ΣΠΑΝΙΔΗΣ

ΑΠΟ ΤΟ ΜΑΝΤΖΙΚΕΡΤ ΣΤΗ ΒΙΕΝΝΗ
Η ιστορία των Τούρκων από το 1071 έως το 1529, είναι μια πορεία από την Ασία προς την καρδιά της Ευρώπης. Συνέπεια αυτής της πορείας ήταν οι βαθιές αλλαγές που σημειώθηκαν στον πολιτικό και το δημογραφικό χάρτη της Μικράς Ασίας και της Βαλκανικής. Καταλύθηκαν μικρά και μεγάλα κράτη, ανάμεσά τους και η χιλιόχρονη Βυζαντινή Αυτοκρατορία. Οι γηγενείς πληθυσμοί υπέστησαν δραματική μείωση. Πολλοί άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους στις επιδρομές, τις μάχες και τις αναρίθμητες αλώσεις. Άλλοι εκτοπίστηκαν και αναζήτησαν νέα πατρίδα και άλλοι αφομοιώθη...
Διαβάστε περισσότερα...

ΜΕΛΕΤΗΜΑΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΛΑΟΓΡΑΦΙΑΣ (ΠΡΩΤΟΣ ΤΟΜΟΣ)
Δημοσιεύονται και αναδημοσιεύονται εδώ μελετήματα που αναφέρονται στην εθιμική και θρησκευτική λαογραφία του ελληνικού δασύ. Πρόκειται για κείμενα που πρωτοδημοσιεύθηκαν σε επιστημονικά περιοδικά και πρακτικά συνεδρίων, τα οποία συγκεντρώνονται εδώ για να είναι προσιτά στον κάθε ενδιαφερόμενο. Στον πίνακα περιεχομένων, που προηγείται, δίνονται βιβλιογραφικές πληροφορίες για τις πρώτες δημοσιεύσεις αυτών των μελετημάτων. Η έρευνα της παραδοσιακής θρησκευτικής συμπεριφοράς βρίσκεται σήμερα σε πλήρη εξέλιξη ο τόμος αυτός φιλοδοξεί να συμβάλει...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΗ ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ
Στον τόμο αυτό δημοσιεύονται πανεπιστημιακές παραδόσεις για το μάθημα της Εισαγωγής στη Λαογραφία, που διδάσκεται στο α' εξάμηνο του Τμήματος Ιστορίας και Εθνολογίας του Δ.Π.Θ. Πρόκειται για κείμενα που αποσκοπούν στην εισαγωγή των φοιτητών στην επιστήμη της λαογραφίας, και στην ελληνική λαογραφία ειδικότερα, χωρίς να διεκδικούν την θέση μιας εμπεριστατωμένης εισαγωγής στη λαογραφία, η οποία θα πρέπει μελλοντικά να συντεθεί. Ελπίζω τα κείμενα αυτά να εκπληρώσουν τον βασικό στόχο τους, που δεν είναι άλλος από την μύηση των φοιτητών σε ένα γ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΝΟΗΤΙΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ
Ακολουθώντας το έργο του Brooks στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης, διαμορφώνουμε την έννοια της στρατηγικής χρησιμοποιώντας όχι πια μια ιεραρχική νοημοσύνη μα ένα σύμπλεγμα στοιχείων που μιμείται τη γνωστική συμπεριφορά μιας πολύπλοκης οντότητας. Η λογική της κλασικής σκέψης είναι ότι μία έξυπνη συμπεριφορά είναι το αποτέλεσμα μίας έξυπνης επιλογής ενός ανθρώπου. Ενώ τα πιο σύγχρονα αποτελέσματα της έρευνας στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης και πιο γενικά της πληροφορικής με τη θεωρία των γενετιστικών αλγορίθμων αποδεικνύουν ότι ακόμα κα...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΚΟ ΛΕΞΙΚΟ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΟΓΕΝΩΝ ΤΟΥΡΚΙΚΩΝ ΛΕΞΕΩΝ (ΔΙΤΟΜΟ)
Το παρόν λεξικό περιέχει μόνον τις λέξεις εκείνες, που η αφετηρία τους είναι ελληνική και έχουν ως τελικό αποδέκτη την τουρκική γλώσσα (δανειζόμενη). Η πορεία εισδοχής των ελληνικών εννοιών στην Τουρκική έγινε α) ευθέως κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας στον ευρύτερο χώρο που ζούσαν Έλληνες β) μέσω της Περσικής γλώσσας γ) διά της Αραβικής, που έγινε κατά τον εξισλαμισμό των Τούρκων κυρίως δε μέσω του Κορανίου, αλλά και από την ανάπτυξη των σχέσεών τους προς τους Αραβικούς λαούς της Μέσης Ανατολής και της Αιγύπτου. (Απόσπασμα από τον πρόλο...
Διαβάστε περισσότερα...

ΣΚΕΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΩΝ ΟΘΩΜΑΝΙΚΩΝ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΕΩΝ ΤΟΥ 19ου ΑΙΩΝΑ
Οι μεταρρυθμίσεις που επιχείρησε η Οθωμανική αυτοκρατορία το 19ο αιώνα αποτελούν ένα πεδίο έρευνας που για ποικίλους λόγους έμεινε επί το πλείστον στο περιθώριο της ελληνικής ιστοριογραφίας. Ειδικά για την αποτελεσματικότητα στην περιοχή της Θράκης των μεταρρυθμίσεων αυτών που στην ιστορία είναι γνωστές με τον όρο Tanzimat, μόνο σπαράγματα και αποσπασματικές αναφορές μπορεί να εντοπίσει κανείς στην ελληνόγλωσση αλλά και ξενόγλωσση βιβλιογραφία. Μικρή, λοιπόν, προσπάθεια να γίνει μια σύνοψη των αναφορών αυτών και να φωτιστεί, έστω και δι' ο...
Διαβάστε περισσότερα...

ΓΕΩΜΕΤΡΙΑ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΓΕΩΜΕΤΡΙΑ
Γεωμετρία ονομάζεται η επιστήμη που ασχολείται με τη μελέτη και την έρευνα του χώρου. Η ανάγκη μέτρησης της Γης γέννησε την Γεωμετρία. Φυσικά, με την πάροδο των αιώνων απόκτησε, όπως κάθε επιστήμη, καθαρά θεωρητικό χαρακτήρα. Οι μεγάλες όμως ιδέες στην επιστήμη αυτή προήλθαν απ' την ... προσγείωσή της στην πραγματικότητα. Οι Βαβυλώνιοι φαίνεται να είναι οι πρώτοι που ασχολήθηκαν με τη Γεωμετρία. Βρέθηκαν πλάκες (3700 π.Χ.) με διάφορα γεωμετρικά σχήματα χωρίς όμως να γνωρίζουμε τη χρήση τους και τους σκοπούς που εξυπηρετούσαν. Ίσως να γνώρι...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΟ ΘΡΑΚΙΚΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ ΤΩΝ ΟΔΡΥΣΩΝ
Η μονογραφία αυτή προέκυψε ως τμήμα άλλης μεγαλύτερης εργασίας του συγγραφέα για τα θρακικά φύλα. Αναφέρεται στην ιστορική πορεία του βασιλείου των Οδρυσών, που στην ακμή του εκτεινόταν από τα Άβδηρα ως τον Δούναβη και από τον Στρυμόνα ως τον Εύξεινο Πόντο. Η ιστορία του μεγαλύτερου θρακικού φύλου, των Οδρυσών, συμβαδίζει μοιραία με την ιστορία όλης της αρχαίας Θράκης, από την δημιουργία του κράτους τους (5ος π.Χ. αι.) και την σχέση τους με την Αθήνα και τη Σπάρτη, μέχρι την κυριαρχία των Μακεδόνων και την ολοσχερή υποταγή τους στους Ρωμαί...
Διαβάστε περισσότερα...

ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΓΛΩΣΣΟΛΟΓΙΑΣ
Το βιβλίο είναι διαρθρωμένο σε πέντε μέρη το κάθε ένα από τα οποία αποτελεί μία ενότητα. Έτσι στο 1ο μέρος παρατίθενται οι βασικοί ορισμοί, στο 2ο υπάρχει μια ιστορική αναδρομή, το 3ο περιλαμβάνει τα σχετικά με την ομιλία (langage) και το 4o εισάγει τους/τις φοιτητές/τριες στη γλώσσα (langue). Στο 5ο και τελευταίο μέρος καταγράφεται μια διεπιστημονική προσέγγιση της γλώσσας με αναφορές στην υπολογιστική γλωσσολογία και στη συνεργασία με τα μαθηματικά. Φυσικά, οποιαδήποτε πλήρης μελέτη για τη γλώσσα, όσο και σχεδόν κάθε επιστήμης, δεν μπορε...
Διαβάστε περισσότερα...

ΜΙΑ ΥΠΟΘΕΣΗ ΣΤΟ ΙΕΡΟΔΙΚΕΙΟ ΤΗΣ ΞΑΝΘΗΣ
Οι πιστωτές του Στάθη Χασιρτζόγλου εμφανίστηκαν στο Ιεροδικείο της Ξάνθης το 1896 διεκδικώντας την εξόφλησή τους. Η επιχείρηση του υφασματέμπορου είχε πια κλείσει, αφού δεν υπήρχε διάδοχος, και η περιουσία εκποιήθηκε υπό την επιτροπεία του Refik Εfendi, για να καλυφθούν τα χρέη. Θα ήταν άλλη μια τυπική υπόθεση με την οποίαν ασχολήθηκε το ιεροδικείο και που, μετά την αναστάτωση που προκάλεσε, πέρασε στη λήθη του χρόνου. Φαίνεται όμως πως η παράξενη βουλή της ιστορίας δεν είχε αποφασίσει ότι η μνήμη του Στάθη Χασιρτζόγλου έπρεπε να ξεχαστεί ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
Η περιβαλλοντική εκπαίδευση στην Ελλάδα έχει ήδη τη μικρή της ιστορία. Αρκετές χιλιάδες μπαρουτοκαπνισμένοι εκπαιδευτικοί έχουν εμπλακεί στις διαδικασίες της περιβαλλοντικής ουτοπίας. Αγωνίζονται με νύχια και με δόντια, πρωί, μεσημέρι, βράδυ, με ήλιο και με βροχή, με Διευθυντές που βοηθούν ή όχι, με συναδέλφους που συμπαραστέκονται ή όχι, με γονείς που συνήθως αδιαφορούν, με θεσμικό πλαίσιο τουλάχιστον περίεργο, με εξωτερική βοήθεια ασήμαντη, με, και χωρίς. Κι όμως, πολλοί από αυτούς κατορθώνουν να εγκαταστήσουν θαυμάσιες σχέσεις με τους ...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΛΑΤΙΝΙΚΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗΣ (1204-1261)
Το Βυζαντινό Κράτος, μετά την κατάρρευση του δυτικού τμήματος της Αυτοκρατορίας το 476, συνεχίζει πλέον μόνο του την ιστορική του πορεία, επωμιζόμενο τον ρόλο του κληρονόμου και του συνεχιστή της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Αυτός ο ρόλος έγινε αποδεκτός και από τον δυτικό ρωμαϊκό κόσμο του 5ου αιώνα, ενώ η Ανατολή άρχισε να αποκτά ένα αίσθημα ανωτερότητας έναντι της Δύσης. Η Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, μέσα στους επόμενους δύο αιώνες, αρχίζει να διαμορφώνει σταδιακά ένα νέο διαφορετικό χαρακτήρα και να γίνεται η Ελληνική Χριστιανική Αυτοκρ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΕ ΒΑΣΙΚΕΣ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ
Όταν ο συνάδελφος συνδιδάσκων του μαθήματος Άλγεβρα, στο Α' εξάμηνο του ΠΤΔΕ, μου πρότεινε να γράψουμε ένα σχετικό διδακτικό σύγγραμμα, του θύμισα μερικούς από τους λόγους που δεν επιχείρησα μέχρι σήμερα, 15 χρόνια, να γράψω ένα τέτοιο βιβλίο. Να μερικοί λόγοι - δικαιολογίες που βασίζονται σε μερικές προσπάθειες στη διάρκεια της διδασκαλίας: (α) Με το μάθημα αυτό γίνεται προσπάθεια προσαρμογής των γνώσεων των πρωτοετών φοιτητών/τριών μετά την καταιγίδα αποθησαύρισης γνώσεων στο Λύκειο για εισαγωγή στο Πανεπιστήμιο με μοναδικό κριτήριο το π...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΑ ΤΡΙΑΝΤΑ ΦΙΛΙΑ ΤΟΥ ΗΛΙΟΥ

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ
[...] Το βασικό επιχείρημα στο βιβλίο αυτό είναι η ιδέα της παιδικής ηλικίας ως χαρακτηριστικής περιόδου του κύκλου της ζωής του ανθρώπου είναι μια επινόηση των νεότερων χρόνων. Η κεντρική θέση του Aries είναι ότι η παιδικότητα, ως ξεχωριστό κομμάτι ζωής εκτεινόμενο από τις άμεσα φοβικές ανάγκες βοήθειας του βρέφους και του μικρού παιδιού, "ανακαλύφθηκε" μεταξύ του 16ου και 18ου αιώνα. Ο Aries είχε εντυπωσιαστεί ιδιαίτερα από την απεικόνιση παιδιών στην πρώιμη μεσαιωνική τέχνη ως μικρογραφία ενηλίκων, υποδηλώνοντας ότι σε εκείνη την περίοδ...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο εκ Βιζύης Γεώργιος
Δεν μπορείς να ασχοληθείς με το θρακικό πολιτισμό, χωρίς να μελετήσεις το ποικίλο έργο του Γεώργιου Βιζυηνού (1849-1896). Ο ενιαίος χώρος της Θράκης, με τη συνεχή παρουσία του ανθρώπου και των έργων του εδώ και δέκα χιλιάδες χρόνια, χωρίς τεχνητές διαιρέσεις, είναι εμποτισμένος με χαρακτηριστικά που διακρίνονται από την αγάπη της φύσης και του ανθρώπου, σε συνεχή ροή και εμπλουτισμό. Ο Γεώργιος Βιζυηνός παρόλο που έζησε λίγα χρόνια, κατέθεσε με την πένα και την ψυχή του έργα που καινοτομούν και δημιουργούν αφετηρία στο νεότερο ελληνικό πολ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΚΑΤ' ΟΙΚΟΝ ΙΑΤΡΙΚΗ ΕΠΙΣΚΕΨΗ
Αφηγήσεις για ασθενείς και οδοιπόρους, βετεράνους του πολέμου του '40 και του '74, ο καθείς με τα απωθημένα του. Μια ηρωίδα με παράσημα αλλά ενδεής, ο τραυματίας και το συναξάρι του, ο δικτάτορας Μεταξάς με τις μεθόδους του. Η εφημερία στο ΑΧΕΠΑ και η μοναξιά του χειρουργού πριν το κρίσιμο χειρουργείο. Το απέραντο Νοσοκομείο του Γιοχάνεσμπουργκ και η δίκη στο γκέτο του SOWETO. Είναι και ο ασθενής με το Parkinson που αντιστέκεται, ο γιατρός που υποφέρει, ο ορειβάτης που επιμένει. Αναπόφευκτη η σύγκρουση με τους αγγλόπαιδες, οι πιτσιρικάδες ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΑ 5 ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΑ ΤΗΣ ΚΟΥΒΑΝΙΚΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ
Εκείνοι, που δολοφόνησαν τους κρατουμένους, δεν συμπεριφέρθηκαν ως άξιοι συνάδελφοι εκείνων που σκοτώθηκαν. Εγώ είδα πολλούς στρατιώτες να μάχονται με μεγαλειώδη αρετή, όπως εκείνοι, της περιπόλου, που πυροβόλησαν εναντίον μας με τα μυδραλιοβόλα τους, σε μια μάχη σχεδόν σώμα με σώμα, ή όπως εκείνος ο λοχίας που, αψηφώντας τον θάνατο, ανέλαβε τον συναγερμό για να κινητοποιήσει το στρατόπεδο. Μερικοί είναι ζωντανοί. Χαίρομαι. Άλλοι είναι νεκροί. Πίστεψαν ότι εκτελούσαν το καθήκον τους και αυτό -για μένα- τους κάνει άξιους θαυμασμού και σεβα...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΛΑΟΝΙΚΟΣ ΧΑΛΚΟΚΟΝΔΥΛΗΣ ΚΑΙ ΟΙ ΑΠΟΨΕΙΣ ΤΟΥ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΟΘΩΜΑΝΟΥΣ ΤΟΥΡΚΟΥΣ
(...) Ο Λαόνικος Χαλκοκονδύλης - ο τελευταίος από τους λεγόμενους «ιστορικούς της Αλώσεως» - ως επίκεντρο του έργου του είχε τους Οθωμανούς Τούρκους και με βάση τους τελευταίους αναδιπλώνει όλη τη γνωστή ιστορία του 13ου - 15ου αιώνα παρέχοντάς μας σημαντικά στοιχεία που συνθέτουν την εικόνα που είχε ο ίδιος ο ιστορικός για τους Τούρκους είτε αυτή ήταν σωστή είτε εσφαλμένη. Σε αυτό το σημείο προσπάθησα να «φανταστώ» τον εαυτό μου ως κάτοικο της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας του 15ου αιώνα, για να μπορέσω να καταλάβω τις απόψεις του Χαλκοκονδ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΟΘΩΜΑΝΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥΡΚΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΚΑΙ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ
. . . Λέγεται ότι κάθε εγγράμματος Τούρκος είναι και ένας ποιητής. Από τους 36 Οθωμανούς σουλτάνους οι 24 έγραφαν στίχους. Ο Mehmed II, ο πορθητής της Πόλης, και ο Suleyman ο Μεγαλοπρεπής ήταν ολοκληρωμένοι ποιητές. Οι χρονικογράφοι και οι ιστορικοί ορισμένες φορές χρησιμοποιούν ποιητικές φόρμες, για να προσδώσουν δραματικό χαρακτήρα στο έργο τους. Πολλά πεζογραφικά έργα διέπονται από εσωτερικό ρυθμό που τους προσδίδει ζωντάνια. Κορυφαίοι στρατιωτικοί, πολιτικοί και γραφειοκράτες συνέθεσαν λυρικά ποιήματα. . . (ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΣΤΟ ΟΠΙΣΘ...
Διαβάστε περισσότερα...