Η ΓΕΝΕΣΗ ΤΗΣ ΟΘΩΜΑΝΙΚΗΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ
Το βιβλίο αποτελείται από τρεις διαλέξεις, που έδωσε το 1937 στο Λονδίνο με θέμα την εμφάνιση των Οθωμανών στο προσκήνιο της ιστορίας και την εξέλιξή τους από εμιράτο Γαζήδων σε αυτοκρατορία. Το βιβλίο αρχίζει με την κριτική των διαφόρων θεωριών που προτάθηκαν κατά καιρούς σχετικά με την καταγωγή των Οθωμανών. Πρόκειται για κείμενο συνοπτικό και αυστηρά επιστημονικό, όπως εξάλλου και όλες οι δημοσιεύσεις του P. Wittek, συνάμα όμως διατηρεί τη γλαφυρότητα του προφορικού λόγου. (. . .) (ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ)...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΓΑΛΛΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ Η ΝΟΤΙΟΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΕΥΡΩΠΗ
[...] Για να κατανοηθούν και να εκτιμηθούν στις πραγματικές τους διαστάσεις τα προβλήματα της πολιτικής πράξης και της πολιτικής ηθικής στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, η ανάλυση οφείλει να αναχθεί στις απαρχές της νεωτερικότητας και στις στρεβλώσεις της διαδρομής των νεωτερικών ιδεών κατά τον δέκατο ένατο και τον πρώιμο εικοστό αιώνα. Η μελέτη αυτή αποβλέπει ακριβώς να εικονογραφήσει τους τρόπους της εισαγωγής της νεωτερικότητας στην πολιτική σκέψη των λαών της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Ο συγγραφέας διακατέχεται από ένα παράδοξο συναίσθημα γράφο...
Διαβάστε περισσότερα...

ΣΥΓΧΡΟΝΟΙ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΙ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΛΑΟΓΡΑΦΙΑΣ
Το κείμενο που ακολουθεί αποτελεί το πρώτο μάθημα με το οποίο άρχισα τις παραδόσεις μου στο Τμήμα Ιστορίας και Εθνολογίας του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης έγιναν βεβαίως κάποιες προσθήκες, αναπτύξεις και βελτιώσεις, ενώ προστέθηκαν λίγες υποσημειώσεις και μια σχετικά εκτενής βιβλιογραφία - υπόδειγμα και αφετηρία μάλλον για παραπέρα μελέτη, όσων θα είχαν τη διάθεση να το κάμουν - στοιχεία δηλαδή μη αναγνώσιμα ή ανακοινώσιμα στην προφορική μορφή του κειμένου. Ό, τι ακολουθεί δεν έχει, και δεν φιλοδοξεί να έχει, χαρακτήρα Εισαγωγής στη ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΣΟΛΩΜΙΚΑ ΜΕΛΕΤΗΜΑΤΑ
Στον παρόντα τόμο συγκεντρώνονται επτά μελετήματα και δύο εκτενείς βιβλιοκρισίες του συγγραφέα, που προέκυψαν από την ασχολία του με το σολωμικό έργο και εμφανίστηκαν σε πρώτες δημοσιεύσεις κατά τη διάρκεια μιας τεσσαρακονταετίας περίπου (1965-2002). Τα άκρως ενδιαφέροντα Σολωμικά Μελετήματα του Γ. Γ. Αλισανδράτου αναδεικνύουν τον συγγραφέα τους άριστον γνώστη του έργου του Σολωμού και της τεράστιας σχετικής βιβλιογραφίας. Τα εννέα αυτά μελετήματα προωθούν οπωσδήποτε τις σολωμικές σπουδές και συμβάλλουν στην επίλυση προβλημάτων του αντικει...
Διαβάστε περισσότερα...

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΥΡΥΤΑΝΙΑΣ ΣΤΟΥΣ ΝΕΟΤΕΡΟΥΣ ΧΡΟΝΟΥΣ 1393-1821
Η ιστορία της Ευρυτανίας δεν γράφτηκε μόνο με το γιαταγάνι και το καριοφίλι του αρματολού. Γράφτηκε επίσης και με του πνεύματος τα εργαλεία: του λογίου το καλάμι, του δασκάλου την πινακίδα, του ζωγράφου το πινέλο, του ξυλογλύπτη το λεπίδι, του κεντητή τη βελόνα, του λιθογλύφου το σμιλάρι. Οι διάφορες μορφές της τέχνης, η ζωγραφική, η ξυλογραφία, η λιθογραφία, η ασημουργία και χρυσοχοΐα, η κεντητική, όλες αυτές οι τέχνες, μαζί με την παιδεία, συγκροτούσαν το πρόσωπο του πολιτισμού στη νεότερη Ευρυτανία. Το πρόσωπο της ιστορίας του τόπου προ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΣΤΟ ΒΑΓΟΝΙ
Θα πεθάνει ή όχι ο Λασίφ στα σαράντα του χρόνια, όπως προέβλεψε η μάγισσα; Ο Γκάρρικ βιώνει το μαρτύριο του απόλυτου τρόμου, ενώ ο Αντριάν αναχωρεί από το Ντένβερ για να επισκεφτεί τα χαρακώματα του Σομ. Ποιο είναι το μυστικό του; Ο αμαξάς Σεβαλιέ οδεύει για το Μποβέ μ' έναν μυστηριώδη επιβάτη, όμως κάτι θα συμβεί που θ' αλλάξει τη ζωή του. Ο Γουάλας ταξιδεύει στο Λονδίνο για να εκδώσει το βιβλίο του, ωστόσο ακολουθεί μία σειρά από απροσδόκητα γεγονότα. Ένας ανώνυμος ήρωας επαναλαμβάνει το ίδιο δρομολόγιο. Ο Μάρκους Μπλοχ κοιμάται στην αγρ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΖΩΗ
Το έργο αυτό σκιαγραφεί μια εντυπωσιακή, συνάμα και κρίσιμη, περίοδο της φιλοσοφίας, η οποία μας αφορά με τρόπο αμεσότερο ίσως από οποιαδήποτε άλλη. Πρόκειται για μιαν αναφορά στα κοσμοθεωρητικά συστήματα που διαμορφώθηκαν κατά τον 19ο αιώνα και στην κριτική τους, η οποία διαρκεί έως τις ημέρες μας. Οι ιδέες αυτές διαμόρφωσαν την κοινωνική πραγματικότητα αλλά και την συλλογική συνείδηση της εποχής μας με τρόπο ασύγκριτα πιο εμφατικό και καταλυτικό, σε σχέση με οποιαδήποτε άλλα διανοητικά συστήματα της χριστιανικής τουλάχιστον περιόδου. Ο ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΟ ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ ΤΟΥ ΕΛΥΤΗ
(. . .) Ο Ελύτης επιτυγχάνει στο «Άξιον Εστί» μία σύνθεση, με όλο το πολυσήμαντο περιεχόμενο του όρου. Δεν προσφέρει απλώς έναν ασπόνδυλο οργανισμό, με συνδετικό στοιχείο μία ατμόσφαιρα ή μία αισθητική αντίληψη, ή μία ψυχική εμπειρία ή, έστω, ένα προσωπικό ύφος, ποιητικές δηλ. εντυπώσεις κάτω από έναν ενοποιό τίτλο. Το «Άξιον Εστί» έχει την κράση μιας λειτουργίας, που τα επί μέρους της τμήματα είναι δυνατό να διακριθούν, δεν είναι όμως δυνατό να αξιολογηθούν χωρίς τον γνώμονα του συνόλου. Το «Άξιον Εστί» αποφάσκει τον κριτικό κατακερματισμ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΟ ΟΡΑΜΑ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ
Με το ανά χείρας τεύχος παραδίδεται στο αναγνωστικό κοινό το κείμενο του πανηγυρικού λόγου που εκφωνήθηκε με εντολή του Πρύτανη του Πανεπιστημίου Αθηνών κατά τον επίσημο εορτασμό της εθνικής επετείου στις 25 Μαρτίου. (. . .) Πρόθεση της έκδοσης είναι να προσφέρει, με αφετηρία μερικές σκέψεις για την ιστορία μας, μια θεώρηση των σημερινών προβλημάτων της χώρας, ως εκπλήρωση του χρέους του ειδικού μελετητή, που διαθέτει επίσης επίγνωση της ευθύνης του δημοκρατικού πολίτη. (. . .) (ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΡΟΛΟΓΟ ΤΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ)...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΟ ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΟ
Ο νεαρός, φιλόδοξος ερευνητής Γκέιλ Έλιοτ αφοσιώνεται στη μελέτη ενός λησμονημένου φιλοσόφου του δέκατου όγδοου αιώνα, ωστόσο σταδιακά αποσπάται από τον "εαυτό" του και ασυνείδητα αφομοιώνεται από το κεντρικό πρόσωπο της αφήγησης. Ο φιλόσοφος (Φλόυερ Σίντενχαμ), σε μια τελευταία, μοιραία συνάντηση με τον Έλιοτ, αποκηρύσσει το έργο του, και σε έναν χρόνο ασύμβατο, μεταξύ ονειρικής απόδρασης και μιας σχεδόν μυστικής σύλληψης της πραγματικότητας, σε ένα συγκλονιστικό ταξίδι στο παρελθόν, αναλαμβάνει ο ίδιος να ολοκληρώσει το βιβλίο παραμερίζ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΜΙΑ ΦΑΡΣΑ ΕΠΙΤΥΧΗΜΕΝΗ ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΔΙΗΓΗΜΑΤΑ
Διαβάζοντας τον Σβέβο σε γοητεύει η απλότητα του ύφους, η ειρωνεία, και μαζί το πάθος μιας ιδιοσυγκρασίας, μιας διάνοιας που δεν έχει ανάγκη ούτε επιθυμεί να μεταμφιέζεται σε συγγραφέα. Μου φάνηκε γνώστης της ζωής, όχι της λογοτεχνίας, μελετητής, πάνω απ' όλα, του ίδιου του εαυτού του. Η πρωτοτυπία της παρατήρησης, που εκφράζεται με συνηθισμένα λόγια της καθημερινής ομιλίας, με λεξιλόγιο μάλλον περιορισμένο, δίχως εξεζητημένη διατύπωση ή στόμφο, η οξύτητα της ματιάς, που πηγάζει από την προσοχή, την προσήλωση στα καθημερινά ασήμαντα, που π...
Διαβάστε περισσότερα...

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΦΥΛΩΝ
Η φυλετική ιστορία του ανθρώπου δείχνει ότι αρχικά ο άνθρωπος ήταν πρωτόγονος και αδιαφοροποίητος. Σ’ αυτό το στάδιο η ζωή του δεν διέφερε ουσιαστικά από τη ζωή του ζώου. Πολύ μικρές ομάδες εξαπλώνονταν στη γη και, όπως τα άλλα ζώα, ζούσαν από τη λεηλασία της φύσης. Από τότε κιόλας δημιουργήθηκαν διαφορές ανάμεσα στις διάφορες ομάδες. Αυτές οι διαφορές είχαν όλο και σημαντικότερες επιπτώσεις, καθώς οι άνθρωποι συσπειρώνονταν σε όλο και μεγαλύτερες ομάδες κι αυτή η εκδίπλωση τούς έφερε αντιμέτωπους με την ανάγκη να διαμορφώσουν τη φύση με τ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΡΩΣ ΓΙΑΤΡΟΣ
Ο Κλίτανδρος θέλει να παντρευτή την Λουκίντα. Μα ο Σγαναρέλλος δεν θέλει να δώση προίκα. Πολλές πτυχές του νεωτέρου θεάτρου βρίσκονται συμπιεσμένες σε αυτήν την μικρή κωμωδία του Γάλλου συγγραφέα, για τον οποίο έχει γραφή πως "συνέλαβε την θεατρική λογοτεχνία από τον θεατρικό ρυθμό". (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου) "Όταν αφήνουμε την φύση να κάνει την δουλειά της, βγαίνει μόνη της σιγά σιγά από την δίνη στην οποία είχε τυλιχτή". (Μολιέρος, Ο κατά φαντασίαν ασθενής) (σκηνή Τρίτη, πράξη Τρίτη)...
Διαβάστε περισσότερα...

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΑΠΟ ΤΙΣ ΑΡΧΕΣ ΕΩΣ ΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ
Η Ανθολογία χωρίζεται σε δύο μέρη, με βάση τις δύο μεγάλες ιστορικοπολιτικές τομές που ορίζουν την κατάλυση της πρωτογενούς κρατικής εξουσίας της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας με την Άλωση και τις προσπάθειες για την ανάκτησή της με την Επανάσταση, γεγονότα που επηρέασαν την ειδολογία, την ιδεολογία και την θεματολογία της νεοελληνικής λογοτεχνίας. Από την μακράν αυτή περίοδο των οκτώ και πλέον αιώνων επιλέγονται τα σημαντικότερα κείμενα με κριτήρια την λογοτεχνικότητα, την αντιπροσωπευτικότητα και την προσωπική ευαισθησία. (Απόσπασμα από τον π...
Διαβάστε περισσότερα...

ΟΙ ΚΑΠΕΤΑΝΙΟΙ ΤΗΣ ΑΜΜΟΥ
. . . Μια φωνή που καλεί τον Πέντρο Μπάλα. Όπως η φωνή του Θεού καλούσε το Ζαχαρένιο, η φωνή του μίσους τον Κουτσό, όπως η φωνή των σερτανέζων καλούσε τον Απαλοχέρη στη συμμορία του Λαμπιάο. Μια φωνή παντοδύναμη, πιο δυνατή από κάθε άλλη, μια φωνή που διασχίζει την πόλη και ανεβαίνει από όλα τα σημεία, μια φωνή που φέρνει μαζί της τη γιορτή, που σταματάει τον χειμώνα και φέρνει την άνοιξη. Φωνή, που καλεί τον Πέντρο Μπάλα και τον παρασέρνει στη μάχη. Φωνή, που βγαίνει από όλους τους πεινασμένους της πόλης, από όλους τους δυστυχισμένους της...
Διαβάστε περισσότερα...

ΜΠΡΙΓΚΙΤΑ
Οι ουγγαρέζικες στέπες, τα έρημα βοσκοτόπια, τα κόκκινα λιβάδια με τα καλαμπόκια, το μαύρο δάσος είναι τα τοπία του εσωτερικού κόσμου της Μπριγκίτας και του Στέφαν Μουράι που τα διασχίζουν. Η υφή του εδάφους, η βλάστηση, το σφύριγμα του ανέμου, η υγρασία της νύχτας, ο φωτισμός, δηλώνουν πάντα το χρόνο κάθε πράγμα ανήκει στον δικό του χρόνο, όπως στο ρυθμό των παραγράφων της Βίβλου, που σημαίνει ότι κάθε πράγμα, για εκείνον που διαβάζει ή ακούει, πρέπει να έχει τον δικό του χρόνο, να αποτελεί ένα νόμο. Η "Μπριγκίτα" είναι ένα παραμύθι και ...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΡΩΣΣΑΓΓΛΟΓΑΛΛΟΣ
[...] Ο "Ρωσσοαγγλογάλλος", μαζί με τον "Ανώνυμο" του 1789, την "Ελληνική Νομαρχία" (1806) και το φυλλάδιο "Κρίτωνος Στοχασμοί" (1819), έργα, όλα, ανώνυμα, ανήκει στην ομάδα των κειμένων που εκφράζουν τις πλέον ριζοσπαστικές τάσεις του νεοελληνικού Διαφωτισμού. Ας έχει, όμως, υπόψη του ότι, για τον συγγραφέα του κειμένου, οι ζητήσεις μου δεν εστάθηκαν πολλές και, πάντως, δεν απέδωσαν. Άλλωστε, όπως σημειώνεται περαιτέρω, για όλα αυτά τα μικρά κείμενα ανωνύμων, τα οποία συχνά έχουν πρωτεύουσα σημασία στην ιστορικοφιλολογική έρευνα, το πιο σ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΔΕΚΑΤΕΣΣΕΡΑ ΔΙΗΓΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΕΝΑ ΧΡΟΝΟΓΡΑΦΗΜΑ
Επαναστατημένος, κατεδαφιστής του κατεστημένου σε περίοδο σταθερότητας, σ' εποχή όπου θριαμβεύει το βικτωριανό και συντηρητικό αστικό πνεύμα, εχθρός κάθε κομφορμισμού και συμβατικότητας, ο Μωπασάν ζει και χαίρεται μέσα στο πλαίσιο ζωής μιας κοινωνικής τάξης και ενός κόσμου που τον κατακρίνει και τον ειρωνεύεται αλλά που συγχρόνως τον ελκύει. Σαν αντιστάθμισμα σ' αυτήν τη νιχιλιστική νοοτροπία που οδηγεί σε αδιέξοδο, η αγάπη της τέχνης, το καταφύγιο της δημιουργίας, ο θαυμασμός προς τους μεγάλους τεχνίτες. Σαν άλλο αντιστάθμισμα, η παράφορ...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΛΕΥΚΑΣ ΥΠΟ ΤΟΥΣ ΦΡΑΓΚΟΥΣ, ΤΟΥΣ ΤΟΥΡΚΟΥΣ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΕΝΕΤΟΥΣ (1204-1797)
Γεννήθηκε στην πόλη της Λευκάδας στις 28 Σεπτεμβρίου 1855. Πατέρας του ήταν ο νομικός Ανδρέας Σπυρίδωνος Βλαντής (1813-1885) και μητέρα του η Αικατερίνη (Νίνα) Φίλιππου Καλκάνη. Η βάφτισή του, με ανάδοχο τον Γεώργιο Φίλιππου Καλκάνη, έγινε στον Άγιο Ιωάννη Θεολόγο της πόλης, στις 20 Νοεμβρίου 1855, με τα ονόματα Αλέξανδρος-Σπυρίδων. Παππούς του ιστορικού ήταν ο Σπυρίδων-Μάρκος Βλαντής, γιος του καπετάν Ανδρέα, του οποίου ο πατέρας ήταν ο Μάρκος από τη Ζάκυνθο, καπετάνιος βενετικού πλοίου brigantino. Το όνομα της μητέρας του ήταν Μαρία. Γεν...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΜΥΘΟΣ ΤΗΣ ΚΑΣΣΑΝΔΡΑΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ