, για τα "γραμμένα" μοτίβα, για τα ντόπια αλλά και τα ξενόφερτα υφάσματα, καθώς και για την κορόνα, την εντυπωσιακή πόρπη με τον περίτεχνο διάκοσμο. (ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΣΤΟ ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ)...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΝΑ ΚΟΡΙΤΣΙ ΦΤΕΡΟΥΓΙΖΕΙ ΣΤΟΝ ΚΕΡΑΜΕΙΚΟ
Η Μύρτις, ένα εντεκάχρονο κορίτσι της αρχαίας Αθήνας, ξαναζεί στις μέρες μας μια δεύτερη ζωή, μακριά από τον πόλεμο και τη δυστυχία που αυτός προκάλεσε στην αγαπημένη της πόλη. Την έφεραν στο φως οι αρχαιολόγοι το 1995 με τις ανασκαφές στον Κεραμεικό. Κι από τότε έγινε τούτο το κορίτσι κάτι σαν σύμβολο ειρήνης. Η Μύρτις αγαπάει τη ζωή, παίζει στο μικρό ποτάμι, τον Ηριδανό, με τις φίλες της, με τα βατραχάκια, με κομμάτια από σπασμένα αγγεία. Μαζεύει αγριολούλουδα για να στολίζει τις επιτύμβιες στήλες του Κεραμεικού και φτιάχνει πήλινα αγγεί...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΤΗΣ ΑΓΓΛΙΚΗΣ ΕΡΓΑΤΙΚΗΣ ΤΑΞΗΣ
Η συγκρότηση της εργατικής τάξης αποτελεί μείζον γεγονός της οικονομικής, της πολιτικής, αλλά και της πολιτισμικής ιστορίας. Δεν υπήρξε απλώς απόρροια του εργοστασιακού συστήματος, ούτε μιας εξωτερικής δύναμης, της λεγόμενης Βιομηχανικής Επανάστασης, η οποία και παρήγαγε, τελικά, μια "νέα φυλή ανθρώπων". Οι αλλαγές στις παραγωγικές σχέσεις και τις εργασιακές συνθήκες που συνδέονται με τη Βιομηχανική Επανάσταση δεν επιβλήθηκαν σε ένα άμορφο, ακατέργαστο ανθρώπινο υλικό, αλλά στον "εκ γενετής ελεύθερο Άγγλο". Ο εργοστασιακός εργάτης ήταν κλη...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΠΟΛΕΜΟΣ ΧΩΡΟΤΑΚΤΗΣ
Το κατά θάλασσαν κράτος της Βενετίας, από τη χερσόνησο της Ίστριας και τις κτήσεις στο Ιόνιο έως την Κύπρο, αποτέλεσε για τους Βενετούς μιαν εκτεταμένη διοικητική περιφέρεια με ελαστικά γεωγραφικά όρια, τόσο ως προς τις χρονικές περιόδους της συμπερίληψης όσο και ως προς την ίδια τη φυσική υπόσταση τέτοιων ορίων. Ενώ έως το δεύτερο μισό του 15ου αιώνα τα εδάφη στην ανατολική Βαλκανική και στο Αιγαίο αποτελούσαν όχι μόνο διαμετακομιστικούς σταθμούς, αλλά και την κυρίως αγροτική γη του κράτους, με την είσοδο στον 16ο αιώνα αρχίζουν να αντιμε...
Διαβάστε περισσότερα...

ΜΟΥΣΕΙΟ ΑΡΓΥΡΟΤΕΧΝΙΑΣ
Η τέχνη της αργυροχρυσοχοΐας συνδέεται άρρηκτα με την παράδοση και την πολιτιστική κληρονομιά των Ιωαννίνων και της Ηπείρου γενικότερα. Διαγράφοντας μια μακροχρόνια διαδρομή που η αρχή της χάνεται στα πρώιμα μεταβυζαντινά χρόνια και το τέλος της δεν έχει ακόμη γραφτεί, το ασήμι και ο χρυσός δίνουν και σήμερα χαρακτήρα και χρώμα στα "μαλαματένια", όπως λέει και ο ποιητής, Γιάννενα. Στο διάβα των αιώνων η ηπειρώτικη αργυροχρυσοχοΐα αναπτύχθηκε, ήκμασε, ανέδειξε σπουδαίους τεχνίτες, επώνυμους και ανώνυμους, συνδιαλέχθηκε με άλλα κέντρα της Βα...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΛΑΚΑ 1973-2003 (ΔΙΤΟΜΟ)
ΠΡΩΤΟΣ ΤΟΜΟΣ: ΜΕΡΟΣ Α΄ ΓΕΝΙΚΑ 1. Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΕΚΔΟΣΕΩΣ 2. ΕΙΣΑΓΩΓΗ 3. Η ΠΡΟΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ ΜΕΡΟΣ Β΄ Η ΜΕΛΕΤΗ ΤΗΣ ΠΑΛΑΙΑΣ ΠΟΛΕΩΣ ΑΘΗΝΩΝ (1973-1974) 1. ΤΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΚΑΙ Η ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ 2. Η ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ 3. ΜΟΝΑΔΕΣ ΚΑΙ ΜΕΓΕΘΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΩΝ 4. ΟΡΟΙ ΔΟΜΗΣΕΩΣ 5. ΔΡΟΜΟΙ - ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ 6. ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΤΩΝ ΚΤΗΡΙΩΝ ΤΗΣ ΠΛΑΚΑΣ 7. Η ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ 8. ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ 9. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ 10. ΜΕΛΕΤΗ ΘΕΣΜΙΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ 11. ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ - ΤΑΣΕΙΣ ΕΞΕΛΙΞΕΩΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ 12. ΟΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΜΕΡΟΣ Γ΄ Η ΜΕΛΕΤ...
Διαβάστε περισσότερα...