Με τις πολιτικές και ιδεολογικές απόψεις του Ουελμπέκ μπορείς να συμφωνήσεις ή να διαφωνήσεις (εγώ προσωπικά διαφωνώ κάθετα αν και σε καμία περίπτωση δεν τον θεωρώ ακροδεξιό και ρατσιστή όπως τον χαρακτηρίζουν πολλοί κριτικοί, μάλλον σκεπτικιστή αναρχοσυντηρητικό θα τον έλεγα, δείτε κάτι δικούς μας ακροδεξιούς και συγκρίνετε τους με τον Ουελμπέκ, δεν υπάρχει καμία σχέση). Δεν μπορείς όμως να απαξιώσεις αυτό το πηγαίο συγγραφικό του ταλέντο που είναι πλέον τόσο σπάνιο. Με την "επέκταση του πεδίου πάλης" ουσιαστικά συστήνεται στο παγκόσμιο αναγνωστικό κοινό με το ύφος και τη θεματολογία πάνω στην οποία κινείται: προβληματισμός απέναντι στην κρίση και την παρακμή του δυτικού πολιτισμού από την αχαλίνωτη εμπορευματοποίηση, επαναπροσέγγιση της κλασικής ευρωπαϊκής φιλοσοφίας, αναστοχασμός πάνω στο ιδεολογικό εποικοδόμημα που διαμόρφωσε τις συνειδήσεις των μεταπολεμικών γενεών κ.ο.κ.

Η πρωτοπρόσωπη αφήγηση είναι πηγαία και ρέουσα, σε σημεία θα μπορούσες να την πεις και "τολμηρή", όμως το βάθος και η ποιητική της αμφισημία δένουν όλα τα στοιχεία σε ένα υπέροχο αμάλγαμα. Δεν είναι ούτε 200 σελίδες, όμως μόλις το τελειώνεις σου αφήνει την αίσθηση της πληρότητας. Είναι το δεύτερο βιβλίο του Ουελμπέκ που διαβάζω και με άφησε απόλυτα ικανοποιημένο.

Σίγουρα το πιο αντιπροσωπευτικό λογοτεχνικό έργο τόσο του Τερζάκη όσο και γενικότερα του ρεύματος (αν μπορούμε να το πούμε έτσι) που ονομάστηκε "γενιά του 30" με σημαντικότερα χαρακτηριστικά τις γλαφυρές περιγραφές μέσα από όμορφες λέξεις που μυρίζουν γιασεμί, τις αναπολήσεις παλιότερων εποχών στα ίδια μέρη, αλλά επίσης και τον κοινωνικό προβληματισμό που αντανακλούσε κυρίως το κύμα της αστικοποίησης που σταδιακά άλλαζε το ρόλο και την σκέψη του ανθρώπου μέσα στις μεγάλες πόλεις. Παρά το γεγονός ότι δεν είναι ένα πολυσέλιδο μυθιστόρημα, είναι αρκετά απαιτητικό γιατί η αφήγηση περιέχει εσωτερικούς μονολόγους που αναπτύσσουν σύνθετους συλλογισμούς και ψυχικές αναλύσεις των προσώπων. Ένα επίσης σημαντικό στοιχείο είναι ότι οι ήρωες, αν και δεν είναι πολλοί, είναι στέρεοι και εξελίσσονται μέσα στην πλοκή, καθόλου χάρτινοι, αν και οπωσδήποτε είναι αναπόφευκτο κάποιοι να μένουν στάσιμοι γιατί έχουν περισσότερο έναν υποστηρικτικό ρόλο στην εξέλιξη για να αναδεικνύονται οι κεντρικοί ήρωες. Αξιοσημείωτες και οι χιουμοριστικές πινελιές που εκφράζονται μέσω του Μαντουλά και αντισταθμίζουν κάπως τη βαριά ατμόσφαιρα του μυθιστορήματος με ουσιαστικές όμως νύξεις για τα πάθη και τα αρνητικά χαρακτηριστικά της αστικής ελληνικής κοινωνίας του μεσοπολέμου.

Το βιβλίο αυτό έχει την μέγιστη δυνατή τεκμηρίωση γιατί αποτελεί τη διδακτορική διατριβή του Πολυμέρη Βόγλη. Ο ίδιος είναι καθηγητής ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας και δεν είναι ερασιτέχνης ιστορικός που ασχολείται εμπειρικά όπως διάφοροι άλλοι. Προφανώς κάποιοι αναγνώστες γράφουν κατεβατά ολόκληρα για βιβλία που δεν τα έχουν ανοίξει καν, ενώ εκθειάζουν βιβλία καθαρά νεοναζιστικής χροιάς του Πλεύρη. Το συνιστώ ανεπιφύλακτα, όπως συνιστώ και τα βιβλία του κ. Φλάισερ "το στέμμα και η σβάστικα",οι "ελληνικές κατοχικές κυβερνήσεις" του Σπύρου Γασπαρινάτου και το "αίμα των αθώων" του Στράτου Δορδανά. Είναι γνωστό ότι τα τελευταία χρόνια υπάρχει ένα ρεύμα αναθεωρητών που οτιδήποτε δεν κινείται τα πλαίσια της θεωρίας των 2 άκρων, θεωρείται "αριστερή" ιστοριογραφία. Φυσικά αυτό είναι ένα μεγάλο ψέμα, γιατί αυτό που εννοούν "αριστερή" ιστοριογραφία δεν υπήρξε ποτέ στην Ελλάδα ως κάτι ενιαίο, αφού οι ιστορικοί που έγραψαν μελέτες από το 1974-2004 ήταν όλων των ιδεολογικών αποχρώσεων.

ΥΓ: Ο Κορδάτος δεν έχει ασχοληθεί με την ιστορία της κατοχής και φυσικά ούτε ο Ψυρούκης. Οι ανακρίβειες δηλώνουν πλημμέλεια αν όχι παντελή άγνοια.

Από τα καλά βιβλία που τα σκέφτεσαι για πολύ καιρό. Πρωτότυπος τρόπος ανάπτυξης της πλοκής της ιστορίας, ποιητικές πινελιές αλλά επίσης και στοχασμός που έχει να κάνει με τις λειτουργίες της γλώσσας και των λέξεων. Η αφήγηση είναι ευθύγραμμη αλλά αυτό κάθε άλλο παρά μειώνει το όλο εγχείρημα. Ο Αλέξης Σταμάτης αποδεικνύει μέσω του μυθιστορήματος αυτού ότι εκτός των εξαιρετικών ταξιδιωτικών του γνώσεων για τις μεγάλες ευρωπαϊκές πόλεις, την ιστορία και την τέχνη τους, μπορεί εξαιρετικά να ταξινομεί το υλικό του (βιωματικό, επιστημονικό, γνωσιοθεωρητικό) μέσα σε μία επινοημένη ιστορία, και να αλληλεπιδρούν όλα αυτά μεταξύ τους με τρόπο εξαιρετικό, σε σημείο να μην σε ενδιαφέρει ποια στοιχεία είναι υπαρκτά και ποια όχι.

Ο συγγραφέας του βιβλίου είναι αντικομμουνιστής με ακροδεξιές απόψεις, επομένως είναι προφανές ότι θα στηρίξει το παλιό αφήγημα των "τριών γύρων" σε μια πιο εκσυγχρονισμένη εκδοχή. Η ελληνική ιστοριογραφία έχει μπουχτίσει από όλη αυτή την ιδεοληπτική υστερία που εκπορεύεται είτε από την αριστερά είτε από τη δεξιά, η οποία αναμασά τις παλιές προβληματικές θεωρίες και δεν βοηθάει να ξεκαθαρίσουν τα πράγματα, αλλά τα πάντα συσκοτίζονται μέσα στο πάθος και τον ιδεολογικό φανατισμό. Έχουμε δει την τελευταία δεκαετία υπέροχα βιβλία προς αυτή τη κατεύθυνση όπως του κυρίου Πολυμέρη Βόγλη και άλλων. Όποιος θέλει να δει την ουσία του πράγματος ψάχνει μελέτες με επιστημονική τεκμηρίωση και κύρος, όποιος θέλει να φανατιστεί με εμφυλιοπολεμικά σύνδρομα διαβάζει βιβλία όπως του κυρίου Μουμτζή.

Είναι μια ιστορική μαρτυρία ενός παιδιού εβραϊκής καταγωγής από την Ουγγαρία, που στάλθηκε σε στρατόπεδο συγκέντρωσης. Είναι προφανώς η αυτοβιογραφία του ίδιου του συγγραφέα. Έχει ενδιαφέρον από ιστορικής πλευράς, από λογοτεχνικής πλευράς θα το χαρακτήριζα λίγο "άνοστο". Να αναφερθεί επίσης ότι ο συγγραφέας φαίνεται να ερμηνεύει τα γεγονότα αρκετά αποστασιοποιημένα, ιδίως στο τέλος. Αυτό δεν ξέρω αν είναι καλό ή κακό, πάντως είναι δικαίωμά του να χρωματίσει τη βιωματική του ιστορία με το τρόπο που αυτός θέλει.

Ικανοποιητικό! Όπως και τα περισσότερα ογκώδη μυθιστορήματα του Αθανασιάδη, ο μύθος αναπτύσσεται και εξελίσσεται γύρω από μια μεγάλη αστική οικογένεια από την οποία ξεπηδούν διάφοροι ήρωες και αντι-ήρωες που αντιπροσωπεύουν τις κοινωνικές πτυχές της εποχής στην οποία αναφέρεται. Κινείται στο γνώριμο ύφος του συγγραφέα, δηλαδή το κλασικό ρεαλιστικό της γενιάς του \'30, με γλαφυρές περιγραφές μέσω όμορφων λέξεων που τείνουμε να ξεχάσουμε αλλά μας ζεσταίνουν με την γλυκύτητά τους. Χρησιμοποιεί επίσης την ευρυμάθεια του γύρω από την ελληνική μυθολογία. Η διαφορά του παρόντος σε σχέση με τα άλλα βιβλία του είναι οι ψυχαναλυτικές προεκτάσεις, μετατρέπει σε λογοτεχνικό έργο τις γνώσεις του πάνω στην ψυχολογία κυρίως μέσω του Αυγερίδη και της Λέγκως αλλά και των άλλων ηρώων του.

Ο Αθανασιάδης ξέρει να γράφει εξαιρετικά, οι ήρωες του είναι πολλοί, οι περισσότεροι όμως είναι παράπλευροι και δεν εξελίσσονται, επικεντρώνεται σε λίγους αλλά τους πλάθει με εξαιρετική επιτυχία. Όμως κάτι λείπει από το συγκεκριμένο μυθιστόρημα για να απογειωθεί, ίσως η κορύφωση που δεν έρχεται ποτέ. Παρότι μεγάλο, διαβάζεται εύκολα και δεν κουράζει. Εμένα μου άρεσε.

ΥΓ: Όσοι έχετε ήδη δει την τηλεοπτική σειρά του Μέγκα, προσπαθήστε να αποφύγετε όσο μπορείτε τις ταυτίσεις, γιατί ενώ τα πρόσωπα είναι ίδια, συνδέονται μεταξύ τους με διαφορετικές σχέσεις, οι εκδοχές και οι ρόλοι διαφέρουν αν και από ψυχολογικής πλευράς τόσο στη σειρά όσο και στο βιβλίο είναι παρόμοιοι αν όχι ταυτόσημοι.

Εμένα πάντως με προβληματίζει το γεγονός που υπάρχουν σήμερα άνθρωποι να ασχολούνται με την φασιστική ιδεολογία από πλευρά υποστήριξής της και κάθονται και διαβάζουν τέτοια σκουπίδια σαν αυτό το βιβλίο! Λυπάμαι γιατί αυτό δείχνει σε τι παρακμή έχουμε φτάσει ως κοινωνία και ως ποιότητα πολιτικής αντίληψης και κρίσεως.

Απογοήτευση! Όλα δίνονται στο πιάτο, ξέρεις από την αρχή που θα καταλήξει, δεν υπάρχουν αφηγήσεις που να είναι θολές και αμφίσημες, η πλοκή είναι εξαιρετικά απλή που θα μπορούσε να τη σκεφτεί ο καθένας. Δεν είναι αστυνομικό μυθιστόρημα, μάλλον είναι ένα βιβλίο μιας αστυνομικής περιπέτειας, λες και βλέπεις κακή αμερικάνικη ταινία της δεκαετίας του \'70 με καλούς και κακούς. Το 1 αστεράκι το δίνω επειδή ο συγγραφέας μου αφηγήθηκε μια ιστοριούλα χωρίς να με κουράσει. Αδιάφορο βιβλίο που γράφτηκε καθαρά και μόνο για να πουλήσει στις διακοπές και μετά να χαθεί στο κενό. Ένα σεναριάκι που πλασαρίστηκε για ποιοτική αστυνομική λογοτεχνία. Κρίμα.

Εξαιρετικά ενδιαφέρον από πλευράς θέματος, όμως είναι ένα άνισο βιβλίο που κάνει πολλές κοιλιές ανάμεσα σε πολύ όμορφες σελίδες.Τα κομμάτια που αναπτύσσουν υπαρξιακές, ψυχικές και φιλοσοφικές αναζητήσεις του ήρωα είναι πολύ καλά, οι περιγραφές όμως που έχουν να κάνουν με τη δομή της μεσαιωνικής Πόλης της Κωνσταντινούπολης δεν δίνονται πάντα με γλαφυρότητα, κουράζουν σε μεγάλο βαθμό, είναι φλύαρες και επαναλαμβανόμενες. Επίσης πρέπει να αναφέρουμε ότι τα γεγονότα σε μερικά σημεία είναι παραμορφωμένα και δεν ταυτίζονται με την ιστορική αλήθεια, ενώ κάποια πραγματικά πρόσωπα τα βάζει ο συγγραφέας να δρούνε με άλλο ρόλο από αυτόν που έχει επιβεβαιωθεί από τις πηγές (π.χ η περίπτωση της Άννας Νοταρά και του Σφραντζή).

Εν ολίγοις, είναι ένα καλό ιστορικό μυθιστόρημα που δίνει βάσει περισσότερο στη μυθοπλασία και λιγότερο στην ιστορική ακρίβεια και νομίζω ότι καταφέρνει σε μεγάλο βαθμό να αποδώσει τη σκέψη και τα συναισθήματα του μεσαιωνικού ανθρώπου. Όμως αριστούργημα δεν είναι.

Λόγω της πολύ μικρής γραμματοσειράς οι 500 σελίδες είναι σαν 1000. Πρέπει να είσαι Ντοστογιέφσκι για να μπορέσεις να γράψεις 1000 τέλειες σελίδες. Και ο Βάλταρι είναι καλός όμως δεν είναι Ντοστογιέφσκι.